ایران و آمریکا هر چه زودتر توافق کنند به سود منافع دو کشور است

نقش فرانسه در مذاکرات هسته‌ای قابل انتقاد است. الان می‌بینیم که امانوئل مکرون در منطقه حاضر می‌شود، جایی که حتی آمریکا اجازه نداده که منافع منطقه‌ای یا دغدغه‌های منطقه‌ای وارد حوزه برجام شود. اما می‌بینیم که مکرون یک سری ادعا‌های منطقه‌ای را تکرار می‌کند، برای اینکه قرارداد‌هایی را نصیب فرانسه کند. همان گونه هم نقش بیش فعال اولیانوف، نشان دهنده برتری دادن منافع ملی روسیه از سوی روس‌ها بر منافع برجامی در جهان است.

یک کارشناس مسائل بین الملل گفت: «جالب اینجاست که ایران و آمریکا این فرصت را برای رقبای خودشان ساختند تا صاحب نقش شوند؛ بنابراین دو کشور ایران و آمریکا هر چه زودتر توافق کنند به سود منافع دو کشور است، و گرنه به حدی کشور‌های دیگر موضوعات مرتبط و یا غیر مرتبط با برجام را عنوان می‌کنند تا عملا امکان توافق از دست ایران و آمریکا خارج شود.»

توافق وارد شمارش معکوس شد؟حشمت‌الله فلاحت پیشه، کارشناس مسائل بین الملل گفت: اعتقاد من بر این است که مذاکرات وین به مرحله برگشت ناپذیری رسیده است، یعنی احتمال توافق بیش از عدم توافق است. دلیل هم این است که دو طرف اصلی یعنی ایران و آمریکا به دنبال توافق هستند و اتفاقا طرف‌های واسط منافع شان در طولانی کردن مذاکرات است؛ لذا در چنین شرایطی می‌بینیم که بازیگرانی همچون روسیه و فرانسه برای خودشان منافع برجامی تعریف کرده اند. آن‌ها در حال حاضر در حال پیشبرد منافع ملی خودشان از دل چالش هسته‌ای هستند.

وی ادامه داد: هر چند دو هیات ایرانی هیچ تماسی با یکدیگر ندارند، ولی متنی که به عنوان زمینه بحث قرار گرفته است، حاصل نقطه نظرات طرف ایرانی و آمریکایی است؛ بنابراین دو طرف تجربه نیمه کاره رها کردن مذاکرات را در زمان دولت گذشته دارند و هزینه آن را داده اند. به نظر من به همین دلیل دو طرف تا جایی که اکنون رسیده اند را رها نخواهند کرد. البته مباحثی هم که تحت عنوان ضرب الاجل طرح می‌شود، جزیی از بازی‌های دیپلماسی است، برای اینکه طرف مقابل وادار شود از مواضع خود عدول کند؛ و گرنه به نظر من مذاکرات از مرحله ضرب الاجل گذشته و امکان توافق وجود دارد.

این تحلیلگر مسائل بین الملل افرود: طبق تجربه گذشته یک توافق بد می‌تواند بدتر از شرایط عدم توافق باشد؛ بنابراین هیات‌هایی که مواضع ضرب الاجلی را مطرح می‌کنند باید این واقعیت را در نظر بگیرند که حداقل طرف ایرانی وارد یک توافق بد نخواهد شد. چرا که تجربه شکسته شدن این توافق را از طرف ترامپ دارد. با این وجود بنده معتقد هستم که مذاکرات به مرحله برگشت ناپذیری رسیده و همه مواردی که مطرح می‌شوند، بیشتر بلوف‌های دیپلماتیک هستند. در سمت دیگر یکی از مواردی که باعث می‌شود، مذاکرات پیچیده شود، این است که به جز ایران و آمریکا، دیگر طرفین برای خودشان حوزه منافع برجامی تعریف کرده اند.

فلاحت پیشه با اشاره به حضور هیات کره جنوبی و عربستانی در وین گفت: حضور هیات کره جنوبی قابل درک بود، چرا که کره جنوبی دچار چالشی شده که خودش یک طرف این چالش نیست. از طرفی به همان اندازه که منافع ایران در آزادسازی دلار‌های بلوکه شده در کره جنوبی است به همان میزان کره جنوبی علاقه‌مند است که بیش از این منافع سنتی اش با ایران آسیب نبیند. اما حضور هیات عربستانی در وین، نشان دهنده سیاست توازن منفی است. در حال حاضر برخی از بازیگران سیاست توازن منفی را دنبال می‌کنند که به نظر من متاسفانه روسیه هم در این بازی شریک است. چرا که وقتی دیدند حضور کره جنوبی در وین یک نشانه مثبت است مبنی بر اینکه امکان آزادسازی منابع مسدود شده ایران وجود دارد، در چنین شرایطی سعی کردند عربستان را وارد کنند. عربستانی که به همراه اسرائیل دولت بایدن اجازه نداده بود نه تنها وارد متن و حاشیه مذاکرات نشوند، بلکه حتی هشدار داده بود که این دو کشور اقدامات خرابکارانه‌ای علیه برنامه هسته‌ای ایران انجام ندهند.

وی اضافه کرد: من همچون گذشته معتقد هستم که چالش هسته‌ای ایران دو طرف دارد که ایران و آمریکا هستند. باقی طرف‌ها را ایران ساخته است. طرف‌هایی که ایران ساخته، حالا برای خودشان دارند بازیگران جدیدی همچون عربستان را می‌سازند. به نظر من ایران باید به این مسئله حساس باشد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: نقش فرانسه در مذاکرات هسته‌ای قابل انتقاد است. الان می‌بینیم که امانوئل مکرون در منطقه حاضر می‌شود، جایی که حتی آمریکا اجازه نداده که منافع منطقه‌ای یا دغدغه‌های منطقه‌ای وارد حوزه برجام شود. اما می‌بینیم که مکرون یک سری ادعا‌های منطقه‌ای را تکرار می‌کند، برای اینکه قرارداد‌هایی را نصیب فرانسه کند. همان گونه هم نقش بیش فعال اولیانوف، نشان دهنده برتری دادن منافع ملی روسیه از سوی روس‌ها بر منافع برجامی در جهان است.

فلاحت پیشه، دوستی‌های راهبردی ایران را یک خطا خواند و گفت: یک اشتباهی که همیشه در ایران مطرح می‌شود، تحت این عنوان که روسیه را دوست راهبردی می‌دانند، این اشتباه باعث شده تا روس‌ها از این تعارف لفظی ایران بیشترین استفاده را برای منافع ملی اش کند. در دنیای امروز، عملا دیگر روابط راهبردی معنا ندارد. کشور‌ها همه روابط شان تاکتیکی است و همان طوری که دو متحد آمریکا، مثل کره جنوبی و عربستان سعی می‌کنند با هیات روسی مذاکره کنند، به همان میزان هم روسیه تلاش می‌کند تا حوزه منافع مختلف را برای خودش شکل می‌دهد. جالب اینجاست که ایران و آمریکا این فرصت را برای رقبای خودشان ساختند تا صاحب نقش شوند؛ بنابراین دو کشور ایران و آمریکا هر چه زودتر توافق کنند به سود منافع دو کشور است، و گرنه به حدی کشور‌های دیگر موضوعات مرتبط و یا غیر مرتبط با برجام را عنوان می‌کنند تا عملا امکان توافق از دست ایران و آمریکا خارج شود./فرارو