توافق ایران در آستانه دور تعیین کننده

شنبه گذشته، مذاکرات در هتل کوبورگ وین برای چند روز متوقف شد تا مذاکره کنندگان با دولت های خود مشورت کنند. بعد از حدود یک هفته، امروز، ا مذاکرات دوباره از سر گرفته می شود. گفته می شود پس از شروع نامطلوب مذاکرات در ماه دسامبر که طی آن هیئت جدید ایرانی به نظر می رسید به طور کامل پارامترها را از نو تعیین می کند، پیشرفت هایی در ژانویه حاصل شده است. اکنون کار به مراحل نهایی رسیده، اما شانس توافق هنوز آن‌قدر مبهم است که هیچ کس نمی خواهد اظهار نظر کند.

در ابتدای هفته گذشته یک مقام وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا که نمی خواست نامش فاش شود، در یک نشست مطبوعاتی گفت: اعلام این که مذاکرات هسته ای ایران در وین وارد فاز نهایی می شود “نه یک پیش بینی، نه تهدید، نه ضرب الاجل مصنوعی و نه یک اولتیماتوم”، بلکه بیانی از حقایق است. ظاهرا پس از مذاکراتی ده ماهه که قرار است آمریکا و ایران را به توافق بازگرداند، نوبت به تصمیم گیری های سیاسی رسیده است.

شنبه گذشته، مذاکرات در هتل کوبورگ وین برای چند روز متوقف شد تا مذاکره کنندگان با دولت های خود مشورت کنند. بعد از حدود یک هفته، یعنی به زودی، انتظار می رود که مذاکرات دوباره از سر گرفته شود. گفته می شود پس از شروع نامطلوب مذاکرات در ماه دسامبر که طی آن هیئت جدید ایرانی به نظر می رسید به طور کامل پارامترها را از نو تعیین می کند، پیشرفت هایی در ژانویه حاصل شده است. اکنون کار به مراحل نهایی رسیده، اما شانس توافق هنوز آن‌قدر مبهم است که هیچ کس نمی خواهد اظهار نظر کند.

نکته مهم مذاکره «توالی» است، یعنی توالی گام ها در هر دو طرف و اینکه چه کسی اولین گام را بر می دارد. تهران در آغاز مذاکرات بر این عقیده بود که ابتدا آمریکا باید تحریم ها را به طور کامل لغو و ایران تنها پس از آن اقدام کند.

همچنین این سوال باید حل شود که بر سر اورانیومی که در این مدت غنی شده است، چه خواهد آمد. بر اساس برجام، روسیه مسئولیت آن را پذیرفته بود. به نظر می رسد مذاکرات وین جایگاهی باشد که در آن اتفاق نظر آمریکا و روسیه بر سر یک هدف، به رغم بحران اوکراین و نگرش های کاملاً متفاوت درباره ایران، همچنان ادامه می یابد.

همچنین ایران درخواست تضمین های کتبی کرده، مبنی بر این که اگر دموکرات های آمریکا در انتخابات بعدی شکست بخورند یا به هر دلیلی دولتی بر سر کار آید که مجددا بخواهد ساز ناکوکی بر سر برجام بنوازد، دولت جدید آمریکا برجام را مانند دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین در سال ۲۰۱۸ لغو نخواهد کرد. اما حتی در ایران هم هنوز برخی مخالف برجام هستند و دائما از دولت می خواهند که از آن خارج شود، اگرچه در نهایت تصمیم در این زمینه با آیت الله علی خامنه ای، رهبر معظم انقلاب ایران است.

حتی در یک توافق هسته ای احیا شده، اگر وجود داشته باشد، چیزی در مورد برنامه موشکی ایران (که فقط به عنوان ضمیمه در سال ۲۰۱۵ آمده است) و هیچ چیزی در مورد سیاست هژمونیک ایران در خاورمیانه نخواهد آمد. و زمان انقضای قرارداد که سال ۲۰۳۰ تعیین شده بود، ثابت می ماند. با این حال، بسیاری از منتقدان اذعان دارند که برای محدود کردن غنی‌سازی ایران برجام از هیچ چیز بهتر است.

منبع: در اشتاندارد (اتریش) / تحریریه دیپلماسی ایرانی