تاثیر افشای فایل صوتی ظریف بر انتخابات ۱۴۰۰ /سورپرایز اردی بهشت!

فایل صوتی ظریف در گفتگو با سعید لیلاز برای ثبت در تاریخ مدتی زودتر از موعد منتشر شده، اما این انتشار زود هنگام شاید آثار وضعی مهمتری برای تاریخ ایران داشته باشد؛ آثاری که دستکم نتایج آن در کوتاه مدت بر انتخابات ۱۴۰۰ مشخص خواهد شد.

فایل صوتی ظریف

رویداد۲۴ محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران بار‌ها در طول گفتگوی افشا شده‌‌‌اش بر عدم ارادت خود به رویکرد‌های رئالیستی و مورگنتو تاکید می‌‌کند، اما برخلاف این تاکید‌های مکرر، او ناخودآگاه یک اصل مهم پارادیم رئالیستی عرصه بین‌الملل را به شنونده یاآور شده است؛ اولویت منافع ملی بر هر چیزی اعم از «رابطه با یک بازیگر خاص در جهان»، «میدان» یا «درگیری‌های جناحی داخلی.»

انتشار فایل صوتی ظریف یک ماه مانده به انتخابات اتفاقی است که در آمریکا به آن «سورپرایز اکتبر» می‌‌گویند؛ خبری که یک ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری در نوامبر به طور عمدی یا غیرعمد منتشر می‌شود و بر نتیجه انتخابات ۱۴۰۰ تاثیر می‌گذارد. مشابه این اتفاق را می‌توان بحران گروگانگیری سفارت آمریکا و تاثیر آن بر شکست کارتر در سال ۱۹۸۰، افشای رسوایی ایران-کنترا در سال ۱۹۹۲ و انتشار ایمیل‌های هیلاری کلینتون در سال ۲۰۱۶ و شکست او از ترامپ دانست.

در ایران نیز شاهد تحولات مشابهی در اردیبهشت‌های منتهی به انتخابات‌های ریاست جمهوری بعد از انقلاب بوده‌ایم. در اردیبهشت ۱۳۷۶ انتشار بخش‌هایی از مذاکرات محرمانه محمدجواد لاریجانی با نیک براون دیپلمات انگلیسی خبر داغی بود که انتخابات ریاست جمهوری را تحت الشعاع خود قرار داد. لاریجانی در ملاقاتی محرمانه به نیک براون گفته بود که پیروزی جناح راست در انتخابات می‌تواند منافع انگلیس و غرب را تامین کند و تلاش کرده بود با ارائه تصویری رادیکال از جناح چپ و به‌ویژه محمد خاتمی انگلیس را به حمایت از جناح راست برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری تشویق کند. افشای این ملاقات فاتحه جناح راست را در انتخابات خواند و به نتیجه انتخابات دوم خرداد منتهی شد.

انتشار فایل صوتی دوساعته از سخنرانی قالیباف در جمع اعضای بسیج در اردیبهشت ۹۲ که پرده از نقش او در سرکوب کوی دانشگاه برمی‌‌داشت رسما منجر به شکست قالیباف مقابل این حسن روحانی شد. روحانی با استفاده از این فایل صوتی در رقابت‌های انتخاباتی قالیباف را به اعمال سیاست‌های گازانبری متهم کرد و خود را نه یک «سرهنگ» بلکه یک «حقوقدان» خواند. اگر انتشار فایل صوتی ظریف را شگفتی اردیبهشت ۱۴۰۰ بخوانیم باید آثار آن بر انتخابات را از تمام جنبه‌های موجود تحلیل کنیم.
فاتحه کاندیداتوری ظریف در انتخابات ۱۴۰۰ را باید خواند؟

