اخلاق اعتراض

اخلاق اعتراض

هوشمند سفیدی
از زمانی که بخشی از جامعه در واکنش به برخی رفتارها، اعتراض خود را به انحای مختلف در حال نشان دادن هستند، مباحث مختلفی پیرامون مرزهای اعتراض و اغتشاش مطرح شده که حائز اهمیت است.
ما، اگر اعتراض را واکنشی پویا نسبت به بی توجهی یا نشنیدن و عمل نکردن به خواسته های بخشی از جامعه بدانیم، باید برای آن، باید و نبایدهایی را فرض کنیم؛ زیرا در غیر این صورت، برچسب زنی و انگ زنی به آن می تواند اعتراض را در معرض واکنش های منفی قرار دهد و نتیجه بخشی آن را از بین ببرد و یا تصویری غیرواقعی از آن ترسیم کند.
در همین راستا، به نظر می رسد اگر چه مهمترین ملاک در این زمینه «قانون» است و قانون اساسی هم توجه لازم را به اعتراضات دارد، اما اجرای قانون دچار نارسایی ها و کندی هایی است که بعضاً افراد منتقد را به حضور خیابانی سوق می دهد.
اما آنچه مهم است علاوه بر توجه به حاکمیت قانون که ملاک اصلی است، باید نکاتی را در نظر گرفت؛ برای مثال عدم توهین و فحاشی و تکیه صرف به خواسته های اصلی، می تواند مدنظر باشد، همچنین پرهیز از صدمه زدن به اموال عمومی و خشونت پرهیزی؛ نکته دیگری است که باید مدنظر قرار گیرد زیرا عدم خشونت، یک اصل و یک راهبرد اخلاقی است.
همچنین، در شعارها و اظهارنظرها، اعلام موضع درباره دشمنان و بدخواهان کشور نیز مهم است، برای مثال، آیا می توانیم انتظار داشته باشیم معترضان از روسیه حمایت کنند و مثلاً شعار «زنده باد روسیه» سر دهند، حتی اگر روسیه از اعتراضات حمایت کند!
یکی دیگر از رفتارهایی که شایان توجه است، حرکت بعضی ها درباره «عمامه برداری» یا عمامه پرانی است؛ بی تردید، این رفتاری مذموم است، چه بسا آن فرد روحانی که عمامه اش برداشته می شود، خود معترض‌تر از کسی باشد که به عنوان اعتراض، عمامه اش برداشته می شود.
این گونه رفتارها، اقداماتی برای مخدوش کردن اعتراضات است و زبان مخالفان آن را رساتر می‌سازد.
یکی دیگر از نبایدها، پرهیز از انگ زدن به معترضان با تحقیر آنان است، کاربرد برچسب هایی مثل برهنگان، شرابخواران و…، به دور از اخلاق سیاسی است؛ مگر آنان که اعتراض نمی کنند و یا مخالف اعتراض هستند معصوم هستند و هیچکدام و هیچوقت فعل حرامی را انجام نمی دهند؟!
در کنار نبایدهای اعتراض، باید به بایدها هم پرداخت، برای مثال، «تأمین امنیت اعتراض» را نمی توان نادیده گرفت و اینکه، چرا به هیچ درخواست تجمع، مجوز داده نمی شود یا چرا برخی از نمایندگان خیرخواه در این زمینه اقدام عاجلی انجام نمی دهند.
به نظر می رسد مقوله «اخلاق اعتراض» بحث مهمی است که باید به آن به طور ویژه توجه کرد و بیشتر از آن حرف زد، به یقین، جامعه ما به تقویت اخلاقی در بسیاری از زمینه ها نیاز دارد و ما باید به سمت جامعه اخلاقی برویم.