اگر وزیر اقتصاد بتواند به دو وعده مهمش عمل کند؛یک اصلاح ساختاری در اقتصاد رخ می‌دهد/همیشه برنامه بوده عمل به برنامه مهم است/نمایندگان شکلی مخالفت می‌کنند

آرمان شرق-جواد مرشدی:بالاخره پس از دوماه وزارت اقتصاد هم سر و سامانی گرفت و وزیر دار شد , فرهاد دژپسند پس از رایزنی یک هفته ای در  کمیسیون های مرتبط مجلس بالاخره امشب توانست رای اعتماد قاطبه نمایندگان را اخذ کند.از صبح هم موافقان و هم مخالفان تریبون گرفتند و گفتند اما در آخر وی با ۲۰۰ رای که عدد قابل توجهی هم هست؛ توانست سکان وزارت اقتصاد را در دست گیرد.دژ پسند که قبلا عهده دار ریاست مجمع بانک های دولتی بود در برنامه هایش از استقلال بانک مرکزی سخن گفت ,امری که به زعم بسیاری لازمه کار است و در این برهه شاید مرحمی بر این اقتصاد آشفته باشد .اینکه برنامه های ارائه شده از سوی وزیر اقتصاد تا چه حد کارآمد و عملی است سوالی بود که آرمان شرق از دکتر هادی حق شناس استاد دانشگاه پرسید که در پی می آید.گفتنی است این مصاحبه قبل از رای اعتماد وزیر انجام شده است .

به نظر شما برنامه های وزیر پیشنهادی اقتصاد تا چه حد کاربردی ،عملی و منطقی است؟

واقیعت مطلب این است که برنامه هایی که عموما وزرا می دهند چون در یک چارچوب علمی و متناسب با اخذ رای اعتماد نوشته می شود، تقریبا می توان گفت که جوهر برنامه های وزرای اقتصاد یکسان است ،حالا با جهت گیری های مختلف .شاید در مجموع دفاعی که وزیر پیشنهادی اقتصاد انجام داد از برنامه های خودش دو سه نکته کلیدی وجود دارد ،یکی استقلال بانک مرکزی بود ,با توجه به اینکه وزیر اقتصاد رئیس مجمع بانک های دولتی است (۱۰ بانک که وجود دارد )اینکه تاکید بکند واگذاری اموال بانک ها که بانک ها بجای بنگاه داری به بانکداری بپردازند نکته بسیار مهمی است .یعنی اگر وزیر اقتصاد بعنوان متولی سیاست های مالی بتواند همین دو نکته را رعایت کند  یعنی تعرضی به بانک مرکزی نداشته باشد و کمک کند که بانک های کشور بخصوص بانک های دولتی کارآمد بشود ،کار آمد از این نظر که از بنگاه داری خارج شود و دوم اینکه بانک های ما بهره ور باشند و شاخص ها ی پولی آنها هم اصلاح شود .به نظر می رسد که در همین دو تا موضوع اگر موفق بشود شاید یک اصلاح ساختاری در اقتصاد  ایران اتفاق بیافتد.چون هم بانک مرکزی در سنوات گذشته بعنوان قلک دولت عمل کرده ،اینکه نقدینگی کشور بطور میانگین حدود ۲۵ درصد بوده یک بخشی از ناشی از پول پر قدرتی است که بانک مرکزی در اختیار دولت قرار داده .اگر وزیر اقتصاد بتواند استقلال بانک مرکزی را حمایت کند، حتما در کاهش پول پر قدرت و نقدینگی کشور موثر خواهد بود .یکی از اشکالات بازار پول ما همین بانک ها هستند که بیش از میزان سپرده تسهیلات پرداخت کردند ،این تسهیلات اینها در واقع منجر به این شده که به مطالبات معوقه تبدیل شود و بانک ها قدرت وام دهی خود را از دست بدهند .در حوزه گمرکی وزیر اگر تلاش کند؛ گمرک را کارآمد کند و به لحاظ الکترونیکی کردن اصلاح تعرفه ها را انجام دهد  یا اینکه با توجه به اینکه ما در شرایط رونق اقتصادی نیستیم اخذ مالیات بسیار مهم است که وزیر شاید برنامه ای هم برای آن داشته باشند و بتوانند پایه های مالیاتی را گسترش دهند تا بعنوان یکی از منابع مهم تامین بودجه کشور که مالیات است، مالیات ها را از بخش واقعی اقتصاد وصول کند .بنظر می رسد این برنامه ها و این حرف ها اگر به معنای واقعی اجرایی شود حتما می توان یک گام مثبت دراقتصاد ایران باشد اما نباید این نکته را فراموش کنیم که عموما در ارائه برنامه ها و در دوره های گذشته کم و بیش این برنامه ها همانطور که در ابتدا گفته شد ارائه شده و مهم این است که وزیر اقتصاد از چنان کاریزمای شخصیتی برخوردار باشد که بتواند هم در حوزه مالیاتی ،بیمه ای ،گمرکی و هم در حوزه بانکی که همه اینها در مسئولیت وزارت اقتصاد و دارایی است، به این برنامه ها جامعه عمل بپوشاند .در واقع اجرای این برنامه ها بسیار بسیار مهم است و باید دید در عمل چه اتفاقی می افتد.

