برجام یک قدم تا کما

آن گونه که اخبار واصله حکایت داشت قرار بود سه شنبه هفته گذشته شاهد ترافیک دیپلماتیک در تهران باشیم؛ از سفر وزیر امور خارجه عمان گرفته تا حضور هیات قطری و دیدار فود حسین. در این بین تنها بعدازظهر چهارشنبه گذشته بود که رئیس دستگاه سیاست خارجی عراق به ایران سفر کرد.

در وهله اول به نظر می رسید این حضور همزمان مقامات عمانی، قطری و عراقی نشان از گشایش های سیاسی و اقتصادی و تسهیل گفت وگوها بین تهران – واشنگتن باشد. به ویژه که شنیده ها حکایت از تبادل سه زندانی دوتابعیتی (سیامک نمازی، محمدباقر نمازی و مراد طاهباز) با اموال بلوکه شده ایران در کره جنوبی داشت.

پیرو این نکته گمانه زنی های سیاسی و رسانه ای از تلاش دوحه، بغداد و مسقط برای انجام این تبادل و آزاد سازی اموال بلوکه شده ایران می گفت. ولی آنگونه که پیداست از یک طرف فواد حسین، وزیر امور خارجه با دستور کار متفاوتی ذیل حمله موشکی به اربیل پا به تهران گذاشت و در آن سو لغو سفر وزیر امو خارجه عمان و ابهام در ورود هیات قطری به تهران موید آن است که توقف در مذاکرات وین عملا به انسداد کشیده شده است.

اگر موضع روزنامه کیهان در بستن تنگه هرمز بر روی نفتکش های کره ای برای گرفتن اموال بلوکه شده خود را هم به این معادله اضافه کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که اکنون برای تهران هم مسجل شده که خبری از آزادسازی پول های بلوکه شده ایران در کره جنوبی نیست؛ ادعایی که پیشتر توسط ایرنا مطرح شده بود و بعد از شل کن و سفت کن های خطیب زاده نهایتا با تایید سخنگوی وزارت امور خارجه دولت رئیسی همراه شد.

 برجام یک قدم تا کما

هرچند مسئولین کشور این دو مذاکرات (مذاکرات وین و مذاکرات بر سر تبادل) را مستقل از هم می دانند، اما ظاهرا توقف و انسداد در احیای برجام به عدم موفقیت مذاکرات بر تبادل زندانیان دوتابعیتی با پول‌های بلوکه شده ایران منجر شده است؛ چنانی که ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم در گفته هایش به آن اذعان داشت.

در این بین لارا روزن در خبرنامه خود با عنوان «دیپلماتیک» عنوان داشت که دولت بایدن تصمیم گرفته است پیشنهاد جدیدی برای چگونگی حل و فصل آخرین موضوعات باقی مانده برای احیای برجام (خروج سپاه از FTO) به تهران ارسال نکند. اگر این گفته های روزنامه‌نگار آمریکایی نزدیک به واقعیت باشد، هم دلایل نیامدن مقامات قطری و عمانی با هدف انجام تبادل زندانیان دوتابعیتی و اموال بلوکه شده در کره جنوبی را تبیین می کند و از آن مهمتر می تواند هشداری برای به کما رفتن مذاکرات وین باشد.

با در نظر گرفتن این شرایط، فضای سیاسی و دیپلماتیک سازنده با هدف ارائه پیشنهادات جدید برای برون رفت از انسداد کنونی و جلوگیری از به کما رفتن احیای برجام به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. این بدان معناست که نهایتا ما با دو سناریو روبه روییم. یا ایران برای بحرانی تر نشدن وضعیت اقتصادی و معیشتی در خصوص آخرین مسئله باقی مانده مذاکرات با محوریت خروج سپاه از لیست سیاه سازمان‌های تروریستی خارجی ایالات متحده (FTO) با دولت بایدن به توافق می رسد و یا توافقی انجام نخواهد شد، هر چند که بعید به نظر می رسد تهران در این زمینه دست به تعدیل موضع خود بزند.

حال اگر احتمال وقوع سناریوی دوم را قوی تر بدانیم و به دنبالش توقف در مذاکرت وین به انسداد و انسداد به کمای دیپلماتیک بدل شود عملا تمام برنامه های دولت رئیسی در حوزه اقتصادی و معیشیتی هم به دیوار می خورد. علی الخصوص که دولت سیزدهم حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را به آزادسازی اموال بلوکه شده جمهوری اسلامی ایران منوط کرده است. / شرق