آرمانا امروز : هرچند ایران از نظر تعداد روزهای تعطیل در رده های پایین قرار دارد، اما نامتقارن بودن و پیش بینی ناپذیر بودن تعطیلات در ایران از مهم ترین مشکلات اقتصاد تعطیلات است. یکی از اقتصادی‌ترین و مهم‌ترین بخش‌هایی که در حوزه کار و تولید  پس از هزینه‌های نیروی انسانی در نظر گرفته می‌شود، تعطیلات است. البته بیش از هر چیزی هزینه تعطیلات است که در حوزه اقتصاد و کار اهمیت دارد. گذشته از این‌که هزینه تعطیلات در تولید چه سهمی دارد، نکته مهم‌تر هزینه  فرصت تعطیلات (چه خواسته و برنامه‌ریزی شده و چه ناخواسته) در اقتصاد است. در بخش مدیریت و اداره مجموعه‌های مختلف اقتصادی محاسبه هزینه فرصت تعطیلات بیش از هر چیزی در مبادلات خارجی مهم و اساسی است. دریافت‌ها و پرداخت‌ها، ارسال و دریافت کالا، حتی تاریخ و زمان انقضای بیمه بارنامه‌ها و… همه براساس تاریخ و روزهای دریافت است. گرچه در بسیاری از کشورها در تاریخ مقرر انجام می‌شود، اما تفاوت و گاهی تقارن آن با تعطیلات می‌تواند برای برخی از کالاها ازجمله کالاهای فسادپذیر و…. خطرناک باشد.

هزینه تعطیلات در ایران چقدر است؟

اخیراً مصطفی میرسلیم نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، در توئیتی نسبت به تعطیلی هفته های گذشته کشور انتقاد کرده و نوشته بود: هر روز تعطیل کار و تولید به بهانه گرما یا سرما یا آلودگی هوا یعنی نیم درصد کاهش درآمد ناخالص ملی و متناسب با آن، سقوط ارزش پول ملی و در نتیجه ادامه و تشدید تورم و گرانی افسارگسیخته.

بر اساس محاسبات انجام شده، نسبت ارزش یک روز از تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های جاری و ثابت، برابر با ۳ درصد ارزش کل این شاخص است. اما اگر بر اساس میزان خسارت هر روز تعطیلی کشور، نسبت بالا را محاسبه کنیم، نتایج ارقام دیگری را رقم خواهد زد. البته در ابتدا باید میزان خسارت هر روز تعطیلی کشور را مقایسه کرد.

در مورد میزان خسارت هر روز تعطیلی در کشور، داده‌های دقیقی وجود ندارد؛ اما این میزان سال گذشته توسط رئیس سابق سازمان امور اداری و استخدامی کشور ۲۴ هزار میلیارد ریال اعلام شده بود؛ براین‌اساس نسبت خسارت یک روز تعطیلی کشور به تولید ناخالص داخلی کشور به شرح زیر است.

بر اساس محاسبات، نسبت خسارت هر روز تعطیلی به ارزش تولید ناخالص داخلی کشور، تنها ۰.۰۱ درصد است. اما برای تخمین خسارت هر روز تعطیلی، محققان روشی دارند که در آن ارزش تولید ناخالص داخلی را بر نتیجه تفریق تعداد روز‌های تعطیل از کل روز‌های سال تقسیم می‌کنند. در این محاسبه نیز نسبت خسارت هر روز تعطیلی‌ به ارزش تولید ناخالص داخلی نیز ۰.۳ درصد است که رقم بالایی محسوب می شود.

نامتقارن بودن تعطیلات در ایران

سال گذشته بود که دولت لایحه‌ای به‌صورت عادی تقدیم مجلس کرد تا مجوز تعطیلی ۲روزه را از مجلس بگیرد حالا اما نایب‌رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس، از احتمال ادغام لایحه دولت با طرح کمیسیون اجتماعی خبر داده و می‌گوید: این اقدام با هدف افزایش راندمان کاری کارمندان در ۵روز هفته صورت خواهد گرفت. با این حال هنوز مشخص نیست که سرانجام پنجشنبه‌ها تعطیل خواهد شد یا شنبه‌ها.

درصورتی که مجلس به لایحه پیشنهادی دولت رأی مثبت دهد،ساعات کار کارمندان دولت ۴۲ساعت و ۳۰دقیقه در هفته خواهد بود و ترتیب و تنظیم ساعات کار ادارات به پیشنهاد سازمان اداری و استخدامی کشور و تصویب هیأت وزیران تعیین می‌شود.

