تاریخ انتشار : پنجشنبه 25 شهریور 1400 - 18:21
کد خبر : 78301

ثبت‌ِ نام‌خانوادگی مادر در شناسنامه،گامی بزرگ برای حقوق خانواده

ثبت‌ِ نام‌خانوادگی مادر در شناسنامه،گامی بزرگ برای حقوق خانواده

آرمان شرق- ما در شرع مقدس چند همسری را مجاز می‌دانیم. بیایید تصور کنید من علی خانی زاده فرزند ذبیح الله و شوکت دادرس هستم. برادری ناتنی هم دارم فرزند ذبیح الله و شهلا میرفندرسکی،‌ بدون معرفی نام مادر چگونه می‌توان به این تفاوت مهم پی برد.

آرمان شرق – عبدالصمد حسینی: ثبت وقایع از بزرگ‌ترین دستاوردهای بشر است. تاریخ بشر به‌واسطه انواع روش‌های ثبت وقایع هویت پیدا می‌کند، تا‌ جایی‌که به آنچه که قبل از اختراع خط بر بشر گذشته ما قبل تاریخ می‌گویند.

ضبط وقایع همیشه با حساسیت ویژه‌ای همراه بوده؛ چراکه به‌واسطه هر ثبتی مدعیان داری حقوقی و میراث‌دار می‌شوند و به‌نوعی خود را تاریخ ساز و آینده‌ پرور می‌دانستند.

از ملموس‌ترین صفحات ثبت تاریخ در ایران، دفتری کوچک به نام سجل یا شناسنامه است که هنوز هم نقش برجسته‌ای در روند‌های اداری مهم دارد. این دفتر چند صفحه‌‌ای حامل مهم‌ترین اطلاعات فردی اشخاصی از لحظه تولد تا زمانی است که مهر فوت شد بر آن نقش می‌بندد.

در عین حال شناسنامه‌های ایرانی از گذشته به‌عنوان مدرکی برای دریافت انواع خدمات اجتماعی به شمار می‌رفتند و به ازای هر خدمت، مهری خاص بر آنها ثبت می‌شد. به‌ویژه در نخستین شناسنامه‌ها یا برگه‌های هویت ایرانیان که از نخستین سال‌های ۱۳۰۰ صادر شد، می‌توان مهرهای سرشماری، دریافت جیره را دید.

حتی با وجود کارت ملی نداشتن شناسنامه به منزله نداشتن هویت خارجی شهروندان است. مواد ۱۲ و ۱۶ قانون ثبت احول نیز به‌طور ویژه به وظایف و اهمیت دریافت سند ثبت ولادت پرداخته است.

در نسخه‌های امروزی شناسنامه نیز محلی برای ثبت شرکت در انتخابات مهیا شده و از این طریق با بررسی ساده یک شناسنامه می‌توان تا حدی به اوضاع اجتماعی در طول حیات فرد نیز دست پیدا کرد؛ لیکن مفقوده‌‌ای در تمام شناسنامه‌های قدیم و جدید وجود دارد که با گذر نزدیک به یک قرن هنوز فرصت خودنمایی و تجلی را پیدا نکرده است.

کافی است تا نگاهی به صفحه نخست شناسنامه بیندازید و متوجه شوید نام مادر به تنهایی در آن درج شده است. هیچ نشانی از نام خانوادگی مادران از شناسنامه‌های جلد قرمز گرفته تا پاسپورتی به چشم نمی‌خورد. البته در تصویر نسخه‌ای از ورقه هویت متعلق به سال ۱۳۰۴ که به‌نام پرویز خان امین صادر شده گویی نام و نام خانوادگی مادر با نام سطلان خانم امین نیز در کنار مشخصات پدر دیده می‌شود؛ ولی به نظر می‌رسد این رویه مرسوم نبوده و در اسناد مشابه آن دوران نیز چنین چیزی به چشم نمی‌خورد.

این کاستی در کارت ملی نیز دیده می‌شود. اگرچه بزرگان فن ثبت و آئین‌نامه‌های اداری گفته‌اند که اضافه کردن نام مادر در کارت ملی روندی پیچیده و نیازمند اصلاح قوانین است؛ لیکن درباره افزودن نام خانوادگی مادر در شناسنامه این محدودیت‌ها وجود ندارد. برخی مخالفان چنین خواسته‌ای ساده‌ای را بی‌اهمیت و حمل بر تمایلات فمینستی می‌کنند؛ لیکن کارشناسان حقوق خانواده نطر دیگری دارند.

