گفتمان ضد تبعیض و نابرابری ؛پدیده انتخابات۱۴۰۰ !

آرمان شرق – در فاصله ۴۰ روز به انتخابات ریاست جمهوری، اندک اندک، فضای سیاسی و انتخاباتی، آرایش نیروها و تنویر مواضع جناح ها در انتخابات ۱۴۰۰، واضح‌تر می شود؛ اصلاح طلبان علاوه بر انتخاب اعضای مجمع انتخاب نامزدهای مورد نظر خود و تعیین مواضع خود در انتخابات شامل عدالت، تنش زدایی و تأمین حقوق ملت، به زودی نفرات مورد نظر خود را برای نامزدی انتخاب می کنند، از طرف دیگر، اصول گرایان و شرایط را برای خود تا حدودی مهیاتر می بینند، و با توجه به جمیع شرایط، خود را ازپیش برنده تلقی می کنند و تا حدودی در “توهم پیروزی” به سر می برند، در حال حاضر، آخرین محاسبات خود را برای ورود مطمئن به صحنه انتخابات انجام می دهند؛ گرچه تا حدودی هم گذر زمان، آنها را به سمت تردید بیشتر می کشاند؛ و شاید همین نگرانی هاست که تلاش می کنند تا آنجا که ممکن است در مسیر عدم موفقیت پروژه احیای برجام بربیایند.
از طرف دیگر، انتخابات ۱۴۰۰، برای نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران، از اهمیت بالایی برخوردار است و انتخابات ۲۸ خردادماه ۱۴۰۰، و میزان مشارکت مردمی که رأی خواهند داد، و نیز میزان عدم مشارکت در این رویداد، می تواند در آغازین سالهای دهه پنجم حیات سیاسی آن، معنی دار و تعیین کننده باشد؛ به ویژه آنکه در آخرین انتخابات (مجلس شورای اسلامی)، آمار مشارکت، غیرقابل قبول بود؛ بنابراین، عقلانیت سیاسی ایجاب می کند که نظام سیاسی در پی جلب مشارکت حداکثری بوده و زمینه های بروز آن را فراهم کند.
نکته حائز اهمیت دیگر، انتظارات مردم است که پس از سالها انباشت انتظارات و خواسته ها و ضعف دولت ها در پاسخگویی به آنها، و اخیراً نیز تبعات ناشی از کرونا، لازم است شرایطی فراهم شود تا گشایش های لازم در ابعاد سیاسی و اقتصادی فراهم شده و نمودهایی از حکمرانی خوب در فضای سیاسی کشور پدیدار شود.
در این میان، فضای بین المللی نیز تعیین کننده است، پیروزی بایدن و بروز نشانه هایی از احیای برجام و گشایش های احتمالی متأثر از آن می تواند تأثیری مثبت بر فضای انتخاباتی برجای بگذارد.
درحال حاضر، از یکسو نظام از انتخابات ۱۴۰۰ انتظاراتی دارد و از سوی دیگر، دو جریان عمده سیاسی کشور نیز با چالش هایی مواجه هستند. این وضعیت را می توان در جدول زیر مشاهده کرد.

بنابراین، ضرورت دارد دولتی سرکار آید که بتواند انتظارات انباشت شده ۴۲ سال اخیر را که بر دوش نظام سنگینی می کند، بردارد و از این طریق، بر توانایی های نظام جمهوری اسلامی ایران در ابعاد توزیعی، استحصالی و استخراجی، سمبلیک، پاسخگویی و تنظیمی افزوده و در تقویت رضایت عمومی و پس انداز مشروعیت سیاسی نظام موفق تر عمل کند و ایران را در کنش های جهانی و منطقه ای فعال تر و تأثیرگذارتر سازد.
در این میان، این پرسش پیش می آید که کدام جریان سیاسی و کدام گزینه نامزدی ریاست جمهوری می تواند این انتظارات را تأمین کند که بخش اعظم انتظارات جامعه مدنی و جامعه و مردم را نیز در بر می گیرد.
