شبح جنگ اوکراین در بازار جهانی

آرمان شرق-گروه اقتصاذک آرایش جدید بازارهای جهانی حاکی از آن است که تنش‌ها میان روسیه و اوکراین وارد مرحله جدیدی شده است. در روزهای اخیر بسیاری از کشورها از جمله آمریکا به شهروندان خود در اوکراین هشدار دادند که خاک این کشور را ترک کنند. در بازارهای جهانی، شبح جنگ بر حرکت شاخص‌ها سایه افکنده است.

بازارهای سهام دنیا در واکنش به اخبار تنش اوکراین یک دست قرمزپوش شدند.سرمایه‌گذاران سعی کردند که دارایی خود را به پناهگاه امن منتقل کنند. به همین دلیل، طلا به‌عنوان یک بازار امن با افزایش تقاضا روبه‌رو شد و قیمت این دارایی به سطح ۱۸۶۰ دلار افزایش یافت. همچنین احتمال وقوع درگیری قیمت نفت را متاثر کرد. با بالا گرفتن تنش‌ها بین روسیه و اوکراین و احتمال وقوع برخورد نظامی، نفت برنت با جهش حدود ۴درصدی سطح ۹۵دلار بر بشکه را نیز لمس کرد و رکورد ۷ساله قیمت‌ها ارتقا یافت. برخی تحلیلگران می‌گویند درصورت حمله نظامی مسکو به همسایه خود بهای طلای سیاه به راحتی به ۱۲۰ دلار بر بشکه خواهد رسید.

با احتمال افزایش تنش‌ها‌ میان روسیه و واکراین، بازارها آرایش جنگی گرفتند، به نحوی که دارایی‌های امن نظیر طلا صعودی شدند، اما بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری و بورس‌های جهانی قرمز‌پوش شدند. برخی می‌گویند که بازارها به پیشواز نبرد روسیه و اوکراین رفتند. جمعه شب به وقت تهران، پس از آنکه جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا به شهروندان آمریکایی اخطار داد که اوکراین را ترک کنند، بازارها دچار شوک شدیدی شدند. بر اساس اخطار آمریکا به شهروندان خود در اوکراین، آنان بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت زمان دارند تا اوکراین را ترک کنند، چرا که ممکن است حمله هوایی روس‌ها کار انتقال غیرنظامیان را سخت کند. پس از انتشار این اخطار، ترس جنگ بر بازارها سایه انداخت. بازارهای ریسکی مانند بازار سهام و بازار رمزارزها با فشار فروش مواجه شده و از طرف دیگر بازار دارایی‌های امن مانند طلا و اوراق قرضه دولت با افزایش تقاضا روبه‌رو بودند.

روز گذشته پس از انتشار اخطار از سوی جیک سالیوان، طلا با رشد سریعی مواجه بود. قیمت این فلز ارزشمند توانست با قدرت حمایت ۱۸۵۰ دلار را شکسته و حتی معاملاتی هم در محدوده ۱۸۶۰ دلار انجام شد. اما در نهایت معاملات بازار اونس جهانی با قیمت ۱۸۵۹ دلار به ازای هر اونس بسته شد. در پی ایجاد تهدید اقتصادی برای کشورهای اروپایی، یورو ۷۱/ ۰ درصد افت داشت، ولی رقیب آن، دلار، توانست ۲۱/ ۰ درصد رشد داشته باشد. اما در طرف دیگر ماجرا و در بازار سهام، این خبر موجب ایجاد ترس بر بازار شد. ترس حاصل از وقوع جنگ با احتمال بسیار بالا توانست فعالان بازار را وادار کند سهام خود را بفروشند که در نهایت این موضوع به ایجاد فشار فروش در این بازارها ختم شد. شاخص داوجونز ۵۰۳ واحد، شاخص S&P 500 حدود ۸۵ واحد و نزدک حدود ۳۹۴ واحد افت قیمت داشتند. در اروپا نیز شاخص بورس آلمان با نماد DAX با ریزش ۶۵ واحدی روبه‌رو بود. با توجه به اینکه این خبر در انتهای زمان معاملاتی هفته گذشته اعلام شد، چندان تاثر زیادی نداشت. حال سوال اینجاست که نبرد روسیه و اوکراین چه تبعاتی را در آینده خواهد داشت؟ به عقیده تحلیلگران، بازار نفت، بازار انرژی اروپا، بازار گندم و بازار فلز پالادیوم شاخص‌هایی هستند که بر اثر این حمله تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.
تبعات اقتصادی برای اروپا

