آرمان شرق: خلیج پارس بر پایه‌ی برگه‌های موجود از هزاران سال پیش مورد استفاده‌ی بازرگانی و ‌نظامی مردمان جهان باستان قرار گرفته و همواره نقش بی‌مانندی ایفا کرده است. بر پایه‌ی سنگ‌نوشته‌ای که هنگام کندن آبراه سوئز از داریوش هخامنشی به دست آمده، این خلیج به نام پارسادرایا (دریای پارس) خوانده شده است. نام خلیج پارس یا دریای پارس از کهن‌روزگاران معروف بوده و هم‌زمان در دو تمدن کهن ایرانی و یونانی به کار می‌رفته است. به سخن دقیق‌تر، می‌توان گفت از هنگامی که بشر تاریخ‌نویسی را آغاز کرد دریای جداکننده‌ی فلات ایران از شبه‌جزیره‌ی عربستان، «دریای پارس» ‌یا «خلیج پارس» نامیده شده و در هیچ یک از ادوار تاریخی نام دیگری بر آن نهاده نشده است.

دکتر فرهنگ مهر، تاریخ‌دان و پژوهش‌گر ایرانی، در کتاب «میراث استعماری: منازعه بر سر سه جزیره»، هویت تاریخی خلیج فارس را سلسله‌وار تشریح می کند. بنا بر پژوهش‌های ایشان، کلودیس پتلومیوس (بطلمیوس)، ریاضی‌دان و ستاره‌شناس سده‌ی دوم پیش از میلاد از نخستین دانشمندان دوران باستان بوده که به آبراه واقع در جنوب ایران، عنوان «دریای پارسی» (Sinus Persicus) را بخشیده است. در سده‌ی نخست میلادی، کئنتس کرتیکس رفوس، تاریخ‌دان بزرگ رومی، در آثار خود پیوسته از نام «دریای پارسی» (Aquarius Persico) استفاده کرده است. تقریباً در همان زمان، تاریخ‌دان یونانی، فلیویوس آریانوس، برای نخستین‌بار در تاریخ لقب «خلیج» را جهت هویت بخشیدن جغرافیایی به دریای واقع در جنوب فلات ایران به کار می‌گیرد. علاوه بر این او، همچون تمامی تاریخ‌دانان و دانشمندان زمان خود، پسوند «پارسی» را به «خلیج» اضافه می‌کند و آن را همواره «خلیج پارسی» معرفی می‌کند.

در دوران اسلامی، جغرافی‌نویسان هر دو نام را از دو تمدن باستانی گرفتند و هم‌زمان مورد استفاده قرار ‌دادند؛ پارسادرایا را «بحر فارس» و سینوس‌پرسیکوس را خلیج فارس نامیدند. در نوشته‌های جغرافی‌دانان و سفرنامه‌نویسان عرب و ایرانی همه‌جا با عنوان‌های «خلیج فارس»، «‌خلیج عجم»، «‌دریای فارس» ‌و یا «بحر فارس» از این پهنه یاد شده که گاه دریای عمان و فراتر از آن را نیز جزو محدود‌ه‌ی خلیج پارس آورده‌اند. به عنوان نمونه می‌توان از «المسالک و الممالک» ابن‌خردادبه، «‌البلدان» ابن‌فقیه، «‌مسالک الممالک» اصطخری (که از آن با عنوان دریای فارس یاد کرده و مرز آن را تا اقیانوس هند پیش برده)، مسعودی،‌ مقدسی،‌ ابن حوقل، ‌یاقوت حموی، ابوریحان بیرونی،‌ حمدالله مستوفی و گروه پرشمار دیگر یاد کرد. در «حدودالعالم» به عنوان کهن‌ترین کتاب جغرافیا به زبان پارسی که حدود هزار سال پیش نوشته شده، آمده است: «خلیج پارس از حد پارس برگیرد، با پهنای اندک تا به حدود سند». ابن بطوطه نیز در شرح سفر خود بر این پهنه، از آن با نام «دریای پارس» سخن می‌گوید. تنها دریای سرخ است که در برخی نوشته‌ها از جمله «تاریخ تمدن اسلام» ‌جرجی زیدان از آن به نام «خلیج ال ع ر ب ی» یاد شده است. جرجی زیدان، تاریخ‌نویس نامی معاصر عرب در همین کتاب تصریح می‌کند که کاربرد عبارت خلیج فارس در میان تاریخ‌نویسان و جغرافی‌دانان از سده‌ی سوم هجری و پسان‌تر عمومیت داشته کما این‌که المنجد، معروف‌ترین دایرت‌المعارف عرب از همان نخستین چاپ خود همیشه از نام خلیج فارس استفاده کرده است.

 به این ترتیب، چه تاریخ‌نویسان و پژوهندگان خارجی دنیای قدیم چون هرودوت، ‌نئارخوس، ‌استرابون، کورسیوس رومی و چه پژوهندگان اسلامی، همگان در نوشته‌های خود از این پهنهٔ آبی به نام «خلیج پارس» یا «دریای پارس» یاد کرده‌اند.

صرف‌نظر از برگه‌های تاریخی حتا اگر شرایط امروز را در نظر بگیریم، خود را با واقعیت‌های انکارناپذیری مواجه می‌بینیم، از جمله این‌که ایران هم‌اکنون هم طولانی‌ترین ساحل را در خلیج پارس دارد و پارس – به نشانه‌ی ایرانیان – بزرگترین قوم و جمعیت حاشیه‌ی خلیج پارس محسوب می‌شود و تنگه‌ی هرمز به عنوان مهم‌ترین بخش خلیج پارس به ایران نزدیک‌تر از هر کشور دیگری است. تمام مشخصه‌های جغرافیایی و جغرافیای انسانی، بامسما بودن عنوان «خلیج پارس» را اثبات می‌کند.