آغاز تنش دریایی ایران و آمریکا؟ /معمای عملیاتِ مکران

به تازگی رسانه‌های آمریکایی به نقل از منابع امنیتی و اطلاعاتی ایالات متحده مدعی شده‌اند که نیروی دریایی آمریکا که در حال رصد دقیق یک ناو جنگی ایرانی و کشتی اسکورت آن است و به ادعای آن‌ها به نظر می‌رسد که قرار است از طریق اقیانوس اطلس عازم ونزوئلا شود. امری که نگرانی مقامات آمریکایی و گمانه‌زنی‌های متفاوت کارشناسان و رسانه‌های مختلف را در پی داشته است.
آغاز تنش دریایی ایران و آمریکا؟ /معمای عملیاتِ مکران

همانطور که پیش‌تر اقتصادنیوز در مطلبی با عنوان «معمای رفت‌وآمد دریایی تهران-کاراکاس» به نقل از وبگاه نشریه آمریکایی پالیتیکو گزارش داده بود، یک ناوچه ایرانی به همراه ناو مکران در امتداد ساحل شرقی آفریقا به سمت جنوب در حرکت بوده و مقامات آمریکایی اگرچه گفته‌اند به طور قطع از مقصد کشتی های ایرانی اطلاع ندارند، اما معتقدند که ممکن است تغییر مسیر دهند و در نهایت به سمت ونزوئلا هدایت شوند.

پالیتیکو در گزارش خود به نقل از منابع دولتی آمریکا با ادعای اینکه «هدف ایران از ارسال شناورها به سمت نیمکره غربی همچون محموله‌های آن‌ها، همچنان یک معما است»، نوشت: صرف حضور کشتی های جنگی ایرانی در حیاط خلوت آمریکا چالشی برای اقتدار ایالات متحده در منطقه است.

به دنبال اخبار و گمانه‌زنی‌ها در این زمینه، وبسایت اخبار نیروی دریایی آمریکا (USNI News) در گزارشی ادعا کرد که پنتاگون با همکاری جامعه اطلاعاتی آمریکا در حال رصد دقیق دو کشتی نظامی ایران هستند که به زعم آن‌ها احتمالاً به سمت ونزوئلا در حرکت‌‌اند.

به ادعای وبگاه خبری نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا وابسته به پنتاگون (USNI News) طبق تصویری که وبسایت تصویربرداری ماهواره‌ای مکسار ارائه داده است ناو مکران ۲۸ آوریل در حالی که ۷فروند قایق تهاجمی موشک‌انداز پرسرعت به عرشه خود بسته بود.

اچ. آی. ساتن و سم لاگرن، نویسندگان گزارش USNI News مدعی شدند، قایق‌هایی که در تصاویر ماهواره‌ای دیده می‌شوند از قایق‌های تهاجمی سریع‌السیر هستند که با تجهیزات تحت هدایت نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (IRGCN) مطابقت دارند. این گروه مسئول امنیت ساحلی ایران و تنگه هرمز است و از شناورهای مشابهی در خلیج فارس استفاده می‌کند که مجهز به اژدر و موشک هستند.
مکران و محموله‌اش

تنها چیزی که درباره محموله و مأموریت مکران می‌توان گفت، ۷ قایق موجود روی عرشه آن است که طول هر کدام تقریباً ۵۷ فوت (۱۷.۵ متر) است و با خانواده پیکاپ شناورهای تهاجمی سریع با سایز متوسط و قابلیت شلیک موشک مطابقت دارند. انواع مختلفی از آن‌ها توسط صنایع نظامی ایران تولید شده، اگرچه به طور کلی مشابه هستند.

مکران

آخرین نوع Peykaap-II که به شناورهای کلاس «باور» نیز معروف هستند، ۵۷ فوت است و می تواند ۲ موشک ضد کشتی و ۲ اژدر ۱۲.۷۵ اینچی را حمل کند. این موشک‌ها می توانند از نوع کوثر یا نصر باشند که در ساخت آن‌ها از مدل‌های چینی با برد متوسط دریایی (حدود ۱۸ مایل) الگوبرداری شده است.

به ادعای این گزارش، علاوه بر این، مکران می تواند تجهیزات نظامی دیگری را نیز حمل کند که به راحتی در تصاویر مشخص نیست.

