واکاوی سفر رییس‌جمهور…

آرمان شرق-گروه بین الملل:رییس‌جمهور اسلامی ایران به دعوت همتای قطری خود برای سفری دو روزه عازم این کشور شد. گسترش روابط دوجانبه در حوزه‌های مختلف و شرکت در اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز از مهم‌ترین برنامه‌ها و اهداف سفر رییس‌جمهور به قطر اعلام ‌شده است.
این سفر می‌تواند پیامدهای مهمی برای سیاست خارجی ایران به‌ویژه در حوزه منطقه‌ای داشته باشد که مهم‌ترین آنها به‌ شرح ذیل است:
۱- دولت سیزدهم یکی از اهداف اصلی خود در سیاست خارجی را گسترش روابط با کشورهای همسایه به‌ویژه در حوزه جنوب اعلام کرده و این سفر می‌تواند گامی مهم برای تحقق این هدف باشد.
۲- جمهوری اسلامی ایران به‌ دنبال مقابله با جنگ روانی ایران‌هراسی در منطقه و سیاست هژمون‌گرایی عربستان در منطقه و شورای همکاری خلیج‌فارس است لذا یکی از مهم‌ترین راهکارها برای نیل به این هدف گسترش روابط با برخی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس مانند عمان، قطر و کویت همراه با کاهش تنش در روابط با امارات متحده عربی است.
۳- خاورمیانه در سال‌های اخیر شاهد رقابت سه گفتمان متفاوت از اسلام یعنی اسلام سلفی – تکفیری به رهبری عربستان، اسلام اخوانی به رهبری قطر و ترکیه و اسلام شیعی به رهبری ایران بوده است. گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران با قطر به عنوان یکی از اعضای اصلی اردوگاه اخوانی می‌تواند به حل‌وفصل چالش‌های ایجاد شده فراروی امنیت منطقه از سوی گفتمان‌های سلفی_ تکفیری کمک کند.

۴- نزدیکی ایران و قطر می‌تواند نه‌تنها زمینه را برای گسترش مقابله با تروریسم در منطقه فراهم کند، بلکه می‌تواند به حل‌وفصل برخی بحران‌های منطقه‌ای مانند بحران سوریه، یمن و حتی بهبود روابط ایران با کشورهای عربی از جمله با عربستان کمک کند.
۵- گسترش روابط با قطر نه‌تنها امکان دسترسی ایران به بازار اقتصادی این کشور را فراهم می‌کند، بلکه در صورت تداوم تحریم‌ها به ایران امکان دور زدن برخی تحریم‌ها را از طریق تجار و موسسات قطری فراهم می‌کند.
۶- به ‌دنبال تصمیم امریکا مبنی‌ بر خروج نیروهایش از منطقه نوعی خلأ در ساختار امنیتی منطقه فراهم شده است. کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس به دلیل ماهیت دست‌نشانده بودن خود و عدم برخورداری از پایگاه مردمی همیشه درصدد بوده‌اند تا با بهره‌گیری از حمایت یک دولت خارجی تداوم حیات خود را تضمین کنند… اما اکنون دولت کنونی امریکا یعنی بایدن به دلیل تمرکز روی مسائل جنوب شرق آسیا به‌ویژه روابط با چین تصمیم به خروج نیروهایش از این منطقه گرفته است. رقیب و دشمن اصلی ایران یعنی اسراییل درصدد برآمده است تا با استفاده از این فرصت و با توسل به حربه ایران‌هراسی از طریق اعلام آمادگی برای جایگزینی نقش امریکا در منطقه به‌ دنبال نزدیکی به مرزهای ایران و استقرار نیروهای خود در نزدیکی ایران ‌باشد. سفر مقامات رژیم صهیونیستی در ماه‌های اخیر به کشورهای امارات و بحرین در این راستاست. بدون شک راهکار دولت مبنی ‌بر تنش‌زدایی با همسایگان و ایجاد اعتمادسازی در روابط با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس می‌تواند ترفند رژیم صهیونیستی را خنثی کند.
