شورای شهر موردی کار نمی کند/توافقاتی خوبی در زمینه بدهی شهرداری با پیمانکاران داشته‌ایم/۳چالش عمده اجتماعی شهر تهران/برقراری عدالت مهم ترین راهبرد شورای پنجم است/نمی توانیم مسئولیت داشته باشیم اختیار نداشته باشیم

آرمان شرق-شایان مظاهری:به زعم وزیر کشور شهرداری ها کمتر به  مسائل اجتماعی پرداخته اند، در حالی که  به زعم وی باید به مسائل کالبدی شهر توجه شود  و باید به مسائلی اجتماعی همچون موضوع حاشیه‌نشینی نگاه ویژه داشت.رحمانی فضلی در سخنان اخیر خود همچنین تاکید می کند:« لایحه مدیریت یکپارچه شهری در کمیسیون کلان شهرها در مرحله نهایی تصویب است که با تصویب آن در دولت و مجلس اختیارات بیشتری به شهرداریها سپرده خواهد شد.»با این گفته وزیر اختیارات شهرداری بیشتر خواهد شد اما در شهری مثل تهران مهمترین معضلات اجتماعی که شهرداری با آن روبروست کدامند و شورای شهر چه برنامه ای برای این معضلات دارد و شهرداری هم باید از چه ابزار هایی استفاده کند؟ از سوی دیگر بر همگان پرواضح است که شرایط کشور در حوزه های مختلف چندان خوشایند نیست و حال سئوال این است که در چنین وضعیتی شهرداری چگونه می تواند عمل کند که تا بتواند مرهمی بر آلام و زخم های شهروندان بوده و حال عمومی شهروندان تحت تکفل خود را بهبود و ارتقا بخشد؟ آرمان شرق در گفت  وگویی با دکتر زهرا نژاد بهرام عضو شورای شهر تهران به این موضوعات  پرداخته که در پی می آید.

مهمترین معضلات اجتماعی که شهر تهران با آن روبرست چیست و شورای شهر مشخصا برای رفع این معضلات چه برنامه ای دارد؟

اولاکه شورای شهر موردی کار نمی کند،شورای شهردر غالب برنامه کار می کند .هم برنامه های کوتاه مدت و هم بلند مدت .وگرنه اگر قرار باشد موردی کار کند که شهر دچار مشکل می شود ونابسامانی و ناهنجاری شهر را می گیرد .شورای شهر تهران تا حالا بر اساس برنامه پنج ساله دوم کار می کرده و مبنایش بودجه ریزی هایی بوده که به شکل سالانه انجام می گرفته .در سال ۹۶ قبل از اینکه شورای شهر پنجم تشکیل شود، بودجه ریزی توسط همکاران ما در شورای چهارم طراحی و ریخته شد و بر مبنای آنها در آمد ها و حرکت ها مشخص است و پروژه ها تعریف شده و بر اساس آن همه اینها در غالب برنامه پنج ساله دوم است. شورای پنجم و در این ۶ ماه گذشته بر اساس برنامه بودجه سال ۹۷ کار می کند و همچنان ملاک عمل برنامه دوم توسعه است .البته میزان انطباق هر کدام از این برنامه ها با برنامه پنج ساله طبیعتا تفاوت دارد ،اینکه در بخش اجتماعی چه مسائلی مورد توجه برنامه ریزان در برنامه دوم توسعه و برنامه ریزان در برنامه بودجه بوده این پاسخی است که من می توانم به شما بدهم.در برنامه بودجه ۹۷ که برنامه کوتاه مدتی است که شورای شهر پنجم برای سال ۹۷طراحی کرده جدی ترین مسائل روی حفظ انسجام اجتماعی و توسعه و گسترش اعتماد عمومی ،رفع نابسامانی ها ،رفع آسیب های اجتماعی ،پیوستگی بیشتر افراد ،توسعه نشاط عمومی در جامعه و افزایش مشارکت اجتماعی است. این محور هایی که گفته شد محورهای جدی بوده  با تاکید بر طیف هایی از جمعیت که کمتر دیده شده اند از جمله زنان و کودکان.  در برنامه بودجه ۹۷ هم در کلان معاونت های اجتماعی شهرداری و هم در غالب بودجه ای که برای تمام مناطق دیده شده روی تمام این محور ها هدف گذاری شده و پروژه هایش تعریف شده و اقدامات لازم در آن صورت می گیرد .

