مذاکرات سری با آمریکا و دیپلماسی مشروط ایران

به گزارش تحریریه، «جو بایدن» از ماه ها قبل از انتخاب به عنوان رئیس جمهوری آمریکا وعده بازگشت به توافق هسته‌ای را داده است اما به در میدان عمل وی نمی خواهد یا قادر نخواهد بود به طور اساسی از سیاست ترامپ فاصله بگیرد یا نگرانی همپیمانان منطقه‌ای آمریکا از نقش منطقه‌ای ایران را رفع کند. این در حالی است که اظهارات مقامات ایران هم نشان می‌دهد که ایران در مقابل بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای و برداشتن تحریم‌ها امتیاز اساسی نخواهد داد.

روزنامه «القبس» کویت، نوشت بار دیگر پرونده هسته‌ای ایران در صدر اخبار قرار گرفته است. یک منبع آگاه در واشنگتن گفته است که انتخاب «ویلیام برنز» به عنوان رئیس «سی ای ای» و انتخاب «جیک سالیوان» به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا و پیشنهاد «وندی شرمن» یکی از معماران توافق هسته‌ای به عنوان معاون وزیر امور خارجه آمریکا از سوی بایدن نشان می‌دهد او به دنبال ورود سریع به مذاکره با ایران است. اقدامات جنجال‌آفرین ایران هم نشان می‌دهد که این کشور برای آغاز مذاکره سری با دولت بایدن مقدمه‌سازی می‌کند.

اظهارات رسانه‌ای مقامات ایران از جمله «علی اکبر ولایتی»، «کمال خرازی»، «محمد باقر قالیباف»، «سعید جلیلی» که در آن از شروط ایران برای مذاکره سخن به میان آورده‌اند نشان می‌دهد که آنها در آستانه ورود به مذاکره هستند و یا اینکه به طور عملی مذاکره آغاز شده است. این درحالی است که برخی رسانه ها از آغاز گفت وگوهای مخفیانه نمایندگان دو طرف از چند هفته قبل سخن می گویند.

روزنامه الکترونیکی «رای الیوم» هم عنوان داشت با رفتن «ترامپ» از کاخ سفید مقامات ایرانی خوشحال شدند. او در روزهای آخر دولت خود اقداماتی انجام داد که نگرانی‌ها را نسبت به دست زدن به یک اقدام احمقانه و آغاز یک جنگ و برهم خوردن اوضاع منطقه و سنگ‌اندازی در روند انتقال قدرت در کاخ سفید افزایش داد. ایرانی‌ها نیز با برگزاری مانورها و آمادگی نظامی و دادن هشدارهای مختلف آمادگی خود را برای مقابله با آمریکا نشان دادند.

طبق این گزارش، ترامپ بدترین رئیس جمهوری آمریکا برای ایران بود که با خروج از توافق هسته‌ای ۱۲ سال تلاش برای رسیدن به توافق را هدر داد. او سخت‌ترین تحریم‌ها را علیه ایران اعمال کرد و با اعمال سیاست فشار حداکثری به اقتصاد ایران آسیب زد، اما با وجود همه این مسائل او نتوانست ایران را مجبور به مذاکره مجدد درباره توافق هسته‌ای کند. ایران صبر پیشه کرد و بر روی بازگشت دولت دموکرات به کاخ سفید حساب باز کرد.

اکنون سوالی که مطرح می‌شود این است که با آمدن بایدن تا چه اندازه سیاست رسمی آمریکا درباره ایران تغییر خواهد کرد و گزینه‌های ایران در برابر سیاست بایدن چیست؟

رهبران ایران انتظار دارند که ایران از بحران اقتصادی خارج شود. ایرانی‌ها پس از اینکه بایدن وعده بازگشت به توافق هسته‌ای را داد با احتیاط به سیاست دولت جدید در واشنگتن امیدوارند. «حسن روحانی» در این زمینه گفت امیدواریم کسانی که تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کردند این موضوع را درک کنند که راهشان اشتباه بود. تجربه سه سال اخیر آمریکا باید برای دولت آینده درسی باشد و به تعهدات بین‌المللی برگردد.

به نوشته رای الیوم، بایدن سیاست متفاوتی از سیاست ترامپ را درباره ایران در پیش خواهد گرفت. او بازگشت واشنگتن به توافق هسته‌ای و کاهش تحریم‌ها را به پایبندی ایران به پایان دادن به فعالیت هسته‌ای و موشکی و چشم پوشی از غنی‌سازی فراتر از آنچه در توافق ذکر شده مشروط خواهد کرد. او از طریق مذاکره با ایران تلاش می‌کند محدودیت های بیشتری را در توافق هسته‌ای وارد کند و به مسائل دیگر هم پرداخته شود.

در این راستا بایدن برای کشاندن ایران به مذاکره و اعتمادسازی اندک، به تدریج از دامنه تحریم‌ها و تنش ها خواهد کاست. اما او نخواهد توانست به طور اساسی از سیاست ترامپ فاصله گیرد و نگرانی همپیمانان منطقه‌ای آمریکا از جمله عربستان، اسرائیل و امارات را از قدرت نظامی و نقش منطقه‌ای ایران نادیده بگیرد. او منافع واشنگتن و ائتلاف تاریخی این کشور با برخی کشورهای منطقه را به خاطر رضایت ایران از بین نخواهد برد. میان شعارهای انتخاباتی وی و عملی کردن این شعارها در میدان عمل فاصله خواهد بود.

سوال دیگری که مطرح می‌شود این است که آیا ایران در توافق هسته‌ای به آمریکا امتیازی خواهد داد؟

تاکنون اظهارات مقامات ایران نشان می‌دهد که ایران در مقابل بازگشت بایدن به توافق هسته‌ای و برداشتن تحریم‌ها امتیاز اساسی نخواهد داد. ایران هرگونه مذاکره با آمریکا را به بازگشت واشنگتن به توافق هسته‌ای و کاهش تحریم‌ها مشروط می‌کند. ایرانی‌ها انتظار دارد که دولت آمریکا نخستین قدم را بردارد تا آن را ارزیابی و مسیر تامین منافع ایران را بررسی ‌کنند.