۷- قطر در جریان مذاکرات احیای برجام در وین سعی کرده است تا نقش میانجی در این مهم به‌ویژه در روابط ایران و امریکا ایفا کند. سفر رییس‌جمهور به قطر و مذاکره با مسوولان قطری می‌تواند درحالی که مذاکرات وین به روزهای سرنوشت‌ساز خود نزدیک شده است نقش مثبت و سازنده‌ای در احیای برجام داشته باشد.
۸- سیاستمداران ما باید این مهم را مدنظر قرار دهند که منافع ملی ما گسترش روابط با همسایگان به‌ویژه در حاشیه جنوبی خلیج‌فارس را ایجاب می‌کند و تنش‌زدایی در روابط با کشورهای این منطقه می‌تواند مقدمه‌ای برای تنش‌زدایی بین‌المللی باشد، موضوعی که متاسفانه سال‌های متوالی مورد غفلت قرار گرفت و خسارات زیانباری برای منافع ملی ایران به دنبال داشته است.
۹- یکی از مولفه‌های اصلی سیاست خارجی ایران انرژی به ویژه نفت و گاز است. در سال‌های پس‌از انقلاب به‌ویژه در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌ها، رقابت‌های سیاسی در درون اوپک و مداخله قدرت‌های خارجی نقش ایران در بازار انرژی به‌ویژه نفت کم‌رنگ شده است و رقبای منطقه‌ای ایران مانند عراق درصددند تا با افزایش تولید جایگزین نقش ایران در بازار نفت شوند. اما اکنون با توجه به رویگردانی جهان از انرژی‌های فسیلی و روی‌آوری به انرژی‌های پاک هنوز گاز از اهمیت زیادی در سیاست بین‌الملل انرژی برخوردار است. مجمع کشورهای صادرکننده گاز که به ابتکار ایران تاسیس شده و حداقل سه ضلع مثلث گازی جهان یعنی روسیه، ایران و قطر در آن عضویت دارند، فرصت مناسبی در اختیار رییس‌جمهور ایران قرار داده است تا با شرکت در کنفرانس سران اوپک گازی و رایزنی با مقامات قطری و حتی روسیه درصدد بازیابی نقش ایران در تامین انرژی جهان به‌ویژه در حوزه گاز برآید به‌خصوص در روزهایی که غرب به دلیل تنش با روسیه بر سر موضوع اوکراین به ‌شدت به ‌دنبال پیدا کردن جایگزینی به‌ جای روسیه برای تامین انرژی خود است. لذا همکاری ایران و قطر در این حوزه نیز می‌تواند به نفع منافع ملی ایران باشد مضافا اینکه این همکاری می‌تواند بستری برای افزایش همکاری در حوزه‌های مشترک گازی مانند حوزه چهارده پارس جنوبی باشد به‌خصوص با توجه به اینکه متخصصین انرژی بارها هشدار داده‌اند که با توجه به عدم توانایی ایران برای سرمایه‌گذاری در حوزه پارس جنوبی می‌تواند در آینده‌ای نزدیک ایران را با بحران انرژی در این حوزه مواجه کند. خلاصه کلام اینکه سفر بالاترین مقام اجرایی کشور به قطر به عنوان یکی از اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس و شرکت در مجمع کشورهای صادرکننده گاز هم از نظر منطقه‌ای و هم از نظر بین‌المللی می‌تواند به نفع منافع ملی جمهوری اسلامی ایران باشد البته مشروط بر اینکه کارگزاران حوزه سیاست خارجی و انرژی ایران بتوانند از این سفر حداکثر استفاده را برده و تحت تاثیر فضای رسانه‌ای در داخل و تبلیغات روانی دشمنان منطقه‌ای به‌ویژه رژیم صهیونیستی قرار نگیرند./اعتماد-حسین مسعودنیا