نقدی بر طرح اخیر نمایندگان مجلس؛مقابله با تحریم‌ها یا تحریم‌ رسانه‌ای کشور؟

قطعا برای مقابله با سیاست‌های رسانه‌ای دشمنان باید تدابیری درست و کارآمد اندیشه کرد اما این طرح‌ عموما بدون کارشناسی لازم و بدون مشورت با خبرگان عرصه رسانه تهیه شده است.

به گزارش خبرنگار مهر، اخیراً نمایندگان مجلس شورای اسلامی «طرح ممنوعیت ورود خبرنگاران رسانه‌های آمریکایی و انگلیسی حامی تحریم به کشور ایران» را آماده کرده و به مجلس ارائه کرده‌اند که در صورت تصویب آن خبرنگاران رسانه‌های امریکایی و انگلیسی حامی تحریم ایران دیگر نمی‌توانند وارد ایران شوند و به امر خبرنگاری بپردازند.

در ماده واحده این طرح هم برای رسانه‌های داخلی تعیین تکلیف شده که «رسانه‌های داخلی مجاز به انتشار اخبار رسانه‌های مذکور نیستند» و به این ترتیب علاوه بر ممنوعیت ورود نمایندگان این رسانه‌ها هرگونه خبررسانی به نقل از این منابع هم ممنوع می‌شود.

نمایندگان امضاکننده طرح هدف‌شان را هم «مقابله با تحریم‌ها و جلوگیری از تشدید آنها» ذکر کرده‌اند. ادله این نمایندگان این است که «رسانه‌های خارجی به ویژه رسانه‌های آمریکایی و انگلیسی علیه منافع ملی ایران اقدامات متعددی را انجام می‌دهند و عاملان اصلی رسانه‌های مذکور یعنی خبرنگاران در اقدامات علیه نظام جمهوری اسلامی ایران و اعمال تحریم‌های ظالمانه آمریکا و کشورهای اروپایی نقش دارند، لذا برای مقابله با تحریم‌ها و جلوگیری از تشدید آنها ضروری است عاملان مؤثر در اقدامات ضد ایرانی، از فعالیت در ایران ممنوع و ورود آنها ممنوع گردد.»

نمایندگانی که این طرح را تهیه کردند برای متخلفین آن هم مجازات تعزیری درجه چهار تعیین کردند.

این مجازات یعنی ۱- حبس بیشتر از پنج تا ۱۰ سال ۲- جزای نقدی بیشتر از ۱۸۰ تا ۳۶۰ میلیون ریال و ۳- انفصال دائم از خدمت دولتی و عمومی در نظر گرفتند.

۴۱ نفر از نمایندگان این طرح را امضا کردند ولی مشخص نیست که متخلفان این طرح همه این مجازات‌ها را باید یکجا تحمل کنند یا نه. تبصره ۲ این طرح می‌گوید آئین‌نامه اجرایی این قانون ظرف مدت دو ماه توسط وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری وزارتخانه‌های امور خارجه، اطلاعات و دادگستری تهیه می‌شود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.

حسینعلی حاجی دلیگانی، جعفر راستی، علیرضا نظری، سیدجواد حسینی کیا، محمدتقی نقدعلی، سیدمحمد مولوی، ابراهیم عزیزی شیراز، احسان ارکانی، یعقوب رضازاده، احمد محرم زاده یخفروزان، حسین میرزایی، احمد دنیامالی، انور حبیب زاده بوکانی، رحمت اله فیروزی پوربادی، حسین حق وردی، مهدی سعادتی بیشه سری، مجید نصیرائی، بهروز محبی نجم آبادی، نصراله پژمان فر، قاسم ساعدی، سیدعلی یزدی خواه، کیومرث سرمدی واله، کیوان مرادیان کوچکسرائی، سیدمحمدرضا میرتاج الدینی، هاجر چنارانی، موسی احمدی، پرویز اوسطی، رضا تقی پورانوری، رسول فرخی میکال، محمدرضا احمدی، علیرضا عباسی، علی اکبر بسطامی، علی اکبر علیزاده برمی، محمدصالح جوکار، فداحسین مالکی، حسن همتی، پروین صالحی مبارکه، عبدالجلال ایری، جلیل مختار، امانقلیچ شادمهر و رضا آریان پور امضاءکنندگان این طرح هستند.