به عنوان یک شهروند جدی ترین مسائل در حوزه اجتماعی شهر تهران را در چه می بینید؟

باید به سه حوزه زیاد توجه شود ،این چالش است و باید به دقت به آن توجه شود .چالش اول مشارکت و دوم چالش اعتماد و سوم چالش سرمایه اجتماعی است .این ها چالش های اصلی شهر تهران هستند که اگر راهکارهای پوشش بخشی و سامان دهی هر کدام از اینها رشد پیدا کنند، خوب است یعنی رویکرد اینها رویکرد هم افزایی است و می تواند مشکلات متعدد موجود در حوزه اجتماعی را برطرف کند.در این راستا همبستگی این سه چالش بر می گردد به یک نقطه کانونی و آن بحث عدالت است . تمام تلاش شورای شهر پنجم بر این بوده که بتواند عدالت را همه حوزه ها برقرار کند چه در راستای اجتماعی چه در راستای فضای شهری.اگراین نقطه کانونی وجود داشته باشد ولی احساس شود که این نقطه کانونی وجود ندارد، خود فی النفسه تولید عارضه می کند .درمجموع به نظر می رسد که رویکرد شورای پنجم با توجه به ارزیابی هایی که داشته و در واقع نگاهی پیش از ورودش به شورا بوده و برنامه هایی که در غالب بودجه ۹۷ از بودجه برنامه دوم توسعه دیده به این مناطق هدایت شده اما جدی ترین مسائلی که شورای شهر پنجم در دستور کار دارد و می تواند برای آینده شهر تهران خیلی موثر باشد و انشالله تا سال ۱۴۰۰ظرفیت درستی را برای شهر طراحی بکند برنامه سوم توسعه است که در بخش های مختلف طراحی شده،که به نظر می رسد با توجه به عنوانی که برای ۵ سال آینده این شهر ترسیم  شود تمام ظرفیت هایی که احتمالا ممکن است بودجه دچار آسیب یا مسئله اجتماعی بشود، مرتفع کند.

با توجه به مشکلات شهرداری و بدهی هایی که دارد شهرداری تهران در یک سال گذشته چه کار هایی درزمینه آسیب های اجتماعی انجام داده و اصلا برای حل این مشکلات از چه ابزار هایی می تواند استفاده کند؟

ما دجار یک سری مشکلات هستیم ،هر سازمانی برای انجام پروژه های خود دارای یک سازمان است .برنامه ریزی برمبنای دارایی ها و بر مبنای هزینه ها صورت می گیرد ،باید ببینیم دارایی هایمان چیست ،منابع  در آمدی مان چقدر است و هزینه هایمان کدامند . نمی توانیم بدون توجه به منابع و دارایی ها و هزینه ها برنامه را تعریف کنیم .ما یک سری دارایی داریم و یک سری بدهی ،بدهی هایمان را چگونه پرداخت کنیم و از دارایی های مان چگونه کسر می گردد.ما نمی توانیم شهر را بدون برنامه بگذاریم ضمن اینکه فرصت داریم برای پرداخت بدهی هایمان.تقریبا حدود ۵۵ هزارمیلیارد تومان شهرتهران بدهی دارد که بخشی از آن به نهاد های مالی بر می گردد و بخشی به نهاد های پیمانکاری بر می گردد و بخشی به پیمانکاران بخش خصوصی .همه محور ها به شکل برنامه ریزی شده دارد اجرا می شود که این بدهی ها بازگشت پیدا کند .بخشی را هم باید دولت کمک کند. آنجایی که به نهاد های مالی بر می گردد ،بخشی درغالب تهاتر و اینها که ما می توانیم با نهاد های پیمانکاری  بزرگ در این عرصه وارد گفت و گو شویم چون یکبار بالاخره حساب کتاب هایی که از گذشته بین نهاد های پیمانکاری و شهرداری تهران برقرار بوده قابلیت گفتگو داشته است و مذاکراتی هم در این زمینه صورت گرفته هم از طرف اقای شهردار و هم از طرف آقای هاشمی و توافقاتی هم صورت گرفته و الان هم که داریم آثار آن را در آغاز بکار امتداد اتوبان صیاد می بینیم.فعالیت در اتوبان آرش اسفندیار است و فعالیت در پروژه های مختلف دیگر مثل خط شش مترو،همه اینها ظرفیت های است که بر اساس این توافقات صورت می گیرد.شهرداری یک سری بدهی دارد که بر می گردد به پیمانکار آن خصوصی پیمانکاران بعضی شرکت ها و افراد که آمدند برای شهرداری کار کرده اند که آنها را دارد خرد خرد پرداخت می کند.پایان سال گذشته حدود ۶ هزار میلیارد تومان پرداخت کرد و امسال هم ما منتظر هستیم که پرداخت بکند که تا حدودی هم نگرانی و دغدغه های پیمانکاران را بر طرف می کند، چرا که آنها هم بخشی از مخاطبان و شهروندی ما هستند و برای ما فی النفسه ارزشمند هستند و قابل احترام.این یک مسئله اما اینکه ما چگونه می توانیم برنامه هایمان را اجرا کنیم، یقینا  بر پایه دارایی هایی که شهرداری می تواند به دست بیاورد صورت می گیرد،منابع تامین بودجه مان است که بخش زیادی از آن بر می گردد به برنامه ریزی هایی که روی توسعه شهر صورت می‌گیرد،برنامه ریزی هایی که بر اساس عوارضی که دریافت می شود،عوارض ارزش افزوده و سایر عوارضی که در اختیار شهرداری تهران قرار می گیرد.