اما موضوعی که مورد اختلاف درباره تعطیلی شنبه یا پنج شنبه است. خردادماه، کمیسیون اجتماعی مجلس از تصویب روز شنبه خبر داد. محسن پیرهادی، عضو هیئت رئیسه مجلس و یکی از طراحان مسئله تطبیق و تنظیم تعطیلات پایان هفته، گفت: ساماندهی تعطیلات پایان هفته موجب تنظیم با بازراهای جهانی و منظقه ای، چلوگیری از فرصت سوزی تجاری و خسران کشور در این حوزه خواهد شد.

پیمان مولوی، اقتصاددان در گفت و گو با روزنامه آرمان امروز با اشاره به این موضوع گفت: برای اینکه درباره نا متقارن بودن تعطیلات در ایران صحبت کنیم، باید ببینیم چقدر در روز ارش افزوده ایجاد می کنیم. در حال حاضر ما حدود ۳۰۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داریم که ۳ دهم درصد تولید ناخالص جهان است. با این شرایط تفاوتی ندارد که چه روزهایی تعطیل باشد.

مولوی ادامه داد: اما اگر روزی بخواهیم وارد اقتصاد جهانی شویم، باید روابط خود را بر اساس اصول جهانی پایه گذاری کنیم. از این رو می توانیم تعطیلات آخر هفته خود را تغییر دهیم و به روزهای جمعه و شنبه تغییر دهیم. اما در وضعیت فعلی چند روز هم تعطیل باشیم تفاوتی نخواهد کرد.

تقارن تعطیلات با جهان در کشورهای دیگر منطقه نیز سابقه دارد. موضوعی که از دید کارشناسان اقتصادی اهمیت بسیاری دارد. در سال ۲۰۱۳ میلادی عربستان آخرین کشور خاورمیانه بود که تعطیلات آخر هفته خود را به جمعه و شنبه تغییر داد. عربستان علت این اقدام را بازیابی فرصت‌های تجاری از دست رفته اعلام کرد. در این میان کسب‌وکارهای برتر عربستان از چنین اقدامی حمایت کردند.

در امارات نیز همین تغییر اتفاق افتاده است. در سپتامبر ۲۰۰۶ میلادی تعطیلات آخر هفته دوبی به جمعه و شنبه انتقال یافت. دلیل مقامات این کشور هم استفاده از روزهای تعطیل در بازارهای جهانی بود که روز جمعه باز هستند.

در دهه‌های ۱۹۴۰، ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی تعدادی از کشورها تعطیلات جمعه- شنبه یا شنبه – یکشنبه را انتخاب کردند تا بتوانند با بازارهای جهانی خود را انطباق دهند. مجموعه‌ای از اصلاحات در روزهای کاری در دهه ۲۰۰۰میلادی اتفاق افتاد و در اوایل ۲۰۱۰میلادی تعداد زیادی از کشورهای عربی نیز خود را از لحاظ ساعات کاری، طول هفته کاری و تعداد روزهای تعطیل آخر هفته با بقیه کشورهای جهان همخوان کردند. درحال‌ حاضر فقط دو کشور در جهان تنها روز جمعه را به‌عنوان تعطیلی آخر هفته دارند که عبارتند از ایران و جیبوتی.   پس از انجام اصلاحات در بسیاری از کشورهای حوزه خلیج ‌فارس بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰میلادی تعطیلات پنجشنبه – جمعه با جمعه – شنبه جایگزین شد.

پیمان مولوی، اقتصاددان در گفت و گو با روزنامه آرمان امروز با اشاره به این موضوع گفت: برای اینکه درباره نا متقارن بودن تعطیلات در ایران صحبت کنیم، باید ببینیم چقدر در روز ارش افزوده ایجاد می کنیم. در حال حاضر ما حدود ۳۰۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داریم که ۳ دهم درصد تولید ناخالص جهان است. با این شرایط تفاوتی ندارد که چه روزهایی تعطیل باشد.

مولوی ادامه داد: اما اگر روزی بخواهیم وارد اقتصاد جهانی شویم، باید روابط خود را بر اساس اصول جهانی پایه گذاری کنیم. از این رو می توانیم تعطیلات آخر هفته خود را تغییر دهیم و به روزهای جمعه و شنبه تغییر دهیم. اما در وضعیت فعلی چند روز هم تعطیل باشیم تفاوتی نخواهد کرد.