پایان دلار ؟!

سال‌هاست که تحلیلگران هشدار داده‌اند چین و دیگر قدرت‌ها ممکن است تصمیم بگیرند دلار را رها و ذخایر ارزی خود را به‌ دلایل اقتصادی یا استراتژیک متنوع‌سازی کنند. تا به امروز، دلیل چندانی وجود ندارد که فکر کنیم تقاضای جهانی برای دلار در حال کاهش است، اما روش دیگری وجود دارد که ممکن است امریکا وضعیت کنونی خود را به عنوان صادرکننده ذخیره ارزی غالب جهان از دست بدهد: امریکا ممکن است داوطلبانه هژمونی دلار را رها کند، زیرا هزینه‌های اقتصادی و سیاسی داخلی این فرآیند بسیار بالا رفته است.
دلایل پایان جهان روایی دلار
۱- کاهش ارزش دلار
بعد از بحران مالی ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ چهره نظام پولی امریکا تغییر یافت و در زمان کرونا نیز چاپ پول زیاد توسط بانک مرکزی امریکا منجر به پایین آمدن ارزش دلار شد.
۲- کاهش ذخایر ارزی دلاری کشورها
برای مثال کشور چین سعی دارد وزن دلار در سرمایه‌های خود را کاهش داده و به دارایی‌های خود تنوع بدهد؛ این روزها در حالی که بسیاری از بانک‌ها سهم دلار را به نفع یورو کاهش می‌دهند، سایر بانک‌ها نیز منبع پایدار ارزش، یعنی طلا را ترجیح می‌دهند. همچنین اخیرا اخباری در رسانه‌های بین‌المللی منتشر شد مبنی بر اینکه چین درنظر دارد ذخایر خود از اوراق قرضه امریکا را به فروش برساند، در این رسانا جیم راجرز، سرمایه‌گذار معروف امریکایی، گفته بود «دلار در لبه پرتگاه از دست دادن جایگاه خود به عنوان ارز ذخیره اصلی جهان است.»
۳- بدهی و بحران پولی دلار
راجرز این‌گونه استدلال نمود که بدهی ملی امریکا به رکورد ۲۶.۵ تریلیون دلار رسیده و امریکا اکنون به بدهکارترین ملت تاریخ جهان تبدیل شده است و …

این بدهی به صورت مستمر در حال افزایش است و بدهی بالا به ارز امریکا ضربه خواهد زد. به عقیده راجرز اینکه پکن درنظر گرفته یک‌پنجم از دارایی‌های خود از اوراق قرضه امریکا را بفروشد، واقعا به دلار فشار مضاعف خواهد آورد.
۴- در ساختار نظام بین‌الملل جدید کدام کشور اعتبارات می‌دهد؟
از اواسط قرن نوزدهم تا جنگ جهانی اول، انگلیس در جهان نقش اعتباردهنده اصلی را داشت و پوند استرلینگ پول غالب تامین مالی تجارت بین‌المللی به‌شمار می‌رفت. انگلیس بزرگ‌ترین ذخایر طلای جهان را دراختیار داشت و سایر کشور‌ها ذخایر خود را براساس طلا یا پوند نگه می‌داشتند. اما با پایان جنگ، این یک کشور بدهکار بود و امریکا که ذخایر عظیمی از طلا را جمع کرده بود، به عنوان اعتباردهنده اصلی جهان جایگزین انگلیس شد.
اکنون نیز کشور چین در حال تبدیل شدن به اعتبار‌دهنده جهانی است و بسیاری از پروژه‌ها حتی در کشورهای آفریقایی و خاورمیانه توسط چین تامین مالی می‌شوند. از سال ۲۰۱۳ کمک‌های خارجی چین وارد مرحله جدیدی شده است. طی این روند چین به تدریج به یک کشور اصلی اعطا‌کننده کمک‌های خارجی تبدیل شده است. هدف ابتکار کمربند-راه توسط چین که یک طرح فراگیر منطقه‌ای در برگیرنده ۶۵ کشور و دارای ابعاد متعدد و مختلف اقتصادی- تجاری، علمی- فرهنگی و حتی ژئوپلیتیک و امنیتی است، ارتقای سطح توسعه کشورهای مابین مرزهای شرقی و غربی اوراسیا از طریق تسهیل همکاری‌های منطقه‌ای و توسعه زیرساخت‌های کشورهای مسیر عنوان شده است. همچنین تاسیس بانک توسعه زیرساخت‌های آسیا و بانک توسعه جدید اقداماتی هستند که به موجب آن کمک‌های توسعه خارجی چین شکل یک حمایت نهادی به خود گرفته است.
۵- عقب‌نشینی امریکا از ه‍ژمونی لیبرال
برخی معتقدند که در زمان ریاست‌جمهوری ترامپ، امریکا به عنوان مثال با ایجاد بلاتکلیفی در مورد تعهدات امنیتی خود، عمدا پروژه «هژمونی لیبرال» را رها کرده است. برخی دیگر عقب‌نشینی امریکا را از هژمونی، بخشی از یک عقب‌ماندگی ساختاری طولانی‌مدت توصیف می‌کنند. هر دوی این سناریو‌ها این پیش‌فرض را تقویت می‌کند که امریکا درنهایت از انگلیس پیروی و به‌طور داوطلبانه هژمونی پولی را رها کند. در هر حال در شرایط کنونی حتی وقتی اقتصاد امریکا در رکود فرو رفته است و میلیون‌ها نفر بیکار شده‌اند، دقیقا مانند بحران مالی سال ۲۰۰۸، تقاضا برای دلار افزایش یافته است.
۶- دنیا به دنبال جایگزینی طلا یا رمز ارز یا پول مشترک
براساس فکت‌های موجود اقتصادی امروز امریکا مانند بدهی‌های بانکی، افت ذخایر دلاری، تورم بالا و رکود پیش‌بینی یک بحران موسوم به بحران دلاری که شدید‌تر از بحران مالی سال ۲۰۰۸خواهد بود منطقی است. آثار بحران دلاری برای امریکا شدیدتر و سخت‌تر خواهد بود، چراکه در زمانی که بحران مالی ۲۰۰۸ پیش آمد فدرال رزرو برای جبران این بحران امکان چاپ دلار داشت اما در بحران دلاری که دیگر کسی به دنبال دلار نیست با چاپ دلار مشکلی حل نمی‌شود. برخی کارشناسان بر این باورند که دنیا در حال کنار گذاشتن دلار است و می‌خواهد استانداردهای مالی خود را براساس طلا تعریف کند و برخی دیگر بر این باورند که دنیا درصدد انتخاب ارز دیگری برای دلار است. این ارز کدام خواهد بود؟ یوآن یا یک ارز مشترک منطقه‌ای؟ آیا رمز ارزی برای جایگزینی دلار طراحی و معرفی خواهد شد؟ واقعیت مبرهن این است که زمانی که دنیا ارز دیگری را انتخاب کند همه‌ چیز تمام خواهد شد و این پایان بازی با دلار امریکا است. براساس اعلام اقتصاددانان دلار امریکا به پایان راه می‌رسد و بهترین راهکار این است که خود امریکا بهره‌برداری از دلار را کنار بگذارد؛ چراکه فروپاشی خودِ دلار نزدیک است. آنها معتقدند که برای کاهش فشارهای مالی راهکار منطقی این است که طلا خریداری کنند، چراکه بازار طلا و نقره جای چانه‌زنی بیشتری دارد و تعدادی از کارشناسان و نخبگان اقتصادی امریکا نیز به دنبال جایگزین نمودن یک رمز ارز امریکایی می‌باشند ./اعتماد- الهام حیدری