برجام در وین احیا می شود یا در بغداد؟

صادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: به نظر می‌رسد تا زمانی که تهران و واشنگتن رودررو مذاکره نکنند، اروپا، چین و روسیه هیچ کدام گره گشای مشکلات فیمابین و عدیده ایران و آمریکا نخواهند بود.

معادلات تعیین کننده آن هم در بحران های در ابعاد موضوع هسته‌ای ایران در نظام بین‌الملل معمولا پیچیده و چند وجهی است. در عرصه سیاست سخن سیاستمداران دارای لایه های پنهان و آشکار است. در روزهای مذاکراتی وین وقتی فواد حسین، وزیر امور خارجه عراق در تهران و در دیدار با همتای ایرانی خویش خواستار مذاکرات مستقیم میان تهران و واشنگتن می شود، این سخن می تواند فراتر از یک اظهار نظر ساده باشد. بغداد سال هاست در پی میانجیگری میان تهران و واشنگتن است و با توجه به این تمایل این اظهارات می تواند علایم لایه های پنهان و غیراعلامی باشد که ما باید توجه داشته باشیم که اگرچه مذاکرات وین مرکز توجه جهانیان است اما حادثه اصلی در بغداد می تواند رقم بخورد. در ایامی که جامعه ایران با تبلیغات افراطی، تب دار شهادت حاج قاسم سلیمانی است، دور از ذهن نخواهد بود که تصور کنیم در زیر پوست مذاکرات وین، مذاکرات اصلی در بغداد و آن هم بطور مستقیم در جریان باشد.

به نظر می‌رسد تا زمانی که تهران و واشنگتن رودررو مذاکره نکنند، اروپا، چین و روسیه هیچ کدام گره گشای مشکلات فیمابین و عدیده ایران و آمریکا نخواهند بود.

در این ارتباط باید توجه داشت واشنگتن به برجام به عنوان آغاز یک روند می نگرد و اگر مذاکرات به نتایج غیر از این برسد در بلند مدت نباید انتظار هیچ معجزه ای از بر جام داشت. بغداد در این نگاه بیش از تهران به واشنگتن نزدیک است و حتی در صورت شکست مذاکرات در انتخاب نهایی در کنار آمریکا خواهد بود.

به هر حال با توجه به تلاش های بغداد در ارتباط با حل و فصل مشکلات میان تهران و ریاض، تلاش مضاعف عراق برای حل معضلات میان تهران و واشنگتن امری طبیعی است که در نگاه عمیق تر این دو تلاش می تواند مکمل یکدیگر باشد و مذاکرات فرابرجامی را نیز بسترسازی کند.

خلاصه اینکه اگرچه مذاکرات وین اهمیت خاص خود را دارد اما جا دارد همه نگاه ها را معطوف به وین نکنیم که نیم نگاه به بغداد شاید کارساز و نتیجه بخش تر از وین باشد.