آرمان امروز-سرویس دیپلماسی: همان گونه که چند روز قبل پیش بینی شده بود، روز پنجشنبه خبری که انتظار می رفت از ورای لشگرکشی آمریکا به خلیج فارس منتشر شود، علنی شد. مختصر و مفید. زندانیان آمریکایی از اوین به یک هتل منتقل شده اند تا مقدمات تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا انجام شود.

پس از انتشار این خبر، گمانه زنی های فراوانی انجام شد از جمله این که یک منبع مطلع درخصوص توافق اخیر ایران و آمریکا مبنی بر آزادی زندانیان گفت که این توافق با مذاکرات بر سر توافق هسته‌ای ایران مجزا است.

با این وجود آزادی نهایی آمریکایی‌ها شاید بتواند به تسهیل مذاکرات در دیگر حوزه‌ها کمک کند.

این منبع همچنین گفت که بایدن از اولین روز آمدن به دفتر ریاست‌جمهوری خود تمرکز خود را بر روی این مسئله گذاشته بود. یک منبع سیاسی آمریکایی نیز اذعان کرد: فکر می‌کنم که سوابق نشانگر تمرکز شدید دولت بایدن بر بازگرداندن آمریکایی‌ها به وطن باشد؛ البته تحت شرایطی که باور کنیم در جهت منافع‌مان باشد. ما باور داریم که آن چه تنظیم و با جمهوری اسلامی توافق شده در جهت منافع‌مان است. بر همین اساس و مطابق با توافق حاصله میان ایران و آمریکا، پنج آمریکایی در ازای آزادی چند زندانی ایرانی و دسترسی تهران به ۶ میلیارد دلار برای اهداف بشردوستانه، اجازه ترک ایران را پیدا خواهند کرد. در اولین قدم این توافق که پس از ۲ سال مذاکره پنهانی ایران و آمریکا حاصل شده است، ایران پنج زندانی ایرانی-آمریکایی را از زندان آزاد و آن‌ها را در هتلی نگه‌ داشته است. در همین خصوص نمایندگی ایران در سازمان ملل در رابطه با اخبار منتشر شده گفت: به عنوان بخشی از توافق همکاری بشردوستانه که با میانجی‌گری یک دولت ثالث حاصل شده است، ایران و آمریکا پذیرفته‌اند که متقابلا پنج تن را آزاد و آن‌ها را عفو کنند. جا به جایی آن‌ها گام ابتدایی حائز اهمیتی در جهت اجرای توافق است.

پیش بینی می شود اگر توافق پیش برود این زندانیان احتمالا در شهریورماه به کشورهای خود بازگردند.

آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا نیز با اشاره به گزارش های اخیر گفت: با اینکه این گامی دلگرم‌کننده است، این افراد آمریکایی – سیامک نمازی، مراد طاهباز، عماد شرقی و دو آمریکایی که درحال حاضر می‌خواهند ناشناس بمانند – نباید در وهله اول دستگیر می‌شدند.

وی در ادامه گفت: ما از نزدیک‌ترین حالت ممکن به بررسی شرایط آن‌ها ادامه خواهیم داد. ما صدالبته تا زمانی که همگی آن‌ها به وطن در آمریکا بازنگردند، استراحت نخواهیم کرد.

این مقام آمریکایی گفت که مذاکرات درخصوص آزاد نهایی آن‌ها همچنان درجریان است. وی تاکید کرد که این گفت‌وگوها حساس هستند.

از سوی دیگر وزیر امورخارجه آمریکا در واکنش به توافق تهران و واشنگتن برای آزادی پنج آمریکایی بازداشت شده در ایران، آن را گامی مثبت ارزیابی کرد.

بلینکن در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای مکزیکی خود اظهار داشت: این، تنها آغاز روندی است که امیدوارم و انتظار دارم به بازگشت آنها به ایالات متحده منجر شود.

وی در ادامه گفت که به اعتقاد او این، آغاز پایان کابوس آنها و کابوسی است که خانواده‌های آنها تجربه کرده‌اند.

وزیر امورخارجه آمریکا همچنین با بیان اینکه «به هیچ یک از جزئیات مربوط به کاری که ما انجام می‌دهیم یا درگیر آن هستیم، نمی‌پردازدم» تاکید کرد که نمی‌خواهد روند بازگشت آنها را به خانه به خطر بیندازد.

بلینکن گفت: وزارت امور خارجه آمریکا با این پنج نفر تماس گرفته است و نیازی به گفتن نیست که آنها از اینکه از زندان خارج شده‌اند، بسیار خوشحال هستند اما ما می‌خواهیم اطمینان یابیم که این روند را تکمیل کرده و آنها را به خانواده هایشان بازمی‌گردانیم.

