رفتار‌های متناقض ایران و آمریکا در مورد یکدیگر سابقه‌ای طولانی دارد، اما طی یک هفته اخیر شاهد چند نمونه از آن بوده ایم. از یک طرف خبر از توافقی نیمه علنی میان ایران و آمریکا در مورد آزادسازی زندانی‌های آمریکایی و آزادشدن منابع ارزی ایران برای مصارف بشردوستانه به گوش رسید؛ از سوی دیگر آمریکا اقدام به توقف یک کشتی نفتی از سوی ایران کرد.

اردشیر سنایی، استاد روابط بین الملل، به «انتخاب» گفت: رفتار‌های متناقض آمریکا و ایران علیه یکدیگر پدیده جدیدی نیست. در این ۴۳ سال گذشته شاهد رفتار‌های این چنینی بوده ایم، گاهی رفتار‌های مثبت پررنگ‌تر بوده گاهی کمرنگ‌تر بوده است. مثلا در جنگ ایران و عراق، آمریکا سعی کرد با ارسال سلاح به ایران کانال غیررسمی را باز کند. یا تلاش ایران برای آزاد کردن گروگان‌های آمریکایی در لبنان در دهه هشتاد میلادی رخ داد. نتیجتا رفتار‌های این چنینی بی سابقه نیست، اما می‌تواند نشان دهد طرفین از یک سمت تمایل به حل مسالمت آمیز مشکل دارند، از طرف دیگر می‌خواهند رفتار‌های غیرمسالمت آمیز همدیگر را نیز حفظ کنند، یا به خاطر مخالفت‌های داخلی و نگرانی برای وجهه دولت‌ها این رفتار رخ می‌دهد، یا اینکه حس می‌کنند اگر این رفتار‌ها کاملا وجهه مسالمت آمیز به خود بگیرد آن ماهیت کلی دچار مشکل می‌شود، مبنی بر اینکه یک طرف کوتاه آمده است.

وی افزود: بنابراین موارد فوق بیانگر این است که طرفین به دنبال یافتن راهی برای پایان اختلافات در حوزه‌های مختلف هستند که اگر آمریکا بتواند به آن دست یابد نظارت‌های بیشتری بر روی برنامه هسته‌ای ایران خواهد داشت و خیال اش از بمب ادعایی هسته‌ای ایران راحت خواهد شد. از طرف ایران هم حل مشکل هسته‌ای می‌تواند منجر به آزادسازی منابع ارزی ایران در مناطق مختلف شود و فروش نفت را تسهیل کند. قاعدتا این اتفاق از نظر ایران مثبت تلقی می‌شود. از آن طرف موارد متقابل نیز وجود دارد، یعنی رفتار‌ها به گونه‌ای هست که طرف مقابل حس نکند یک طرف کوتاه آمده یا کم آورده است.

سنایی در ادامه درباره احتمال اجرایی شدن توافق تبادل زندانی و آزادسازی منابع مالی ایران در کره افزود: من بعید می‌دانم این اتفاق صورت بگیرد؛ بحث آزادسازی بخشی از اموال ایران اگر قرار بود محقق شود در این چند سال اخیر باید اتفاق می‌افتاد. آمریکا اگر بخواهد اجازه دهد که بخشی از اموال ایران بخصوص اموالی که در کره جنوبی هست، آزاد شود؛ باید مقابل آن چیزی دریافت کند. این امتیاز می‌تواند همکاری بیشتر با آژانس یا هرچیز دیگری باشد که بنظر نمی‌آید ایران انعطاف لازم را نشان داده باشد؛ بنابراین من بعید می‌دانم تا یک توافق یا در بحث برجام یا توافق موقت دست یابند این اموال آزاد شود. این حرکت گام به گام اگر قرار بود اتفاق حادث شود در سال ۱۴۰۰ یا قبل از جنگ اوکراین باید رخ می‌داد. با این صحنه فعلی بحث توافق موقت بعید است.

سنایی درباره اهمیت آزادسازی زندانی آمریکایی برای بایدن و احتمال امتیاز دادن او برای این موضوع گفت: گمان نمی‌کنم بایدن این کار را انجام دهد. مکانیسم اصلی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مربوط به مباحث داخلی آن‌ها از جمله اقتصاد داخلی آمریکاست. اینکه آمریکا توانسته در سیاست خارجی توفیقی داشته است یا خیر یا زندانی آزاد شده باشد یا خیر چندان در انتخابات تاثیرگذار نیست. بنظر من بایدن مجبور نخواهد شد برای کسب این امتیاز در سیاست خارجی، حرکتی برای آزاد شدن اموال ایران انجام دهد.