باتوجه به تحلیل مذکور که در جدول بالا ارائه شد، می توان گفت در حالی که نظام سیاسی به دنبال مشارکت حداکثری است و سخت به آن نیاز دارد و تحقق آن، در گرو گشایش سیاسی نسبی متصور است که شاید بتوان گشایش در حصر را نمودی از آن ارزیابی کرد، همچنین، انتخاب دولت کارآمد با رویکرد عدالت اقتصادی و سیاسی و کارآیی اقتصادی با رفع تبعیض های اقتصادی، سیاسی، قومیتی که بتواند طیف های مختلفی از گروههای اجتماعی و جریان های معتدل سیاسی را با خود همراه سازد، به نظر می رسد اصولگرایان، در تحقق خواسته های نظام در ردیف های ۲ و ۳ می توانند تا حدودی موفق تر باشند، اما در تحقق مورد ۱ ، ۴ و ۵ اثرگذاری کافی که اهمیت بیشتری دارند، توانایی لازم را ندارند.
از سوی دیگر، اصلاح طلبان می توانند در تحقق اهداف شماره ۱، ۲، ۴، ۵ توانمندتر بوده و در هدف شماره ۳ نیز تأثیرگذاری لازم را داشته باشند؛ لذا، به نظر می رسد اگر ترسیم دقیقی از اهداف نظام سیاسی در این تحلیل صورت گرفته باشد، اصلاح طلبان در تحقق اهداف آن، کارآیی بیشتری نسبت به اصولگرایان دارند.
اما، در مورد نامزدهای مطروحه توسط دو جریان، در طیف اصولگرایان، گرچه با تعدد نامزدها مواجه هستیم، اما به نظر می رسد تدریجاً گزینه های نهایی رخ نمایی می کنند؛ قالیباف، لاریجانی، جلیلی، رضایی و ضرغامی به نظر می رسد نامزدهای نهایی اصولگرایان باشند که در نهایت ضرغامی کنار بکشد، اما مابقی در صحنه رقابت باقی بمانند.
اما در جناح اصلاح طلب با توجه به احتمال عبور از مانع شورای نگهبان، به نظر می رسد، پزشکیان، عارف، جهانگیری و هاشمی، چهار گزینه نهایی اصلاح طلبان باشند که با توجه به مجموعه شرایط یعنی احتمال تأیید توسط شورای نگهبان و نداشتن حواشی جدی بتوانند به عرصه نهایی انتخابات ورود کنند و در سناریوی نهایی شاهد رقابت هشت نامزد شامل قالیباف، جهانگیری، رضایی، پزشکیان، جلیلی، عارف ، هاشمی و لاریجانی برای انتخاب سیزدهمین رئیس جمهوری اسلامی ایران باشیم.
با این وصف، آیا می توان پرسید کدامیک از این ۸ نفر، منتخب نهایی ملت ایران خواهند بود؟
به نظر می رسد اگر بپذیریم وضعیت به گونه ای پیش برود که مصالح نظام سیاسی مدنظر قرار بگیرد، باید به سمت مشارکت حداکثری پیش برویم که در این صورت شانس اصلاح طلبان بیشتر خواهد بود و در بین اصلاح طلبان، گزینه ای که از حاشیه بسیار کمتری برخوردار بوده، و ویژگی هایی داشته باشد که هم نظام سیاسی بر آن تأکید دارد مثل عدالت ورزی، فساد ستیزی و پاکدستی و هم اصلاح طلبان بر آن تأکید دارند مثل توسعه همه جانبه عدالت محور و دانش مدار، تنش زدایی در عرصه بین المللی و تأمین حقوق ملت، در این صورت، “دکتر مسعود پزشکیان” است که می تواند با گفتمان ضد تبعیض و نابرابری، علاوه بر داشتن رأی اصلاح طلبان، در جذب بخشی از آرای خاموش و نیز آرای اصولگرایان معتدل، موفق تر عمل کند و در تشکیل دولتی ائتلافی از چهره های توانمند و شایسته کشور، و نگاه عام به کلیه گروه های اجتماعی و حاشیه ای و نیز نخبگان و متخصصان، به عنوان پدیده انتخابات ۱۴۰۰ مطرح شود؛ واقعیتی که با گذشت زمان، هرروز بیش از پیش خود را متجلی می سازد.