آرمان امروز-سرویـــس دیپلماسی: در روزهایی که گمانه زنی های زیادی در رابطه با پرونده هسته ای ایران و مذاکرات ایران و آمریکا شنیده می شود، آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز فعال تر شده و اخبار پیرامون آن زیاد شده است.

برهمین اساس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی محرمانه به اعضای این سازمان گفت که جمهوری اسلامی غنی‌ سازی اورانیوم با سطح خلوص ۶۰ درصد را آهسته کرده است.

خبرگزاری «آسوشیتدپرس» با بیان اینکه گزارش آژانس اتمی را مشاهده کرده، نوشت: «در گزارش آژانس آمده است که ایران ۱۲۱.۶ کیلوگرم اورانیوم غنی ‌شده تا ۶۰ درصد دارد که رشد بسیار کندتری نسبت به آمارهای قبلی دارد».

گزارش آژانس در ماه می ذخایر اورانیوم ۶۰ درصدی ایران را کمی بیش از ۱۱۴ کیلوگرم نشان داده بود که همین مقدار در ماه فوریه ۸۷.۵ کیلوگرم بود. این خبرگزاری با بیان اینکه ایران غنی‌ سازی را کُند کرده نوشت که آژانس اتمی مشکلات دیگری را در تلاش‌ها برای نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران گزارش داده است. بر اساس این گزارش، آژانس بین المللی انرژی اتمی عنوان کرده که تهران با صدور روادید برای مقامات این سازمان مخالفت کرده و با رد کردن بازرسان مجربی که توسط آژانس تعیین شده ‌اند، کار آن ها را به چالش می‌ کشد.

آژانس همچنین در این گزارش عنوان کرده که از ماه فوریه ۲۰۲۱ تحت محدودیت ‌های ایران قادر به دسترسی به فیلم‌ های دوربین‌های نظارتی نبوده و فقط داده ‌های ثبت ‌شده از ژوئن ۲۰۲۲ از دوربین‌ های کارگاهی در شهر اصفهان در دسترس است.

جمهوری اسلامی همواره تأکید کرده است که برنامه هسته‌ ای کاملاً صلح‌ آمیز دارد و روز پنجشنبه نیز شبکه «بلومبرگ» گزارش داده بود که برخی از مقام ‌های هسته‌ ای پیش‌بینی می‌ کنند که داده‌ های آژانس بین‌ المللی انرژی اتمی نشان می‌ دهد که ایران در حال تعدیل تولید اورانیوم با درصد غنای بسیار بالا است.

از سوی دیگر کنعانی درباره اظهارات امیرعبداللهیان در خصوص سند سپتامبر بین ایران و آمریکا نیز بیان کرد: این را در رسانه ‌ها دیدم و شاهد برخی تحلیل‌ها و تفسیر‌های مختلف بودیم. ادبیات آقای وزیر در گفت ‌و گوی انجام شده کاملا روشن و واضح بود. سند سپتامبر سند جدیدی به شمار نمی‌ رود و همان روند مذاکرات ایران و ۱+۴ بوده است.

آخرین مذاکرات برجامی در سپتامبر ۲۰۲۲ آماده جمع بندی و بازگشت همه طرف ‌ها به توافق برجام بود، اما دولت آمریکا و شرکای اروپایی آن در یک محاسبه غلط با نگاه به اتفاقات داخلی ایران و سرمایه گذاری بر این اتفاقات و با نیم نگاهی به تحولات اوکراین در آن مقطع با فرصت سوزی و از میان بردن یک فرصت از نهایی کردن آن روند مذاکرات و جمع بندی آن سر باز زدند و بار دیگر نشان دادند از اراده سیاسی و حقیقی لازم برای بازگشت همه طرف‌ ها به توافق برخوردار نیستند و مایل نیستند تعهداتشان را مسؤولانه به عهده گرفته و انجام دهند.

در میانه این گمانه زنی ها بود که رضا نصری در مصاحبه ای عنوان کرد که ظواهر امر نشان می‌دهد ایران و دولت کنونی آمریکا بر حسب ضرورت، سیاست تنش‌زدایی را پیش گرفته‌اند. به نظر می‌رسد هر دو می‌دانند افزایش تنش می‌تواند تبعات سنگینی در پی داشته باشد و ازاین‌رو تلاش کرده‌اند فرمولی پیدا کنند تا با حداقل هزینه سیاسی به نوعی توافق دست پیدا کنند. در واقع، فرمول احیای برجام به شکل سابق در مقطع کنونی تحقق‌یافتنی نیست؛ چرا که بایدن در فصل انتخاباتی قرار دارد و حاضر نیست بابت احیای برجام با لابی اسرائیل، رقبای خود و کنگره که اصرار بر بازبینی هر توافقی با ایران را دارد – درگیر شود.

فرمول «توافق موقت» نیز باب میل ایران نیست؛ چراکه احساس می‌کند در این صورت اهرم مذاکراتی خود را تضعیف خواهد کرد و در ازای آن امتیاز چشمگیری که بر اقتصاد کشور تأثیر معناداری داشته باشد، به دست نخواهد آورد.

پس می‌توان این‌طور استنباط کرد که طرفین به این نتیجه رسیده‌اند که باید فرمول سومی پیدا کرد.

توجه داشته باشید که در فرایند مذاکرات که بسیار طول کشیده، عامل زمان به‌تدریج اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده است؛ چراکه اگر طرفین تا اکتبر ۲۰۲۵ – که قطع‌نامه ۲۲۳۱ به صورت خودکار منقضی می‌شود – به یک توافق دست پیدا نکنند، به احتمال زیاد یکی از کشورهای اروپایی پیش از موعد به سازوکار موسوم به ماشه متوسل خواهد شد و آن‌گاه از یک‌ سو قطع‌نامه‌های تحریمی شورای امنیت علیه ایران بازخواهد گشت و از سوی دیگر به احتمال قوی ایران از پیمان ان‌پی‌تی خارج خواهد شد.

طبیعتا، این سناریو مطلوب هیچ کشوری نیست؛ چراکه طرفین را ناگزیر در یک بحران جدید بین‌المللی غرق خواهد کرد که تبعات آن برای همه پیش‌بینی‌ناپذیر است. حال با توجه به اینکه از الان تا اکتبر ۲۰۲۵ دو انتخابات ریاست‌جمهوری در دو کشور در پیش است، عملا وقت مؤثر زیادی برای انعقاد یک توافق باقی نمانده است؛ یعنی عملا از ژانویه ۲۰۲۵ (زمان استقرار احتمالی دولت دوم بایدن) تا اکتبر ۲۰۲۵ (تاریخ انقضای قطع‌نامه ۲۲۳۱) – یعنی ۱۰ ماه – وقت است که در میان آن یک انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران نیز برگزار می‌شود!

‌از این رو، به نظرم طرفین به این نتیجه رسیده‌اند که تنها راه باقی‌مانده فرمول اجرای گام‌های متقابل و خاموش در چندین مرحله است تا اینکه پس از انتخابات آمریکا (در صورت انتخاب مجدد بایدن) بتوانند به سرعت مجموع اقدامات را احیانا تجمیع کنند و با پشتوانه یک قطع‌نامه جدید شورای امنیت را به کُرسی بنشانند. طبیعتا اگر انتخابات آمریکا منجر به پیروزی یک نامزد جمهوری‌خواه شود، قضیه کاملا فرق خواهد کرد اما در این صورت نیز زمینه‌های یک توافق طبق این فرمول تا حد قابل قبولی مهیا شده است.