اقتصاد بخش‌های شمالی قاره اروپا تا حد زیادی به روسیه وابسته است. علت این وابستگی، منابع نفتی و گازی عظیم روسیه است. روسیه از طریق خط لوله نورد استریم روزانه ۱۵۰ میلیون متر مکعب گاز طبیعی را به اروپا منتقل می‌کند. این خط لوله به طول ۱۲۲۲کیلومتر است که از شهر ویبورگ روسیه آغاز شده و در شهر گرایفسوالد آلمان پایان می‌یابد. بر اساس آمارها اروپا در سال ۲۰۲۰ حدود ۶۰ درصد حامل‌های انرژی خود را از طریق روسیه تامین می‌کرد. در این میان میزان وابستگی آلمان به واردات انرژی از روسیه رقمی حدود ۶۳ درصد است. در صورت آغاز جنگ، به علت تهدید بایدن به تحریم این خط لوله، ممکن است که انتقال گاز طبیعی به اروپا با مشکل مواجه شود. هلیما کرافت، مدیر ارشد استراتژی کامودیتی‌ها در RBC گفته است: چیزی که من می‌دانم این است که اگر آن تانک‌های روسی از مرز اوکراین عبور کنند، قیمت نفت به بالای ۱۰۰دلار خواهد رسید. ایجاد مشکل در انتقال گاز روسیه به اروپا می‌تواند موجب افزایش قیمت نفت و به‌طور کلی حامل‌های انرژی شود. از طرف دیگر درحال حاضر به علت اجرای برنامه انرژی‌های سبز، آلمان ظرفیت تولیدی نیروگاه‌های اتمی خود را به‌شدت کاهش داده و همین عامل نیز وابستگی این کشور به گاز طبیعی را بالا خواهد برد. در نتیجه احتمالا اروپا در تامین گاز طبیعی و انرژی برق با مشکل جدی مواجه شود. در نتیجه این مشکلات هزینه تولید کالاهای اروپایی افزایش یافته و مزیت رقابتی خود را در بازارهای جهانی از دست می‌دهند. از طرف دیگر ممکن است پیش از پایان یافتن زمستان سرد اروپا، بسیاری از این کشورها مجبور باشند جیره‌بندی گازی انجام دهند تا بتوانند منابع باقی‌مانده را به خوبی مدیریت کنند.
تبعات اقتصادی برای روسیه

این نبرد برای روسیه نیز بدون آسیب نخواهد بود. به گفته جو بایدن، دولت ایالات متحده قصد دارد در صورت حمله روسیه به اوکراین، تحریم‌های سختی را علیه این کشور اعمال کند. از جمله تحریم‌های احتمالی، تحریم خط لوله نورد استریم و برخی اشخاص دولتی روسیه است. این تحریم‌ها در شرایط اقتصادی کنونی روسیه می‌تواند اقتصاد این کشور را به‌شدت تحت تاثیر قرار دهد. اما نکته حائز اهمیت آن است که حجم سرمایه‌گذاری‌های خارجی در روسیه به میزانی است که احتمالا نتواند به همین سادگی‌ها تحت تحریم قرار گیرد.
آثار جنگ بر بازار سهام

عمده تحریم‌های آمریکا بر شرکت‌های نفتی روسیه اعمال خواهد شد. این موضوع می‌تواند اثر جدی بر سرمایه‌گذاری‌های خارجی در روسیه داشته باشد. برای مثال شرکت نفتی بریتانیایی BP حدود ۱۹ درصد از سهام شرکت روسی Rosneft را در اختیار دارد و مواد اولیه حدود یک‌سوم از تولیدات خود را از طریق محصولات این شرکت روسی به دست می‌آورد. شرکت Shell سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر بسیاری را با شرکت روسی Gazprom انجام داده و ۵/ ۲۷ درصد از سهام میدان گازی ساخالین ۲ را در اختیار دارد که یک سوم صادرات LNG روسیه از طریق ساخالین ۲ انجام می‌شود. میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی در روسیه به‌خصوص در حوزه نفت و گاز بسیار زیاد است و در صورت حمله یا تحریم روسیه، سهام شرکت‌های بسیاری آسیب خواهد دید. بانک‌های اروپایی نیز وام‌های سنگینی را به روس‌ها اعطا کرده‌اند، برای مثال بانک‌های فرانسوی جمعا ۲۴ میلیارد دلار و بانک‌های اتریشی جمعا ۱۷ میلیارد دلار وام داده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که تحریم روسیه می‌تواند تاثیر بدی بر بازار سهام به خصوص در اروپا داشته باشد.
بازار دارایی‌های امن

در زمان جنگ، دارایی‌های امن معمولا یکی از بهترین‌گزینه‌های سرمایه‌گذاران هستند. تورم در ماه‌های اخیر به یکی از مسائل اصلی اقتصاد تبدیل شده است. تورم باعث شده نرخ بازده اوراق خزانه ۱۰ ساله آمریکا همچنان در نزدیکی سطح حیاتی ۲ درصد باقی بماند. یک ریسک بزرگ سیاسی معمولا باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به بازار اوراق روی آورند. جنگ میان روسیه و اوکراین نیز ممکن است موجب شود جذابیت اوراق بدهی دولت‌ها برای سرمایه‌گذاران گزینه جذابی به نظر برسد؛ حتی در حالتی که افزایش قیمت حامل‌های انرژی موجب افزایش تورم خواهد شد. از طرف دیگر طلا نیز از گزینه‌های جذاب برای سرمایه‌گذاران است. رفتار روز جمعه طلا نشان داد که برای جذب سرمایه خطرگریز بسیار آماده است. نبرد روسیه و اوکراین، با توجه به باقی ماندن تورم جهانی در سطوح بالا، می‌تواند مقدمات ورود طلا به کانال ۲ هزار دلار را آماده کند./دنیای اقتصاد