وی در عین حال تاکید کرد که آمریکا به اجرای تمامی تحریم‌های خود علیه ایران ادامه می‌دهد و در هر صورت، ایران هیچ گونه تخفیف تحریمی دریافت نخواهد کرد.

یدالله کریمی پور، تحلیلگر ارشد مسائل بین الملل در این رابطه می گوید: هنوز خبر این توافق اولیه جا نیفتاده رسانه‌ها و مفسرین و تحلیل گران رادیکال با طعن و لعن نسبت به چنین موافقت بسیار کوچک  و با کنایه و به سخره گرفتنش غوغا بر پا کرده اند. که مگر شما نبودید که….و هکذا.

وی افزود: چه ایرادی هست که از تن خسته و صدها تیر خورده ایران، خاری توسط تیم کارنابلد دولت کنده شود؟ چه کسی است که نداند این توافق کوچک و این ۶ میلیارد دلار برای مرهم گزاری بر زخم های کشورمان خردلی بیش نیست. ولی باید توجه داشت که از دو جهت مفید است. کریمی پور ادامه داد: نخست آن که تمرینی است برای گفت و گو و مذاکرات متعاقب و محتوم آتی؛ دو این که این توافق از سوی اصولگراترین کابینه به دست آمده و پشتوانه و میراثی ایدئولوژیک برای گام های بی برو برگرد دولت ها و تیم های بعدی یا همین کابینه خواهد بود. این استاد دانشگاه تصریح کرد: در واقع تابوشکنی از گفت و گو با آمریکا و دستاوردهای ولو ناچیزش برای امروز ایران، فرخنده ترین خبر است و نباید با غوغای کنایه و استعاره و به سخره گرفتنش، مهر خاتم زده و بر عکس باید مشوق هر گونه گفت و گو باشیم. ضرورت دارد این اقدام، دریچه ای برای باز شدن دروازه برقراری مناسبات با ایالات متحده شود.

در همین رابطه معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی با اشاره به توافق اخیر ایران و آمریکا برای تبادل زندانیان بین دو کشور و آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های ایران گفت: ایران تضمین‌ لازم برای پایبندی آمریکا به تعهدات خود را دریافت کرده‌ است.

به دنبال توئیت علی باقری، وزارت خارجه نیز بیانیه ای صادر کرد و نوشت: «فرآیند آزادسازی چند میلیارد دلار از دارایی‌های جمهوری اسلامی ایران که برای چند سال به‌طور غیرقانونی در کره جنوبی توسط آمریکا توقیف شده بود، آغاز شد. ایران تضمین‌ لازم برای پایبندی آمریکا به تعهدات خود در این خصوص را دریافت کرده‌ است.آزادسازی و رفع محدودیت از منابع مالی جمهوری اسلامی ایران که غیرقانونی و به بهانه نگرانی بانک‌های خارجی از تحریم‌های ظالمانه ایالات متحده مسدود شده یا استفاده از آنها سخت شده است، همواره در دستور کار وزارت امور خارجه قرار داشته است.نحوه بهره‌برداری از منابع و دارایی‌های مالی رفع توقیف شده در اختیار جمهوری اسلامی ایران بوده و این منابع برای نیازهای مختلف کشور حسب تشخیص مراجع ذیصلاح هزینه خواهد شد. علاوه بر آزادسازی منابع مالی که به صورت غیرقانونی توقیف شده بود، حمایت از حقوق ایرانیان در سرتاسر جهان جزو وظایف ذاتی وزارت امور خارجه است. در این چارچوب، آزادی تعدادی از زندانیان بی‌گناه ایرانی که طی سال‌های گذشته به طور غیرقانونی و با اتهام واهی دور زدن تحریم های ظالمانه آمریکا، در این کشور دستگیر و زندانی شده‌اند، به طور جدید توسط دستگاه دیپلماسی پیگیری شده است.در این راستا، آزادی تعدادی از زندانیانی که به طور غیرقانونی توسط آمریکا بازداشت شده‌اند، بزودی محقق خواهد شد.»

فارغ از تمامی گفته ها و تحلیل ها، آن چه که مشخص شد، این مقوله است که ایران و آمریکا مسیری را برای تنش زدایی آغاز کرده اند که سایر اتفاقات پیرامونی نمی توانند تاثیری بر این روند بگذارند. مسیری که با دوری از تقابل در خاورمیانه آغاز و به سایر حوزه ها گسترش پیدا کرد تا این که مسیر برای تبادل زندانیان هموار شد.

مشخصا پس از این مرحله شاید یک توافق ۱۸ ماهه موقت نیز در دستور کار قرار گیرد تا طرفین به امتیازهای بیشتری دست یابند.