قهرمان بی‌مزد

استقلال سال گذشته با اقتدار و بدون باخت قهرمان لیگ شد، اما با توجه به انباشت بدهی‌ها احتمالا حتی امکان شرکت در رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا را هم ندارد. در لیگی که نه از حق پخش خبری هست، نه تبلیغات محیطی به صورت عادلانه تقسیم می‌شود و نه همه تیم‌ها برای خودشان استادیوم دارند، اینکه پاداش تیم قهرمان صفر ریال است اصلا چیز عجیبی محسوب نمی‌شود. به همین دلیل هم هست که اکثر تیم‌ها با مشکلات مالی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و این وضعیت مدافع عنوان قهرمانی‌اش است. در اکثر لیگ‌های اروپایی، تیم‌ها حتی برای رتبه دوازدهمی به جای سیزدهم شدن تلاش می‌کنند، چراکه پاداش‌ها و حق پخش تلویزیونی بسته به جایگاه تیم‌ها در هر فصل، پرداختی متفاوتی دارد، اما اینجا حتی قهرمانی هم از لحاظ مالی سودی ندارد، چراکه در کمال تعجب نه وزارت ورزش، نه فدراسیون فوتبال، نه سازمان لیگ و نه هیچ نهاد مربوط و غیر مربوطی انگیزه‌ای برای قهرمانی به وجود نمی‌آورد که حداقل تیم‌های برتر یک رقابت تقریبا یک ساله برای پول هم که شده تلاش بیشتری از خود نشان بدهند.

واقعا که واژه غیرت ایرانی در این مورد صدق می‌کند، چراکه از لحاظ اقتصادی، هیچ فرقی میان قهرمان و تیم آخر جدول نیست، پس چرا باید بازیکنان خودشان را به آب و آتش بزنند؟ احتمالا لیگ برتر ما تنها لیگ دنیای فوتبال است که هیچ پاداشی برای هیچ‌کدام از تیم‌هایش توزیع نمی‌شود و این روش کسب درآمد مثل سایر راه‌ها برای تیم‌های ایرانی قفل است. تصور کنید امارات به عنوان همسایه کوچک ایران، برای قهرمان لیگ ۱۴ تیمی و به مراتب کم تماشاگرش، پاداش ۴۵ میلیون درهمی‌(معادل ۶۷۵ میلیارد تومان) تعیین کرده است. لیگی که عمر برگزاری آن، به اندازه سن استادیوم آزادی است، اما به هرحال از پارامترهای مختلف برای جذابیت و پیشرفت استفاده می‌کند تا حداقل تیم‌ها هم انگیزه مضاعفی به جز بالای سر بردن جام داشته باشند.

داستان قاره سبز

تازه اگر بخواهیم از خلیج فارس فاصله گرفته و به لیگ‌های معتبر اروپایی برویم، اوضاع خیلی متفاوت می‌شود. لیگ برتر انگلیس به عنوان جذاب‌ترین رقابت باشگاهی در دنیای فوتبال، برای قهرمانش پاداش تقریبا ۴۴ میلیون پوندی‌(حدود ۵۴ میلیون دلار، یک عدد نجومی به ریال!) دریافت می‌کند. وقتی روحیه رقابت حفظ می‌شود که تیم‌های میانه جدولی که نه خطر سقوط تهدیدشان می‌کند و نه انگیزه‌ای برای قهرمانی یا راهیابی به رقابت‌های اروپایی دارند هم در این پاداش‌ها سهیم باشند. بد نیست بدانید که پاداش تیم هشتم لیگ جزیره که به هیچ تورنمنتی صعود نمی‌کند، ۶/ ۲۸ میلیون پوند است و تیم هفدهم هم که بقا پیدا کرده، ۸/ ۸ میلیون. خب این تفاوت ۲۰ میلیونی می‌تواند پول خرید حداقل یک ستاره را برای تیم هشتم مهیا کند پس طبیعی است که تیم‌ها حتی برای یک رتبه بالاتر هم تلاش کنند. دقت کنید که حتی تیم بیستم لیگ هم بیش از ۲ میلیون پوند پاداش دریافت می‌کند.

در کشورهای دیگر اوضاع کمی با انگلیس متفاوت است، اما بازهم پرداختی وجود دارد. اگر در انگلیس حق پخش تقریبا به صورت عادلانه میان همه تیم‌ها توزیع شده و تنها پاداش‌های عملکردی متغیر است، مثلا لالیگا در ابتدای فصل یک مبلغ مشخص به صورت مشابه به همه تیم‌ها می‌دهد و پاداش رتبه را در قالب همان حق پخش، جدا می‌کند. مثلا سال گذشته رئال مادرید مجموعا برای قهرمانی لالیگا ۵‌/ ۹۷ میلیون یورو پاداش گرفت که از این مبلغ ۱‌/ ۳۶ میلیون یورو ثابت برای همه تیم‌های لالیگا بود و ۴‌/ ۶۱ میلیون یورو پاداش بر اساس عملکرد. عددی که برای امسال هم تغییر خاصی نکرده است. تیم‌های دوم و سوم پارسال یعنی بارسلونا ۳‌/ ۹۰ میلیون یورو و اتلتیکومادرید هم ۱/ ۸۳ میلیون یورو پاداش گرفتند. با تناسب مدنظر اسپانیایی‌ها، پاداش‌ها برای هر رتبه متفاوت بود و مثلا تیم دهم ۷/ ۲ درصد (معادل ۸/ ۱۰ میلیون دلار) پاداش گرفت و حتی سر تیم آخر جدول هم با دریافتی بیش از یک میلیون دلار بی‌کلاه نماند.

در سری A ایتالیا، تیم قهرمان ۴/ ۲۳ میلیون یورو پاداش دریافت می‌کند و نایب قهرمان ۴ میلیون کمتر. بین پاداش تیم پنجم و یازدهم هم ۷ میلیون یورو اختلاف وجود دارد و به ترتیب اهمیت رتبه، از پاداش‌ها کاسته می‌شود. البته که انتظار نمی‌رود در ایران هم مانند لیگ‌های معتبر دنیا به تیم‌ها پاداش نجومی تخصیص داده شود چون در مقام مقایسه، رئال مادرید پس از قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپای سال گذشته ۱۱۲ میلیون دلار به جیب زد و لیورپول نایب قهرمان هم ۱۰۹ میلیون به دست آورد. البته فرمول‌ پخش پاداش لیگ قهرمانان اروپا مثل آسیا هر بازی و هر مرحله تغییر می‌کند و این عدد نهایی است، چراکه برای قهرمان اروپا تقریبا ۲۲ میلیون یورو کنار گذاشته شده است. در آسیا اما برای قهرمان صرفا فقط ۴ میلیون دلار در نظر گرفته شده و این تفاوت‌ها را نشان می‌دهد. همان‌طور که در سایر لیگ‌های آسیایی هم فاصله با اروپایی‌ها نجومی است. اما به هرحال نفس قضیه مهم است؛ اینکه اینجا نه قهرمان یک ریال پاداش می‌گیرد و نه تیم‌های دیگر اما مدام بیانیه می‌دهند و به یکدیگر نیش می‌زنند.