برای پاسخ به این سوال باید بازتاب انتشار خبر در تحلیل‌ها و اظهارات افراد و رسانه‌های نزدیک به جریان‌های تعیین کننده صلاحیت کاندیدا‌های ریاست جمهوری توجه کرد. یکی از مهمترین تحلیل‌ها را در ساعات اولیه، خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران منتشر کرده است. تحلیل فارس به طور اتوماتیک در تمام رسانه‌های نزدیک به سپاه از جمله مشرق، تسنیم و رجا نیوز و قول اکانت‌های امنیتی در شبکه‌های اجتماعی من جمله توییتر بازنشر شده است. این رسانه صراحتا اعلام کرده ظریف با این فایل صوتی و تقابل با «قهرمان میدان» به «مرز نابودی سیاسی و اجتماعی» رسید.

فارس در یک گزارش دیگر با اشاره به اظهارات ظریف درباره قاسم سلیمانی گفته «هزینه حمله مستقیم به یک چهره محبوب کشور سنگین است.» این رسانه با مفروض گرفتن آنچه «قربانی شدن ظریف» خوانده می‌‌گوید جریان اصلاحات از انتقال محبوبیت سردار سلیمانی به اصلاحات و ظریف ناامید شده‌‌‌‌‌اند و از این رو به سمت ایجاد گفتمان جدید با فاصله‌گذاری نسبت به سردار سلیمانی کشیده شده است.

علی خضریان نماینده مجلس مدعی شده ظریف دچار عقب‌ماندگی تحلیلی است و این عقب‌ماندگی «برای پایان عمر سیاسی وی کافی است.»

همزمان جریان دیگری نیز به راه افتاده که ظریف و اطرافیان او را عامل انتشار فایل صوتی خوانده و با این فرضیه او را فاقد صلاحیت خوانده‌اند. سید نظام موسوی نماینده اصولگرای مجلس گفته «همین که قابل صوتی محرمانه جنابعالی از شبکه وابسته به آل سعود سر در آورده یعنی در جریان قرار ندادن شما پیرامون حمله موشکی به عین الاسد و سفر بشاراسد به تهران کار بسیار دقیق و درست و هشیارانه‌ای بوده است!» امیرحسین ثابتی مجری شبکه افق متعلق به سپاه نیز ادعای مشابهی کرده و به ظریف گفته اطرافش را جاسوسان گرفته‌اند. گروه دیگری پا را از این هم فراتر گذاشته و خواستار بازداشت ظریف شده‌اند.

تیترهای امروز روزنامه‌ها اما ماجرا را از نقد هم فراتر برد و عملا نشان داد هزینه هر سخنی که در مخالفت با دیدگاه‌‌های جریان راست ایران باشد، تا چه اندازه بالاست؛ از جمله روزنامه وطن امروز از تیتر توهین آمیز «حقیر» برای ظریف استفاده کرد و روزنامه رسالت تیتر «نارفیق» را انتخاب کرد.

هیچکدام از روزنامه‌ها به جزییات این فایل نپرداختند و مثلا توضیح نداند که «چرا به زعم آنها اهمیت میدان بالاتر است» یا نگفتند «میدان چه کمکی به دیپلماسی کرده است.» اگر هر کدام از جریانهای مخالف ظریف به این نکات میپرداختند و سخنان ظریف را نقد میکردند و با استدلال نشان میدادند که مثلا وزیر خارجه در ماجرای سفر سردار سلیمانی به روسیه اشتباه میکند یا مثلا پرواز هما فلان دستاورد را داشته، میشد باور کرد که قرار است سخنی که به هر دلیلی افشا شده، نقد شود اما حمله همه جانبه نشان میداد، قرار است اتفاق دیگری بیفتد.

تمام این تیترها در حالی استفاده شده که ظریف به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در سفر خارجی به سر میبرد، بنابراین طبیعی‌ترین اتفاق این بود که اگر واقعا حاکمیت به دیدگاههای سیاست خارجی وزیر خارجه‌‌‌اش اعتقادی ندارد، او را برکنار کند، نه آنکه در جریان یک سفر خارجی مهم چنین ادبیاتی علیه او به کار رود.