«رفع تمام تحریم‌ها»، گره کور مذاکرات

آخرین دور از رایزنی‌ها در وین قریب به دو هفته طول کشید و به نظر می‌رسد که با توجه به روند جاری تلاش‌ها برای تکمیل دو متن در گروه‌های کارشناسی هسته‌ای و رفع تحریم و ارجاع آن به گروه ترتیبات اجرایی این دور از مذاکرات نیز طولانی شود.

دور پنجم مذاکرات هسته‌ای در وین از روز سه‌شنبه گذشته با حضور همزمان هیات‌های ایران و ۱+۴ در کنار ایالات متحده در حالی آغاز شد که همه طرف‌ها درباره نتیجه‌بخش بودن این دوره از مذاکرات ابراز خوش‌بینی کردند.

به گزارش روزنامه اعتماد، «عباس عراقچی»، رییس هیات مذاکره‌کننده ایران در این مذاکرات، گفت که تفاهمات خوبی به دست آمده اما برخی مسائل اختلافی همچنان باقی است که درباره آنها مذاکره می‌شود. «رابرت مالی»، مدیر میز ایران در وزارت خارجه امریکا و مسوول پیگیری مذاکرات از جانب امریکا، نیز این مذاکرات را «سازنده» خواند هرچند تاکید کرد که هنوز کارهای زیادی مانده که باید انجام شود.

روز گذشته نیز میخاییل اولیانوف، رییس تیم مذاکره‌کننده روسیه در این مذاکرات، در صفحه توییترش نوشت که دور جاری این مذاکرات احتمالا باید دور پایانی باشد و فعلا برنامه‌ای برای دور ششم مذکرات در کار نیست.در کمتر از یک هفته گذشته، هیات‌های مذاکره‌کننده ایران و ۱+۴ یک‌بار جلسه کمیسیون مشترک را تشکیل دادند و البته هیات مذاکره‌کننده امریکا به ریاست رابرت مالی نیز یک‌بار با هیات‌های مذاکره‌کننده روسیه، چین، آلمان، فرانسه و بریتانیا جلسه‌ای شش‌جانبه تشکیل دادند.

آخرین دور از رایزنی‌ها در وین قریب به دو هفته طول کشید و به نظر می‌رسد که با توجه به روند جاری تلاش‌ها برای تکمیل دو متن در گروه‌های کارشناسی هسته‌ای و رفع تحریم و ارجاع آن به گروه ترتیبات اجرایی این دور از مذاکرات نیز طولانی شود. روز گذشته العربی الجدید به نقل از منابع ایرانی نزدیک به روند مذاکرات وین ادعا کرد که امریکا با برداشتن همه تحریم‌های مربوط به پرونده هسته‌ای ایران موافقت کرده اما حاضر به برداشتن «همه تحریم‌ها» که مطالبه اصلی ایران است، نیست.

به گفته این منابع، طرف‌های حاضر در روند مذاکرات از موضوع رفع تحریم‌های هسته‌ای ایران عبور کرده‌اند، اما ایران تاکید می‌کند که رفع تحریم‌های هسته‌ای به تنهایی کافی نیست چون برخی تحریم‌های غیرهسته‌ای شامل تحریم‌های بانکی و نفتی می‌شود. این منابع افزوده‌اند که دولت امریکا در دوره‌های قبلی مذاکرات بر باقی ماندن تحریم‌های مربوط به تروریسم و حقوق بشر و برنامه موشکی ایران پافشاری می‌کرد، اما در دور چهارم مذاکرات حاضر به انعطاف در این باره شد.

در این راستا، امریکا موافقت کرده که تحریم‌های وضع‌شده علیه شبکه نفتی و بانک مرکزی ایران را که پیش‌تر در ذیل قوانین «کاتسا» تحریم شده بودند «به تعلیق درآورد». براساس این گزارش، اقدام دولت ترامپ در گنجاندن این تحریم‌ها ذیل قانون کاتسا باعث شده که برداشته‌شدن این تحریم‌ها از جمله اختیارات کنگره باشد و رییس‌جمهور امریکا فقط بتواند آنها را حداکثر به مدت ۶ ماه با امکان تمدید به تعلیق درآورد.علاوه بر این، دولت امریکا با رفع ۷۰۰ تحریم از ۱۵۰۰ تحریم وضع‌شده علیه ایران موافقت کرده اما حاضر به برداشتن برخی تحریم‌ها نیست و «برداشته شدن همه تحریم‌ها را مشروط به مذاکره درباره همه پرونده‌های فیمابین می‌داند».

این منابع گفته‌اند موضوع اختلافی دیگر، توسعه فعالیت‌های هسته‌ای ایران در سال‌های اخیر و اقدامات ایران در کاهش تعهداتش به توافق هسته‌ای است. در این باره امریکا تاکید می‌کند که برای رسیدن به توافق، ازسرگیری عمل به تعهدات ازجانب ایران کفایت نمی‌کند بلکه ایران باید به وضعیت پیش از نقض تعهدات برگردد و وضعیت سانتریفیوژهای پیشرفته و ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران معلوم شود.

این منابع تاکید کرده‌اند که ایران با کاهش ذخایر اورانیوم خود موافقت کرده اما حاضر به نابودکردن سانتریفیوژهای پیشرفته خود نیست و در این باره چین و روسیه پیشنهاد نظارت دقیق آژانس بر عملکرد این سانتریفیوژها و انتقال آنها به نقطه‌ای امن زیر نظر آژانس را مطرح کرده‌اند اما امریکا هنوز این پیشنهادها را نپذیرفته است.مساله اختلافی سوم آن است که امریکا پذیرفته که گام اول ازجانب امریکا برداشته شود اما حاضر به برداشتن یک‌باره تحریم‌ها نیست و بر برداشتن بخشی از تحریم‌ها و اطمینان از عمل کردن ایران به تعهداتش و سپس برداشتن بخش دیگری از تحریم‌ها تاکید می‌کند، اما ایران همچنان تاکید می‌کند که طرفین یک‌باره به همه تعهدات خود برگردند به این ترتیب که امریکا یک‌باره همه تحریم‌ها را لغو و در برابر ایران پس از اطمینان از لغو تحریم‌ها به تعهداتش برگردد. این منابع تاکید کرده‌اند با توجه به اینکه توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا ۲۳ ژوئن تمدید شده، وقت برای مذاکره محدود است و مذاکرات در دوره پنجم فشرده‌تر شده است.

در حالی که عباس عراقچی، رییس هیات مذاکره‌کننده ایران اخیرا اعلام کرده بود که این دور از مذاکرات می‌تواند آخرین دور باشد، اما منابع العربی الجدید ادعا کرده‌اند که بعید است دور پنجم مذاکرات به حل کامل اختلافات و رسیدن به توافق نهایی بینجامد و احتمالا دور ششمی از مذاکرات لازم باشد هرچند احتمال بروز یک غافلگیری برای همه طرف‌ها مطرح است. این منابع افزوده‌اند که نبود جانشینی برای توافق هسته‌ای باعث شده که امریکا آماده دادن امتیازاتی برای بستن این پرونده و رفتن سراغ مسائل دیگری که اولویت‌های سیاسی امریکا را تشکیل می‌دهد، باشد.