آیا نقد های مخالفان و موافقان آقای دژپسند سازنده و منطقی بود ،آیا جلسه موافقان و مخالفان در مقیاس یک جلسه ای بود که بتواند رای اعتماد را پوشش دهد ؟

نه تنها در مورد آقای دژپسند بلکه عموم نماینده ها که صحبت می کنند، در واقع وارد موضوع ماهیتی برنامه نمی شوند و بیشتر به صورت شکلی بحث می کنند .موافقان که غالبا راجع به سوابق بحث می کنند که جاهای مختلفی که فرد موصوف بوده چه کرده و چه نکرده ،مخالفان هم بیشتر شکلی برنامه ها را دیده اند .می خواهم بگویم کسی به شکل یک مدل یا یک تئوری در غالب یک نظریه به برنامه نمی پردازد,شکلی مخالفت می کنند و این هم طبیعی است .

منتقدان و موافقان به چه چیز هایی باید اشاره می کردند که نکردند ،کاستی های این نقدها چیست؟

اشکالی که ما در ایران داریم این است که به برنامه های وزرا یا نماینده ها در قالب حزبی نگاه نمی شود ,یعنی غالبا همه می ایند و انفرادی طرح می دهند و از طر ح های خود دفاع می کنند .نماینده ها می ایند و به صورت انفرادی موافقت و یا مخالفت می کنند .حالا در مجلس ما فراکسیون امید و فراکسیون ولایی و فراکسیون مستقلین داریم ولی در این قالب ها کسی نمی آید حرفی بزند و مقید باشد که تا آخر به آن وفادار باشد و اگر اجرا نکرد آن حزب و یا آن گروه بیاید و مورد بازخواست قرار گیرد .لذا غالب این برنامه ها و نقد ها چه کسانی که دفاع می کنند و چه کسانی که مخالفت می کنند قائم به اشخاص است و چون قائم به اشخاص است یک نظریه و یا یک مدل و تئوری پشت قضیه نیست ,وگرنه اگر هر یک مخالفین و یا موافقین به لحاظ نظری به قضیه ورود می کردند و دفاع می کردند باید می گفتند عملکرد این جریان در طول این مدت چه بوده ,هر یک از این چهار وزیر حداقل در طول این مدت ۳۰ سال تجربه دارند و بعضی از اینها دو سه دوره وزیر بودند .به شکل تئوری به قضیه نگاه نمی کنند اصطلاحا همین مقطع تاریخی را می گیرند و راجع به این قضاوت می کنند و در نتیجه این قضاوت ها نمی تواند جامع و کامل و مانع باشد.