اگر چه این طرح هنوز به تصویب نرسیده و باید به کمیسیون و بعد صحن علنی مجلس برود اما تهیه این طرح نشان می‌دهد که نمایندگان مجلسی که آن را امضا کردند هیچ شناختی از فضای رسانه‌ای حتی در بعد داخلی ندارند. و الا از چند نفر صاحب‌نظر مشورت می‌گرفتند. در همین مجلس کنونی هستند نمایندگانی که سال‌ها در رسانه‌های این کشور فعال بوده‌اند و احتمالاً می‌توانستند نمایندگان را از چنین طرح خامی منع کنند.

علی‌ای حال تصویب این طرح عوارض زیادی برای رسانه‌های داخلی ما دارد. اولین عارضه آن این است که در صورت تصویب تقریباً سرویس بین‌الملل رسانه‌های داخلی تعطیل می‌شود چون بسیاری از اخبار کشورهای جهان خصوصاً کشورهای حامی تحریم از این رسانه‌ها ترجمه می‌شود. تقریباً عموم رسانه‌های بزرگ جهانی در دایره قدرت آمریکا و انگلیس و طبیعتاً حامی تحریم‌ها هستند و با تصویب این طرح دیگر هیچ رسانه داخلی مجاز به نقل نیست و طبعاً فضای خبر در دست رسانه‌های غیررسمی قرار می‌گیرد. فارغ از این مساله انتشار اخبار داخلی کشورهای بزرگ جهان نیز در انحصار این رسانه‌هاست و طبعاً منع انتشار باعث عقب ماندن رسانه‌ها از اخبار روز جهان است. مساله دیگر اینکه نمایندگان فقط رسانه‌های امریکایی و انگلیسی را شامل این طرح کردند در حالی که رسانه‌های رژیم صهیونیستی به عنوان دشمن کشور و حامی تحریم ایران فعال هستند و رسانه‌های داخلی بعضاً از اخبار آنها استفاده می‌کنند و نادیده گرفتن این رسانه‌ها نشان دهنده عدم شناخت فضای رسانه‌ای جهان است.

عارضه بعدی طرح این است که با تصویب آن باید نمایندگان رسانه‌های رسمی خارجی از ایران اخراج شوند که این کار هم به ضرر وجهه کشور در اذهان جهانی است و ما را در ردیف کشورهای دیکتاتوری قرار می‌دهد هم اینکه با این کار حداقل کنترل نهادهای مرتبط با رسانه‌های خارجی هم از بین خواهد رفت. در حالت فعلی رسانه‌های بزرگ جهانی با مجوز رسمی در ایران فعالیت دارند و در صورت انتشار گزارش خلاف مورد بازخواست نهادهای مرتبط قرار می‌گیرند اما در صورتی که در ایران نماینده رسمی نداشته باشند سراغ منابع غیررسمی خواهند رفت که دیگر کنترلی روی آنها نیست و هم برای نهادهای مسئول هم شناخته شده نیستند. مثال بارز آن استفاده بی‌بی‌سی فارسی و من و تو و ایران اینترنشنال از این فضای غیررسمی است (البته نگارنده قطعاً موافق اعطای مجوز به این سه رسانه نیست و فقط برای ترسیم فضا از این مثال استفاده کرده است)

مساله دیگر این است که در سفرهای خارجی مقام‌ها بلندپایه از جمله رئیس‌جمهور و وزیرخارجه و باقی مقامات عموماً این رسانه‌های عموماً حامی تحریم درخواست‌های مصاحبه دارند. این مصاحبه‌ها اگرچه جهت‌دار است اما در نهایت باعث می‌شود مواضع ایران به صورت جهانی شنیده شود و انحصار و بایکوت خبری هم شکسته شود ولی با تصویب طرح این دریچه هم بسته خواهد شد.

قطعاً برای مقابله با سیاست‌های رسانه‌ای دشمنان باید تدابیری درست و کارآمد اندیشه کرد اما این مدل طرح‌ها عموماً بدون کارشناسی لازم و بدون مشورت با خبرگان عرصه رسانه هم تهیه نشده است. کارشناسی نبودن طرح در حدی است که شاید اولین تبعات این طرح اخراج نمایندگان صداوسیما از کشورهای مالک این رسانه‌ها باشد.