پهپاد، قدرت نوظهور ایران

در حالی که سطح و حجم مداخلات نظامی چین، روسیه و ایران در قیاس با اوج دوران جنگ سرد پایین‌تر است اما در جهانی چندقطبی، خطر فزاینده کنش‌های گسست‌آور توسط این بازیگران دولتی و نیابتی‌هایشان مستلزم نوعی از بازدارندگی است که ویژگی آن راهکارهای نیرومند فناورانه‌ای است که تنها می‌تواند از یک رویکرد و سیاست هوشمند سازگارشونده سر برآورد.

آمریکا و شرکای امنیتی‌اش منتظر «بازبینی وضعیت جهانی» (Global Posture Review) از سوی دولت جو بایدن و همچنین گسترش احتمالی رویه‌های همکاری امنیتی، بازبینی‌های گسترده کنگره و بازنگری در سیاست انتقال تسلیحات متعارف (CAT) هستند.

هم‌زمان، دولت های ضدغربی در پکن، مسکو و تهران مشتاقانه در پی فرصت هستند تا در هر منطقه‌ای که واشنگتن قصد کاهش یا گسترش همکاری‌های امنیتی‌ یا کاهش حضورش را دارد، اختلال ایجاد کنند. دسترسی آسان به فناوری‌های تجاری کم‌هزینه، اما مؤثر، این تهدید را جدی‌تر هم می‌کند.

برای اینکه آمریکا بتواند در این جهان چندقطبی نقش رهبری‌اش را حفظ کند و برای جایگاه جهانی‌ خود برنامه‌ریزی کارآمدی داشته باشد، باید طرز فکر مبتنی بر روش جنگ سرد را کنار بگذارد، بوروکراسی را کاهش دهد و از گسترش فرآیندهایی که به همکاری‌های امنیتی آسیب می‌زند، خودداری کند.

برای درک گسترش سریع تهدیدها علیه آمریکا، کافی است به رشد برنامه پهپادهای نظامی ایران در سال‌های اخیر توجه کنیم، فناوری‌ای که گروه‌های تحت حمایت ایران نیز در درگیری‌های مختلف منطقه‌ای از آن بهره‌مند می‌شوند. استفاده روزافزون ایران از این فناوری، به‌ویژه پهپادهای «انتحاری» یا «کامیکازه» که به سمت اهداف خود پرواز می‌کنند و منفجر می‌شوند، به سامانه یکپارچه پدافند هوایی و فناوری سامانه‌های ضدهواپیمای بدون سرنشین (C-UAS) نیاز دارد. شرکای منطقه‌ای آمریکا در خاورمیانه برای پیشگیری از تهاجم ایران نیازمند تجهیزات روزافزون هستند، از فرصتی برای خریداری این سامانه از دولت آمریکا استفاده خواهند کرد.

تشکیلات امنیتی آمریکا از دیرباز به این آگاهی رسیده است که دشمنانی مانند چین و ایران به دنبال آن دسته از فناوری‌های تجاری در دسترس هستند که می‌تواند پرسنل ایالات متحده را تهدید کند، به دفاع هوایی متحدان و شرکای آمریکا نفوذ کند و به طور کلی ثبات منطقه را به چالش بکشد. اما آمریکا هنوز فرصت بهینه‌سازی رویکردش را دارد.

به عنوان بخشی از سیاست جدید انتقال تسلیحات متعارف (CAT)، دولت بایدن با هدف محافظت بیشتر از منافع آمریکا در حال بررسی طولانی‌ کردن فرآیندهای بوروکراتیک برای فروش تسلیحات است– اما این اقدام ناخواسته جایگاه اصلی صنایع هوا – فضا و دفاعی آمریکا در بازار جهانی را از بین می‌برد. طولانی کردن فرآیندهای اداری فروش و انتقال تسلیحات نظامی خطر واگذاری فضای همکاری امنیتی به دشمنان آمریکا را به دنبال دارد.

همکاری‌های امنیتی ایالات متحده از دیرباز تسهیل فروش تسلیحات، برگزاری آموزش و تمرینات نظامی، توسعه قابلیت همکاری بین متحدان و شرکا و تقویت توانمندی‌های دفاعی حاکمیتی شرکای امنیتی را شامل می شود. همه این تلاش‌ها باید با شتابی آگاهانه عمدی ادامه یابد، اما در دنیای پساجنگ سرد، آمریکا دیگر انحصار فروش تسلیحات با مزیت آشکار فناورانه در همه زمینه‌ها را ندارد.

در سال‌های اخیر، توانمندی‌های اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی در کانون توجه تولید‌کنندگان پهپادهای چینی قرار گرفت و به گفته‌ جو دانفورد (Joe Dunford)، رئیس وقت ستاد مشترک ارتش آمریکا در سال ۲۰۱۸، «هر کشوری که در زمینه‌ هوش مصنوعی برتری رقابتی داشته باشد و بتواند سیستم‌هایی را به میدان بیاورد که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند، به‌خوبی می‌تواند از برتری رقابتی همه‌جانبه برخوردار باشد.»

با ورود هوش مصنوعی به عرصه‌ تولید پهپادها و و سامانه‌های یکپارچه پدافند هوایی، موضوع امنیت متحدان و شرکای آمریکا بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا می‌کند. آمریکا برای حفظ جایگاهش به عنوان «شریک منتخب» در میان متحدان و شرکایش باید همکاری با آنها در قالب مشارکت‌های چندجانبه، مانند مانند پیمان دفاعی سه جانبه AUKUS بین ایالات متحده، استرالیا و بریتانیا را افزایش دهد.

آمریکا همچنین می‌تواند با هدف افزایش توانمندی‌های مشترک به گسترش سایر برنامه‌های مشترک در زمینه فناوری‌های نوظهور بپردازد، به شرکای امنیتی‌اش در زمینه‌ی سازگاری با بروزرسانی سیاست صادرات هواپیماهای بدون سرنشین کمک کند و از ایجاد و توسعه‌ سامانه‌های یکپارچه پدافند هوایی در این کشورها حمایت کند.

منبع: شورای آتلانتیک / تحریریه دیپلماسی ایرانی/