آرمان امروز -رضا پورحسین: این روزها با یک کلاف سردرگم در جامعه مواجه شده ایم که به نظر می رسد ریشه در کم رنگ بودن عقلانیت در تصمیمات است. گشودن این کلاف سردرگم حیات اجتماعی ما به توانمندی، حوصله، عقلانیت، حکمت نظری، حکمت علمی و خیلی صلاحیت‌های دیگر نیاز دارد. یعنی نیازمند همه آن مولفه‌هایی‌ست که در میان ما در شرایط کنونی و در اکثریت قریب به اتفاق جریان‌های سیاسی و اجتماعی دیده نمی‌شود یا بسیار بسیار نادر است. این مفروض وجود دارد که وقتی از وفاق ملی یا وحدت و گفت و گوی ملی صحبت می‌ شود صحبت از گفت و گوی مستمر و عقلانیت تفاهمی ملت و دولت است که منجر به تصمیم گیری براساس خرد جمعی می شود.

بیژن عبدالکریمی، پژوهشگر و استاد دانشگاه در این رابطه می گوید: در این روزها تصمیم گیری و تصمیم سازی به مراتب نسبت به سال های گذشته حساس تر شده است. بر همین اساس ضرورت دارد تا تصمیمات بر اساس عقلانیت و خردجمعی گرفته شود تا منجر به وفاق ملی شود.  وقتی از وفاق ملی حرف می‌زنیم به معنای سازش نیست. به معنای دست برداشتن از اصول و مبانی نیست. به معنای فرصت‌طلبی سیاسی نیست. بلکه منظور پیداکردن راه صحیح با تصمیم گیری جمعی است. از سوی دیگر عقلانیت در حوزه سیاست به این معناست که روش هایی اتخاذ شود تا هزینه های تحمیل شده بر کشور را کم تر و راه رسیدن به آرمان ها را کوتاه تر کند. مشخصا هر عملی که به ما کمک کند تا به آرمان ها نزدیک تر شویم و از این طریق بتوانیم جامعه ای مطلوب تر ایجاد کنیم، کنشی عقلانی است.  امروز اگر مسئولین خواهان داشتن جامعه ای آرام هستند و در جست و جوی عدالت پیش می روند و آرمان برای آن ها تحقق عدالت تعریف شده است، هر کنشی که به جامعه تعادل ببخشد، می تواند عملکرد عقلانی در سیاست باشد و جامعه را به آرمان مدنظر نزدیک تر کند. مشخصا هر کنشی که سبب شود تا تعادل جامعه از بین رود و تنش وارد جامعه شود و همگان را از رسیدن به آرمان ها دور کند، یک اقدام غیرعقلانی در عرصه سیاست است. توجه به دیگری به خصوص در عرصه سیاست داخلی مشخصا یکی از کنش هایی است که می تواند مولفه عقلانیت در سیاست تعریف شود.

باید توجه داشت که اقدامات عقلانی در حوزه سیاست داخلی و سیاست خارجی کاملا با یکدیگر متفاوت است. برای مثال اگر عقب نشینی در مقابل دشمن خارجی و دادن امتیاز به آن ها سبب می شود تا آن ها خواهان امتیازهای بعدی شوند و کشور مجبور می شود عقب نشینی های دیگری نیز داشته باشد، در داخل صدق نمی کند. مواجهه با عامل بیرونی مشخصا متفاوت با آن چیزی است که در داخل خانواده رقم می خورد.  بنابراین توجه به سهم و خواسته دیگری، مهم ترین بخش کنش ها در سیاست داخلی برای عقلانی عمل کردن است. باید توجه داشت که صرف دیدن، ملاقات و شنیدن حرف ها می تواند بسیاری از مشکلات را حل و فصل کند. این که طرف مقابل درک شود و حرف او شنیده شود، یک گام بسیار مهم و عقلانی است. امروز باید مطالبات و خواسته ها شنیده شود و این مطالبات و خواسته ها دسته بندی و مشخص شود که خرد جمعی دقیقا به چه تصمیمی رسیده و در این خصوص باید شفاف سازی شود. باید رابطه گفت و گویی با مطالبه گر ایجاد شود. این امری مهم و اساسی است. استفاده از قدرت به صورت کلی و اعمال زور باید در آخرین مرحله باشد نه این که از ابتدا با مطالبات به صورت قهری برخورد شود. این یک اشتباه است که در تصمیم گیری عقلانی جایگاهی ندارد.