مکران که از یک تانکر نفت به شناور جنگی تبدیل شده، جدیدترین و بزرگترین ناو جنگی نیروی دریایی ایران است. نقش آن مانند پایگاه‌های دریایی سیار (ESB: Expeditionary Sea Base) نیروی دریایی ایالات متحده تعریف شده است.

مکران

مانند ESB ها، مکران با طول ۷۵۵ فوت طراحی شده است تا یک پایگاه دریایی متحرک برای قایق‌های کوچک و هواپیماهایی باشد که قادر به عملیات در هر نقطه از جهان است. با تبدیل این شناور باربری به کشتی نظامی، یک عرشه بزرگ پرواز، ظرفیت حمل قایق‌ها و تجهیزات دیگر بر روی عرشه و جایگاه بارهای اضافی در زیر آن اضافه شد.
نگرانی آمریکا از موشکی شدن کاراکاس

به نوشته این رسانه این نگرانی وجود دارد که ونزوئلا سعی در دستیابی به فناوری موشک‌های بالستیک ایران داشته باشد. برخی از مناطق عرشه هم اکنون تحت پوشش قرار گرفته، و بنابراین ارزیابی کامل از بار و محتوای کشتی امکان پذیر نیست. رژیم ونزوئلا، به رهبری رئیس جمهور نیکولا مادورو ، صریحاً در مورد تمایل به دستیابی به تسلیحات ایرانی صحبت کرده است.

در همین حال، به ادعای این رسانه آمریکایی، برخی گمانه‌زنی‌ها وجود دارد که نیروهای ویژه ایرانی هم‌اکنون در حال همکاری، آموزش و کمک به ارتش ونزوئلا باشند. در صورت تحویل قایق‌ها به ارتش ونزوئلا، ممکن است هسته اصلی یک جنگ نامتقارن در نیروهای مسلح ونزوئلا از جمله در نیروی دریایی این کشور علیه آمریکا در حال شکل‌گیری باشد.

این در حالی است که مسیرهای مهم و پرترافیک حمل و نقل دریایی که از کانال پاناما می‌گذرند، در نزدیکی سواحل ونزوئلا واقع هستند.
مبادله طلای زرد و سیاه

به ادعای این گزارش، نیروی دریایی ونزوئلا طی چند سال گذشته تلاش کرده است تا با دستیابی به قایق‌های تهاجمی سریع السیر، سیستم دفاعی ساحلی خود را تقویت کند تا ادعاهای تملک خود بر دریای کارائیب را اعمال و حفاظت کند.

ایالات متحده به طور متوالی رژیم‌های تحریمی حتی سختگیرانه‌تر از تحریم‌ها علیه ایران را در قبال دولت ونزوئلا اعمال کرده است. ایران یکی از معدود متحدان نزدیک ونزوئلا است.

از آنجایی که بخش پالایش نفت ونزوئلا در سال‌های اخیر در حال سقوط بوده است، ایران چندین تانکر سوخت برای کمک به کمبود فلج‌کننده بنزین، به این کشور فرستاده است. در عوض، دولت ونزوئلا پول نقد و طلای مورد نیاز تهران را تأمین کرده و به وی در ایجاد روابط در آمریکای لاتین کمک کرده است.

بلومبرگ در اکتبر سال گذشته در گزارشی، مدعی شد که سال گذشته ، دولت مادورو ۹ تن طلا در ازای کمک به بهبود پالایشگاه‌های نفت خود مبادله کرد. ایران نیز نفت به ونزوئلا ارسال کرده است.

در حالی که مشخص نیست که آیا اساساً مقصد سفر مکران به سوی ونزوئلا است، و یا در صورت صحت این فرض، هدف آن فروش تسلیحات دریایی بوده باشد یا خیر، بهرحال مقامات آمریکایی در حال رصد کشتی ایرانی هستند که احتمالاً عازم آمریکای جنوبی است و معتقدند همکاری‌های نظامی بین کاراکاس و تهران در حال افزایش است.