مادران نیز در گذر از فراز و نشیب‌های زندگی ناچار به انجام وظایف حقوقی می‌شوند. این وظایف حقوقی از مساعدت به زوج (به‌عنوان سرپرست خانواده) برای انجام برخی روندهای اداری تا قبول سرپرستی خانواده (به واسطه بدسرپرستی یا حتی بی‌سرپرستی) متفاوت است.

مادران با وجود نقش مهم در شکل‌دهی امروز و فردای جامعه به شدت از نظر حمایت حقوقی در رنج هستند. آنها نه تنها در مدارس نمی‌توانند کارنامه فرزندان خود را شخصا دریافت کنند (کارنامه تنها به پدر یا جد پدری و حتی ططفل داده می‌شود )؛ بلکه حتی در هنگام بروز حوادث غیرمترقبه برای اطفال که نیاز به خدمات ویژه و فوری همچون جراحی دارد نیز حقی برای تصمیم‌گیری قانونی ندارند.

البته با دریافت حکم امین موقت مادران در خانواده‌ٔ بی سرپرست با طی روال قانونی نیز جایگاه حقوقی پیدا می‌کنند، گویا زحمات آنها تا قبل از این حکم وجود خارجی نداشته و می‌توانند با مراجعه به اداره ثبت صاحب شناسنامه یک طرفه مادری شوند. دراین صورت است که نام خانوادگی آنها برای نامگذاری فرزند در شناسنامه هویدا و استفاده می‌شود. لیکن اگر پدر با گذشت مدتی به محفل خانواده بازگردد با افزدون نام پدر به شناسنامه،‌ نام خانوادگی طفل نیز تابع نام فامیل پدر تغییر خواهد کرد.

دکتر علی خانی زاده کارشناس حقوق خانواده که سال‌ها است بر عقیده ثبت نام خانوادگیی مادران پایند است؛ در این‌باره می‌گوید:

من در تمام مکتوباتم از نظریات حقوق خانواده در دادگاه‌ها تا کتابها نام شخص را با نام و نام‌خانوادگی پدر و مادر تکمیل می‌کنم و معتقدم شیوه صحیح معرفی افراد بدین نحو است.

او در بحث حقوق خانواده نیز به‌طور جدی پیگیر این موضوع بوده و حتی در جلسات پرسش و پاسخ در این‌باره به دفاع از افزدون نام خانوادگی مادر به شناسنامه پرداخته است.

کارشناس حقوق خانواده قوه قضاییه معتقد است این کار نه‌تنها از نظر حقوقی امری کلان و باارزش است بلکه از دیدگاه فرهنگی نیز تاثیرات عمیقی دارد. او در دفاع شرعی و حقوقی از این دیدگاه می‌گوید: ما در شرع مقدس چند همسری را مجاز می‌دانیم. بیایید تصور کنید من علی خانی زاده فرزند ذبیح الله و شوکت دادرس هستم. برادری ناتنی هم دارم فرزند ذبیح الله و شهلا میرفندرسکی،‌ بدون معرفی نام مادر چگونه می‌توان به این تفاوت مهم پی برد.

دکتر خانی زاده حتی نامه‌ای نیز به ثبت احوال کشور نوشته و درخواست داشته علاوه بر ثبت‌نام مادر،‌ نام خانوادگی مادر نیز در شناسنامه اضافه شود. افزودن نام خانوادگی مادر هیچ هزینه‌ افزوده‌ای ندارد و حتی فضای درج آن در شناسنامه نیز مهیا است، به‌واسطه همین داده ساده، اعتبار بیشتری به شناسنامه برای شناسایی هویت افراد ایجاد می‌شود که تسهیل‌گر بسیاری از روندهای اداری و حقوقی زنان خواهد بود.

در حقیقت ثبت نام‌خانوادگی مادر دز شناسنامه هر چند گام کوچکی برای به رسمیت شناختن جایگاه مادران است؛ ولی می‌تواند زمینه‌ساز گام‌های بزرگی برای حقوق مادران این سرزمین باشد.

برچسب ها :

ناموجود
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.