جشن سور، جشن پایان زمستان و سلام به بهار

آرمان شرق- گروه جامعه:متأسفانه امروز یکی از هنجار‌های مهم جامعه، به ناهنجاری به دلیل عدم توجه و درک صحیح از این آیین مشترک ایرانی و شیعی تبدیل شده است. از جمله ویژگی‌های مثبت آیین چهارشنبه‌سوری آن است که در واقع مردم سعی می‌کنند در چهارشنبه آخر سال مشکلات و ناراحتی‌های خود را به اتمام رسانده و با روحیه‌ای بهتر و با امید سال بعد را شروع کنند.

چهارشنبه‌سوری از دو لفظ چهارشنبه و سور تشکیل شده است. سور متعلق به یکی از قدیمی‌ترین آیین‌های ایرانی است؛ آیینی که حتی در دورانی همچون عصر ساسانیان به دلایل مختلف مورد توجه نبود و سخت توسط مردم برگزار می‌شد. جشن سور، جشن پایان زمستان و سلام به بهار است.

چهارشنبه‌سوری از دو لفظ چهارشنبه و سور تشکیل شده است. سور متعلق به یکی از قدیمی‌ترین آیین‌های ایرانی است؛ آیینی که حتی در دورانی همچون عصر ساسانیان به دلایل مختلف مورد توجه نبود و سخت توسط مردم برگزار می‌شد. جشن سور، جشن پایان زمستان و سلام به بهار است. مردم در شب چهارشنبه‌سوری با پریدن از روی آتش، به نشانه گرفتن گرمای آتش و خداحافظی با سرمای زمستان، به سوی بهاری می‌روند که نشانه‌ای از تجدید حیات است. در بعضی از نقاط ایران در ابتدای صبح از روی آب می‌پرند که این سنت را می‌توان در مناطقی از اردبیل هنوز مشاهده کرد. به‌طور کلی جشن سور از ویژگی‌هایی همچون سایر آیین‌هایی که متعلق به تقویم شمسی برای کشاورز، دامدار و باغدار هستند برخوردار است و حتی زمانی که نوروزی وجود نداشته است به عنوان آغاز بهار این جشن از اهمیت ویژه‌ای در میان مردمان این نقطه از جهان برخوردار بوده است. اما چهارشنبه حکایت‌گر آن است که این آیین به ایران بعد از اسلام تعلق دارد؛ زیرا گاهشماری ایرانیان در پیش از اسلام مبتنی بر ۳۰ روز و هر روز نامی داشته است، اما هفته پر از مفاهیمی است که توسط اعراب مسلمان به ایران وارد شد و این آیین مربوط می‌شود به مراسمی که یادآور قیام مختار ثقفی در کوفه است. در چهارشنبه آخر صفر سالی که توسط مختار آن قیام صورت گرفت این چهارشنبه با جشن سور ایرانیان مصادف می‌شود و چون شهر کوفه از اکثریت ایرانی برخوردار بوده است در زمان برگزاری آیین سور توسط ایرانیان، حکام بنی‌امیه گمراه شده و حدس نزدند ایرانیانی که به کوچه و برزن آمدند به قصد قیام روی آوردند. در نتیجه در پوشش جشن سور قیام ‌مختار صورت گرفته و چون با پیروزی شیعیان همراه می‌شود هر سال شیعیان چهارشنبه آخر صفر را جشن می‌گرفتند، اما چون چهارشنبه آخر صفر مصادف با تعدادی از عزاهای مهم شیعیان از جمله اربعین و ۲۸ صفر است بعدها آن را به کناری نهاده و روز شمسی آن را مورد توجه قرار دادند، یعنی چهارشنبه را با سور مترادف کرده و جشن چهارشنبه‌سوری برگزار می‌شد. این جشن در زمانی که دولت شیعه در ایران به روی کار آمد به‌طور مثال حکومت سلطان محمد خدابنده در شهر سلطانیه به شکلی بسیار باشکوه برگزار شد.

بعدها با آمدن دولت صفوی به‌طور کلی می‌توان گفت دیگر جزء آیین‌های مرسوم هرساله ایرانیان بود.

متأسفانه امروز یکی از هنجار‌های مهم جامعه، به ناهنجاری به دلیل عدم توجه و درک صحیح از این آیین مشترک ایرانی و شیعی تبدیل شده است. از جمله ویژگی‌های مثبت آیین چهارشنبه‌سوری آن است که در واقع مردم سعی می‌کنند در چهارشنبه آخر سال مشکلات و ناراحتی‌های خود را به اتمام رسانده و با روحیه‌ای بهتر و با امید سال بعد را شروع کنند. به‌طور مثال مراسم قاشق‌زنی تعلق پیدا می‌کند به آن افرادی که به دنبال معامله، کسب‌وکار یا حتی آشتی با افراد هستند، به در خانه شخص مورد نظر رفته و در حین برگزاری این رسم قاشق‌زنی علامتی از خود را با کاسه به داخل خانه فرستاده و در صورتی که شخص مزبور موافق با گذشت، بخشش و آشتی دوباره بود یا موافق با معامله یا هر پیشنهاد دیگری، شیرینی در ظرف بگذارند و در غیر این صورت با گذاشتن ذغال نشان می‌دهند که این امر را منقطع می‌دانند. این سنت در شهرهایی که سردسیر بوده‌اند به شکل شال‌اندازی از دودکش خانه‌ها صورت می‌گرفته است./شرق-سیداحمد محیط طباطبایی