فروریزی سقف هژمونی آمریکا توسط نفتکش‌های ایرانی

آغاز تنش دریایی ایران و آمریکا؟

افشون استوار، متخصص ایران و استاد گروه امنیت ملی دانشکده تحصیلات تکمیلی نیروی دریایی به USNI News گفت: «فروش FAC‌ها (قایق‌های تهاجمی سریع) به ونزوئلایی‌ها منطقی است. ایران آنها را طراحی و تولید می‌کند. بکارگیری آن‌ها به طرق مختلفی برای مقابله گله‌ای با اهداف مفید است. ایران نمی‌تواند این تولیدات را آن هم در وضعیت تحریم به مشتری‌های زیادی بفروشد، اما ونزوئلا خریدار بالقوه چنین تسلیحاتی است».

در ماه دسامبر گذشته، دریاسالار کریگ فالر، فرمانده ارشد نیروهای آمریکایی در آمریکای مرکزی و جنوبی، در گفت‌وگو با وال‌استریت‌ژورنال، بدون ارائه شواهد یا ادله معتبر، مدعی حضور فزاینده نظامی ایران در ونزوئلا شد و آن را “هشداردهنده و نگران‌کننده” توصیف کرد. وی همچنین در ماه مارس به سنا هشدار داد و مدعی شد که که دو کشور در حال گسترش همکاری‌ها برای تجارت مستمر منابع نظامی هستند.
رفت‌وآمد دریایی مناقشه‌برانگیز میان دو نیم‌کره

در همین زمینه خبرگزاری سی‌ان‌ان در گزارشی مدعی شد در شرایطی که طرف‌ها برای پیشبرد دیپلماسی به شدت نیازمند حسن نیت و ایجاد اطمینان هستند، چنین اقدامی به جز دامن زدن به سوءظن‌ها و احتمال سوءتعبیر میان طرفین، امکان سوءاستفاده به بازیگر سوم و فضای مانور به مخالفان داخلی توافق با ایران می‌دهد.

همچنین ورود کشتی‌های جنگی ایران به اقیانوس اطلس، به نوبه خود چالش بزرگی برای ارتش ایالات متحده ایجاد خواهد کرد.

مکران و خارک

اُرِن لیبرمن، باربارا استار، نیکول گاوته و پاول مورفی، نویسندگان گزارش سی‌ان‌ان نوشته‌اند: مقامات پنتاگون و دیگر سرویس‌های آمریکایی گفته‌اند که در حال حاضر عبور این کشتی‌ها نگران‌کننده نیست اما زیر نظر هستند و جامعه اطلاعاتی آمریکا در حال ارزیابی این است که قصد ایران از اعزام این کشتی‌ها چیست.

به نوشته سی‌ان‌ان به نقل از چند مقام رسمی آمریکایی، با وجود این که هنوز معلوم نیست کشتی‌ها حامل سلاح باشند، ادعا شده که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند که یکی از این کشتی‌ها حامل همان نوع از قایق‌های تهاجمی سریع‌السیر است که ایران با آن‌ها به ناوهای نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس نزدیک می‌شد و ایجاد دردسر می‌کرد.

تحلیل‌گران می‌گویند که اگر کشتی‌های ایرانی توان رسیدن به اقیانوس اطلس را پیدا کنند، گام رو به جلوی مهمی برای نیروی دریایی این کشور خواهد بود که در گذشته نتوانسته است این کار را انجام دهد.

به ادعای مقامات، آمریکا نزدیک به دو هفته است که در حال رصد کشتی‌ها است که در چند روز گذشته در سمت ساحل شرقی آفریقا پیش رفته‌اند. در حالی که اول انتظار می‌رفت کشتی‌ها دماغه گودهوپ در آفریقای جنوبی را در بازه ۹ تا ۱۱ ژوئن دور بزنند، کارشناسانی که حرکتشان را دنبال می‌کنند، می‌گویند که انتظار نمی‌رود تا جولای به آن‌جا برسند.
واکنش پنتاگون: حق اقدام متناسب علیه تحویل تسلیحات را محفوظ می‌دانیم

جان کِربی سخنگوی وزارت دفاع آمریکا در بیانیه‌ای به سی.ان.ان گفت: در حالی که وزارت دفاع درباره مسائل اطلاعاتی نظری نمی‌دهد، متذکر می‌شویم که تحویل تسلیحات یک عمل تحریک‌آمیز و تهدیدی علیه شرکای ما در این نیم‌کره خواهد بود. از این رو، حق ما برای انجام دادن اقدامات مناسب در هماهنگی با شرکایمان برای جلوگیری از تحویل یا نقل و انتقال چنین تسلیحاتی محفوظ خواهد بود.