وزیر کشور گفته اند که اختیارات شهرداری ها باید بیشتر شود،از طرف دیگر این را هم گفته اند که شهرداری ها نسبت به آسیب های اجتماعی نگاه کمتری دارند.به نظر شما مشکل شهرداری ها در حوزه آسیب های اجتماعی چه چیز هایی است و راهکاری که در این حوزه باید مد نظرتان قرار گیرد چیست؟

ما نمی توانیم مسئولیت داشته باشیم اختیار نداشته باشیم ،آقای وزیر کاملا به نکته خوبی اشاره کرده اند .باید شهرداری ها توانایی لازم را داشته باشند، تا بتوانند مسائل مربوطه را بر ظرف کنند.اگر قرار باشد موضوع مسائل حاشیه شهر،کودکان کار و زنان سرپرست خانوار و بقیه موضوعات بر عهده شهرداری ها باشد آیا اختیارات هم در حوزه شهرداری ها قرار می گیرد؟! یقینا الان اینطور نیست ،بخاطر اینکه سازمان های متفاوتی را داریم که هیچ کدام هم تعهدی ندارند که با شهرداری همکاری کنند .سازمان هایی مثل بهزیستی،وزارت کار؛آموزش و پرورش،کمیته امداد و بنیاد شهید و ده ها سازمانی که وجود دارد .اینها تعهدی ندارند که با شهرداری هماهنگ باشند، برخی از آنها که از قانون دولت و قوه مجریه پیروی می کنند و باید به آن پاسخگو باشند و منافع سازمان خودشان را در نظر بگیرند .در حالی که اگر قرار باشد که شهرداری مسئولیت شهری را بر عهده بگیرد، لازم است که اختیاراتش را هم داشته باشد .ما به شدت از فرمایش جناب آقای وزیر استقبال  می کنیم .خوشبختانه با همت وزارت کشور و شهردار تهران لایحه به وقوع پیوشت و به سمت مجلس شورای اسلامی حرکت کرد.

شرایط کشور در بسیاری از حوزه ها مساعد نیست ،با توجه به این مسئله شهرداری تهران چگونه باید عمل کند تا یک همذات پنداری ایجاد کرده و تسهیل کننده حال خوب مردم باشد و باری از دوش آنان بردارد؟

مسایل شهرداری اصلا با مسائل دولت قابل مقایسه نیست ،دولت دارد کشور را اداره می کند و از زوایای گوناگون تحت مدیریت و تعامل و منافع ملی است و اصلا با شهرداری قابل مقایسه نیست اما  شهرداری به دلیل اینکه جمعیتی که دارند خدماتش را می گیرند و با آنها در ارتباط است طبیعتا شاید این نزدیکترین لایه حاکمیت به مردم است .یعنی در واقع به صرف فشارهایی که به شهرداری ها وارد می شود ضربه گیری هستند برای دولت .در حالی که تمام تلاش خود را دارند اعمال می کنند چرا که اگر اقتصاد کشور دچار بحرانی شود، طبیعتا خدمات هم دچار بحران می شود، کاهش پیدا می کند .شهرداری کلان شهر ها ضربه گیر دولت ها هستند .به دلیل اینکه مردم آنها را از دولت نمی دانند و با خود می دانند و مثلا اگر جایی جدول خیابان خراب شود از عوارضی که می دهند گله می کنند و بیشترین فشار را به شهرداری ها و مدیرت شهری وارد می کنند و من فکر می کنم که دولت موظف است که در این زمینه به شهرداری های کل کشور ،کلان شهر ها و به ویژه شهرداری تهران کمک کند.