به کجا چنین شتابان؟!

یکی از الزامات جوامع مدنی امروز، آزاد بودن طرح نقطه‌نظرهای گوناگون در مورد مسائل، رخدادها و پدیده‌های مختلف علمی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و… است. ولی با نگاهی به نمونه‌های متعدد، کمتر شاهد آن بوده‌ایم مخالفان و منتقدان یک طرح و حرف و نظر، با آداب نقد سالم آشنایی داشته باشند و نقد و مخالفت خود را به فرض صحت، در آرامش و با شیوه‌ای اصولی و منطقی بیان کنند.
چهره برجسته ارتباطات- دکتر مهدی محسنیان‌راد به عنوان تحصیلکرده و متخصص ارتباطات و پژوهش و جامعه‌شناسی، استاد این عرصه در دانشگاه‌ها، نظریه‌پرداز برجسته علوم ارتباطات، نویسنده مقالات فراوان در نشریات داخلی و خارجی و ارایه‌دهنده مقالات بسیار در کنفرانس‌های داخلی و خارجی، یکی از سخنرانان این مراسم بود. وی که به دعوت انجمن روابط عمومی ایران در این مراسم سخنرانی کرد با هدف اصلاح و نزدیک‌تر شدن روابط عمومی در ایران به اندازه‌های استاندارد، نقبی به پشت چهره کنونی روابط عمومی کشور زد و چهره واقعی روابط عمومی کنونی کشور را ترسیم کرد. حرف‌های ایشان، گویا بر خلاف میل افراد و جناحی بود که سقف روابط عمومی در ایران را، تا همین اندازه کنونی می‌دانند و به مذاق آنان خوش نیامده بود؛ کسانی که شاید دست و پازدن در یک نهر کوچک و آرام و راکد را بر پیمودن مسیر رسیدن به قله تعالی روابط عمومی ترجیح می‌دهند، حرف‌های واقع‌بینانه و دغدغه‌مند و از سر خیرخواهی دکتر محسنیان‌راد را برنتابیدند و از همان سالن برگزاری مراسم، صدای‌شان را در گلو انداختند و بدون در نظر گرفتن اصل احترام به میزبان (انجمن روابط عمومی ایران) و سخنران مهمان (دکتر محسنیان‌راد)، فضای آرام مراسم را بر هم زدند. این افراد، به همین هم بسنده نکردند؛ انگ «پوپولیسم»، گیر کردن در دیدگاه‌های روشنفکرمآبانه ۵۰ سال پیش، عدم نقش روابط عمومی در دید‌بانی ستم به سازمان و مخاطبان و… را مطرح کردند و بدون اینکه حرف و منظور اصلی دکتر محسنیان‌را د را دریابند «لا‌‌ اله » حرف‌های او را گفتند و «الا الله» را بر زبان نیاوردند تا بتوانند به هدف خود دست یابند.دکتر محسنیان‌راد، در سخنان صریح خود، وضعیت کنونی روابط عمومی در کشور را این گونه ترسیم کرد:

در مورد پنجاهمین سال تاسیس انجمن روابط عمومی ایران، چه صحبتی می‌توان کرد. مگر در ایران، روابط عمومی داریم؟!
وی اضافه کرد: روابط عمومی، این فعالیتی نیست که شما انجام می‌دهید. به نظر من، این «فراروابط عمومی» است.
۵۰ سال است که به مقامات بالای سازمان‌ها می‌گوییم کارهایی که روابط عمومی‌ها را وادار می‌کنید انجام بدهند، روابط عمومی نیست. در این مدت، مشخص شده است آنچه عمل می‌شود روابط عمومی به شیوه معمول و آن چنان که در خاستگاه روابط عمومی در غرب متداول است، نیست.
وی تاکید کرد: لازم است پیش از تهیه الگوی روابط عمومی، به الگویی برای رسانه آرمانی در جامعه کنونی دست یابیم و سپس، از آن مسیر به روابط عمومی الگو برسیم زیرا اصل فعالیت روابط عمومی، وابسته به نظام حاکم بر رسانه‌هاست.
روابط عمومی و دید‌بانی ستم- دکتر محسنیان‌راد، مهم‌ترین کارکرد رسانه‌ها در یک نظام اسلامی را دید‌بانی و افشا و نقد ستم در حوزه‌های مختلف دانست و گفت: در چنین نظامی، روابط عمومی باید از یک سو، رصد‌کننده ستم بر سازمان و مخاطبان و از سوی دیگر، تسهیل‌کننده کارکرد رسانه‌ها باشد. در این صورت، روابط عمومی نه تبلیغات‌چی و پوستر‌چسبان، بلکه عامل مهم روشنگری و ایجاد ارتباط خوب، بین مردم و سازمان و پیشگیری از ستم، به مردم و سازمان خود خواهد بود.
جایگاه اصلی روابط عمومی – جا دارد از کسانی که نسبت به حرف‌های دغدغه‌مند دکتر محسنیان‌راد برآشفتند، تقاضا کنم یک بار دیگر این حرف‌ها را بخوانند و با خود بگویند: مگر در تمام این سال‌ها، نگران آن نبودیم که به روابط عمومی، بهای لازم داده نمی‌شود؟ روابط عمومی را به چشم مسوول تشریفات و پوستر‌چسبان می‌بینند و به جای اینکه از تخصص و شناخت او، به عنوان مشاور مدیر و اتاق فکر سازمان بهره ببرند حتی شأن او را برای اینکه حکمش را بالاترین مقام سازمان صادر کند، نادیده می‌گیرند. مگر نگران آن نبودیم که به جای افراد تحصیلکرده رشته روابط عمومی و ارتباطات، مدیران ارشد، افراد ناوارد به این مهم را به عنوان مدیر روابط عمومی انتخاب می‌کنند و مگر به دنبال آن نبودیم کسی بیاید و حرف دل ما را به مسوولان بگوید که بیایید و فکری به حال روابط عمومی نیمه جان کشورمان کنید؟
پس ما را چه شده است برای سلامتی و طول عمر روابط عمومی کشورمان، یک نیشتر کوچک حرف حق استاد و نظریه‌پرداز برجسته علوم ارتباطات را نتوانستیم تحمل کنیم؟و به جای حفظ حرمت و تشویق او و پیگیری این مطالبه برای ارتقای روابط عمومی، صدا بلند کردیم؟آیا بهتر نیست با استفاده از توان علمی بالای دکتر محسنیان‌راد ، با کاهش نابسامانی‌های موجود، به فکر چاره‌جویی برای حرکت روابط عمومی ایران در ریل و مسیر اصلی خود باشیم؟فراموش نکنیم احترام گذاشتن به بزرگان و رعایت حرمت آنان در هر دین و آیین – به ویژه در دین مبین اسلام – فراوان توصیه و تاکید شده و منابع دینی ما، سرشار از احادیث و روایات مبتنی بر لزوم رعایت حرمت و تکریم آنان است. گفتنی است پیامبر اکرم (ص) نیز برای پیشکسوتان علم، دانش، ایمان و جهاد، ارزش و احترام خاصی قائل بود./اعتماد-منوچهر محمد شمیرانی