منازعه آماری رئیسی و همتی

ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم، چند روز قبل اعلام کرد در دولت سیزدهم صادرات نفت ایران ۴۰ درصد افزایش داشته است، پس از این اظهارنظر عبدالناصر همتی، رئیس کل پیشین بانک مرکزی در واکنش به این خبر در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «خبر افزایش ۴۰ درصدی ارزش صادرات نفتی ایران خبری امیدبخش و در جهت کاهش تاثیر تحریم‌های ظالمانه بر بودجه و اقتصاد کشور است.» همتی در ادامه یک نکته و یک سوال طرح کرد: «قیمت جهانی نفت و فرآورده‌های نفتی در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۲۰ بیش از ۶۰ درصد افزایش داشته است. سهم دولت سیزدهم در خنثی‌سازی تحریم چقدر بوده است؟»

در پاسخ به توییت عبدالناصر همتی، جواد اوجی وزیر نفت دولت سیزدهم نیز در توییتر نوشت که ریاست محترم جمهور به درستی از افزایش ۴۰ درصدی « میزان» صادرات نفت در دولت سیزدهم خبر داده است. او در ادامه توییت «قیمت» را هم بی‌تاثیر ندانست. در واقع متولی نفت کشور در دولت گرچه سخن رئیس خود را تایید کرد، اما سخن همتی را نیز رد نکرد. تا کماکان معمای آماری پابرجا باشد. ورود خبرگزاری فارس به منازعه آماری تقریبا ماجرا را روشن کرد. رسانه نزدیک به دولت ابراهیم رئیسی است به حمایت از او برآمد و مدعی شد همتی گاف داده است. آمار و ارقام فارس در اثبات گاف همتی می‌تواند مبنایی برای ارزیابی روایت دو طرف باشد.
روایت اول صادرات نفتی

خبرگزاری فارس در گزارش خود با استناد به آمارهای اوپک نشان داد صادرات نفت ایران در ژانویه سال جدید میلادی که حدود دی ماه شمسی است نسبت به سال قبل ۴۰ درصد رشد کرده است. با این حساب مقایسه این خبرگزاری نشان می‌دهد افزایش صادرات ۴۰ درصدی در دولت رئیسی ناشی از افزایش مقدار است. در واقع در دی ماه امسال میزان صادرات نفت ایران ۴۰ درصد بالا رفته، افزایشی که طبیعتا باید به پای دولت ابراهیم رئیسی نوشته شده باشد. اما این آمار همه روایت است؟ خیر.
روایت دوم از صادرات نفت

گرچه آمارهای استنادی فارس نشان می‌دهد به صورت نقطه‌ای میزان صادرات نفت در دی ماه امسال نسبت به پارسال ۴۰ درصد رشد داشته است، اما وقتی به روند همین آمار مراجعه می‌شود وضعیت به کلی متفاوت است. این آمارها که منبع آن اوپک عنوان شده به وضوح نشان می‌دهد یک ماه پس از شکست ترامپ در برابر بایدن در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا یعنی از ماه دسامبر ۲۰۲۰ مصادف با آذر ۱۳۹۹ تولید نفت ایران افزایش پیدا کرده است. تولید نفت ایران در ژانویه سال ۲۰۲۱ به بیش از دو میلیون و ۸۵ هزار بشکه در روز رسیده است. این افزایش تولید نفت تا ماه جولای ۲۰۲۱ ادامه داشته است و به دو میلیون و ۴۹۳ هزار بشکه در روز رسیده است. ماه جولای برابر با ماه آخر ریاست‌جمهوری حسن روحانی در ایران است. از ماه آگوست که ابراهیم رئیسی زمام قدرت را به دست گرفته تا ماه نوامبر تولید نفت ایران کاهشی بوده و از ۲ میلیون و ۴۸۵ هزار بشکه در روز به ۲ میلیون و ۴۷۴ هزار بشکه در روز رسیده است. صادرات نفت ایران نیز در اوایل سال جاری میلادی گذشته حدود ۳۸۰ هزار بشکه در روز بوده است و در ماه آخر ریاست‌جمهوری حسن روحانی (ماه جولای) به حداکثر مقدار خود در سال ۲۰۲۱ یعنی ۷۹۰ هزار بشکه نفت در روز رسیده است. اتفاقا اگر مبنای عملکرد دولت‌ها میزان تولید و صادرات با استناد به آمار فارس باشد این آمار نشان می‌دهد در آخرین ماه گزارش‌دهی از عملکرد دولت رئیسی صادرات نسبت به آخرین ماه عملکرد دولت روحانی کاهشی بوده است. در واقع آخرین ماه دولت روحانی رکورد صادرات نفت در یک سال و نیم اخیر را شکسته است. با این حساب در بررسی روندی آمارها سخن رئیس کل پیشین بانک مرکزی درست است زیرا آمار استنادی فارس نشان می‌دهد به تازگی جهشی در صادرات رخ نداده و نقطه عطف صادرات در دی ماه سال گذشته و پس از شکست ترامپ و تعدیل پیامدهای همه‌گیری کرونا در جهان بوده است. یک نکته دیگر نیز نشان می‌دهد ادعای رئیس کل پیشین بانک مرکزی بیراهه نبوده است. قیمت متوسط هر بشکه نفت ایران در ۹ ماهه نخست سال ۲۰۲۱ نسبت به ۹ ماهه نخست سال ۲۰۲۰ بیش از ۶۰ درصد افزایش را تجربه کرده است. پس با توجه به این افزایش قیمت نفت درآمد‌های نفتی نیز افزایش یافته‌اند./اکوایران