کِربی در انتقادی ظریف و در پرده، تقصیر اقدامات ایران را بر گردن دولت ترامپ و فشار حداکثری تحریم‌ها علیه ایران انداخت؛ «این وضعیتی است که دولت فعلی به ارث برده است، و مانند بسیاری از موارد دیگر در مورد ایران -از جمله برنامه هسته‌ای به سرعت در حال گسترش تهران، بدون وجود محدودیت‌های تعیین‌شده در توافقی که ترامپ از آن خارج شد- در این مورد نیز ما در تلاش برای کنترل شرایط از طریق دیپلماسی و سایر ابزارها هستیم».
واکنش صریح ایران: دچار خطای محاسباتی نشوید

از سوی دیگر سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز پس از این واکنش‌ها، در کنفرانس خبری اش در پاسخ به سوالی در ارتباط با اخبار منتشر شده مبنی بر حرکت ناوهای ایرانی به سمت ونزوئلا و اظهارنظر مقامات آمریکایی در این ارتباط گفت: «جمهوری اسلامی ایران مانند هر کشور دیگری در نظام بین‌المللی این حق را دارد که از تمام حقوق بین‌المللی خود استفاده کند. ایران این حق را برای خود قائل است که در آب های بین‌المللی حضور داشته باشد و هیچ کشوری نمی‌تواند به این حق تعدی کند».

وی ادامه داد: «هشدار می دهیم که هیچ کسی در این زمینه مرتکب اشتباه محاسباتی نشود و کسانی که در خانه های شیشه‌ای نشسته‌اند سنگی راپرتاب نکنند».
سردرگمی درباره هدف استراتژیک عملیات مکران

بنابر گزارش سی‌ان‌ان، نسبت به مسیر حرکت کشتی‌ها اطمینانی وجود ندارد. یک مقام آمریکایی به سی‌ان‌ان گفت که در روزهای اخیر، دو شناور به شکلی گیج‌کننده حرکت کرده‌اند و ناظران را در این زمینه که آیا در مسیر اقیانوس اطلس پیش خواهند رفت یا خیر، دچار سردرگمی کرده‌اند.

مکران و خارک

در میان این سردرگمی ایالات متحده تلاش می‌کند اهداف استراتژیک ایران را بسنجد. دو منبع رسمی می‌گویند یک نظریه عملی این است که ایران در تلاش است قابلیت و توانایی خود برای فعالیت در اقیانوس اطلس را اعلام کند؛ همان بیانیه معروف «سلام، ما اینجا هستیم و حضور داریم».

هر دو مقام تأکید کردند که کشتی جنگی و ناوچه همراه آن در حال حاضر عامل بزرگ نگران‌کننده نیستند و امیدوار هستنند که ایران راهی آبرومندانه پیدا کند تا با حفظ ظاهر حیثیتی ماجرا، مسیر آنها را معکوس کند و به خانه برگرداند.

یکی از مقامات دفاعی گفت: «نیروی دریایی ایران برای عملیات آبی-آبی طراحی نشده است. درحالیکه درباره ارتش آمریکا عموماً از ناوگان دریایی آبی-آبی یاد می‌کنند؛ چراکه نیروها و شناورها می‌توانند در فواصل زیادی از کشور یا پایگاه‌های مبدأ خود در اقیانوس آزاد مشغول عملیات شده و از عملیات برای مدت طولانی پشتیبانی کنند.

در حال حاضر ، مقامات آمریکایی در حال رصد این مسئله هستند که آیا بنادر مختلف قبل از ورود و عبور کشتی‌ها از اقیانوس اطلس، به آن‌ها اجازه پهلو گرفتن برای سوخت‌گیری و تأمین مجدد می‌دهند یا خیر. ایالات متحده معتقد است که آن‌ها بدون توقف ممکن است در چنین سفر طولانی دچار مشکل شوند.
منبع:اقتصادنیوز؛