ایران به بازی برگشت

به نظر می رسد چرخش مثبت اقبال ایران در منطقه می تواند شکل تحولات در خاورمیانه و همچنین آسیای جنوبی را تغییر دهد. و اگرچه این اتفاق به شدت برای ایالات متحده آزار دهنده است، اما ایران از این دست قوی تر در خاورمیانه و خلیج فارس بهرمند خواهد بود. شاید پاکستان بیش از همه کشورها از این تحولات خشنود شود.
ایران به بازی برگشت

به نظر می رسد چرخش مثبت اقبال ایران در منطقه می تواند شکل تحولات در خاورمیانه و همچنین آسیای جنوبی را تغییر دهد. و اگرچه این اتفاق به شدت برای ایالات متحده آزار دهنده است، اما ایران از این دست قوی تر در خاورمیانه و خلیج فارس بهرمند خواهد بود. شاید پاکستان بیش از همه کشورها از این تحولات خشنود شود.

اخبار مربوط به ذوب شدن موقت روابط با عربستان خیلی سریع با برخی دیگر اتفاقات همراه شدند: حوثی ها حملات خود به تاسیسات نفتی پادشاهی سعودی را محدود کردند و به طور همزمان، ایران فروش نفت خود را در بازارهای جهانی افزایش داد. اگر مذاکرات به خوبی پیش روند و دو کشور بتوانند به تضمین های امنیتی در رابطه با کشور فقیر و جنگ زده یمن برسند، این مساله به نفع کل خاورمیانه خواهد بود. روابط نزدیک تر بین ایران و عربستان می تواند سیاست «تفرقه افکن و حکومت کن» ایالات متحده در منطقه را نقش بر آب کند. با توجه به اینکه اسلام آباد از روابط نزدیک با ریاض و تهران سود می برد، می تواند در صورت لزوم نقش میانجی بین این دو را بازی کند. چنین رویکردی با موضع گیری سیاسی عمران خان در قبال یمن نیز همخوانی دارد.

طبیعتا امضای توافق مشارکت همکاری استراتژیک چین و ایران در ماه مارس به نگرانی های واشنگتن مبنی بر اینکه تهران زیادی به پکن نزدیک شده، و چین به زودی جای آمریکا را به عنوان قدرت هژمون سنتی در خاورمیانه می گیرد، دامن زد. البته نگرانی های ایالات متحده بی مورد نبوده و احتمال وقوع چنین اتفاقی حقیقتا وجود دارد. با این حال، چینی ها خیلی پیشتر از توافق استراتژیک با چین و با استفاده از ابتکارعمل کمربند و جاده وارد خاورمیانه شده اند. به علاوه، پکن بزرگ ترین شریک تجاری-اقتصادی ریاض به شمار می رود و یک سرمایه گذار مهم در زیرساخت های اسرائیل است.

ایران همچنین در حال چیدن بال های آمریکا در جنوب آسیاست و اینجاست که پاکستان بیشترین سود را می برد. به ویژه اکنون که هند در پی اتهامات مبنی بر نادیده گرفتن پروژه بندر چابهار و خودداری از پرداخت هزینه های سرمایه گذاری وعده داده شده به خواسته ایالات متحده و در تطابق با تحریم های ترامپ، از پروژه «حذف» شده، این مساله حقیقت پیدا کرده است. اگر روند مطابق خواسته های ایران پیش رود، تصمیمات ایالات متحده برای اعمال فشار حداکثری و تلاش ها برای منزوی کردن ایران اساسا نتیجه عکس داده است چرا که ایران پیشنهاد عضویت در کوریدور اقتصادی پاکستان (CPEC) و ایجاد خطوط ارتباطی بین بندر گوادر پاکستان به چابهار و سپس، استفاده از خطوط ریلی برای تجارت به آسیای میانه و اروپا را مطرح کرده است. این تحولات می توانند خیلی زود حلقه به اصطلاح طلایی چین، ایران، پاکستان، روسیه و ترکیه را به محور مرکزی پروژه کمربند و جاده تبدیل کنند.

این احتمال وجود دارد که حالا که شرایط ایالات متحده با عقب نشینی نیروهای نظامی از افغانستان در منطقه و به عنوان شریک هند ضعیف شده، دهلی نو که در «محاصره» قرار گرفته، رویکرد اسلام آباد را در پیش بگیرد. اما فعلا این اتفاق چندان محتمل نیست چون هند در پی همه گیری کرونا به شدت آسیب دیده و چاره ای غیر از اولویت دادن به مساله نظم داخلی ندارد. با این حال، نمی توان این حقیقت را نادیده گرفت که هند تمایل خود را برای سرمایه گذاری در ایران پس از لغو تحریم ها و احیای توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ ابراز کرده است.

بی شک، ارتباطات اقتصادی منطقه ای می تواند صلح و امنیت را خیلی بیشتر و موثرتر از زمانی که ایالات متحده در نقش پلیس خودخوانده جهان ایفای نقش می کند، بهبود بخشد. به بیان صریح تر، تحولات اخیر به ایالات متحده نشان دادند که آن روزهای پرتحرک که قادر بود تزریق پول نقد به برخی کشورهای منطقه را با حمایت و انتقاد انتخابی از حقوق بشر مرتبط سازد، رو به پایان است. چین همانطور که دیپلماسی صادرات تسلیحاتی را در پیش نگرفته، علاقه ای هم به تغییر رژیم به بهانه دروغین روی کار آوردن دموکراسی ندارد.

نظم جدید منطقه ای-جهانی در حال ایجاد شدن استو حالا، ایالات متحده باید تصمیم بگیرد که آیا می خواهد بخشی از آن باشد یا خیر. همچنین باید تصمیم بگیرد که می خواهد در مقابل آن قرار گیرد یا خیر.

منبع: دیلی تایمز / تحریریه دیپلماسی ایرانی ۳۴