حسین فاطمی، روزنامه نگار

تحولات اخیر حکایت از احتمال اوج گیری  جنگ در اوکراین دارد. در این بین علاوه بر ادعای زلنسکی در تصرف برخی مناطق اوکراین، برگزاری رفراندوم در دیگر مناطق این کشور هم می تواند بستر را برای تشدید درگیری ها فراهم کند. جمهوری‌های خودخوانده لوهانسک و دونتسک قرار است ۲۳ تا ۲۷ سپتامبر برای پیوستن به روسیه رفراندوم برگزار کنند. دو منطقه دیگر یعنی زاپوریژیا و خرسون نیز روز جمعه رفراندوم برگزار خواهند کرد.

  یک سخنرانی، یک اتمام حجت

مواضع دیروز چهارشنبه ولادیمیر پوتین را عملا باید یک اتمام حجت در برابر غرب در نظر گرفت که نشان از آن دارد کرملین به دنبال تثبیت موقعیتش در اوکراین است. رئیس‌جمهوری روسیه دیروز (چهارشنبه) سخنرانی بزرگ خود را با محوریت الحاق اراضی اوکراین به خاک کشورش انجام داد و در سخنانش از بسیج نسبی نیروها در روسیه خبر داده است.

به گزارش گاردین، این سخنرانی مهم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه که برای سه شنبه شب هماهنگ شده بود در نهایت به دیروز چهارشنبه موکول شد. پوتین در ابتدای صحبت‌هایش گفت: «سخنرانی من خطاب به روس‌ها، مردمان دونتسک و لوهانسک، سکنه خرسون و مناطق زاپوریژیا و دیگر مناطق آزاد شده است.»

رئیس جمهور روسیه به دولتش و وزارت دفاع دستور داد تا وضعیت حقوقی داوطلبان و نیروهای شبه‌نظامی دونباس را در سریع‌ترین زمان ممکن روشن کند. پوتین در بخش مهمی از سخنانس تصریح کرد: «روسیه از برگزاری رفراندوم‌های اعلام شده در لوهانسک، دونتسک، خرسون و زاپوریژیا به منظور پیوستن به فدراسیون روسیه حمایت می‌کند.»

علاوه بر گفته های پوتین، ماریا زاخارووا هم مواضعی مطرح کرد که می تواند دوباره جنگ در اوکراین را تشدید کند.  به گزارش خبرگزاری تاس، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه روز سه‌شنبه در کانال تلگرامش نوشت: «ضد حمله ولاودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین تاثیر معکوس و زیان‌باری برای اوکراین داشته است. این جوکر خون‌آلود مستقر در کی‌یف به واسطه ترفند کارت‌های بازی ایالات متحده، کشور و مردمش را که به او اعتماد و اطمینان داشتند، نابود کرد.» طی چند روز گذشته، رئیس‌جمهور و مقامات اوکراینی از پازپس گیری برخی از مناطق تحت کنترل روسیه در سایه چند ضدحمله خبر داد.

واکنش ها

در مقابل ادعای پوتین برای الحاق بخش هایی از خاک اوکراین به روسیه، واشنگتن دست به واکنش زد که این واکنش ها هم می تواند از برنامه آمریکا برای تداوم و تشدید درگیری ها در اوکراین حکایت داشته باشد. در همین راستا آنتونی بلینکن تاکید کرد: «آمریکا هرگز ادعاهای روسیه را درباره الحاق بخش‌های اوکراین به خودش حتی در صورت برگزاری رفراندوم در این مناطق به رسمیت نمی‌شناسد.»

به گزارش روزنامه گاردین، وزیر امور خارجه آمریکا در توئیت دیروز چهارشنبه خود نوشت: «اگر روسیه این رفراندوم‌های شرم آور را برگزار کند، آمریکا و جامعه بین‌الملل هرگز ادعاهای روسیه را درباره بخش‌های الحاق شده اوکراین به رسمیت نمی‌شناسند.» بلینکن در ادامه عنوان داشت: «ما به موضع کنونی خود در قبال مردم اوکراین ادامه می‌دهیم.»

جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا نیز این رفراندوم‌ها را توهین به اصول حق حاکمیت و یکپارچگی قلمرو دانست و افزود: «ما این قلمرو را جزئی از اوکراین می‌دانیم.» وی افزود: «واشنگتن از بابت گزارش‌هایی که پوتین ممکن است دستور دهد تا نیروهای روسی بسیج شوند، آگاه است. این روند توانایی اوکراین را در عقب راندن نیروهای روسی تضعیف نمی‌کند.»علاوه بر مقامات آمریکایی دیگر کشورها در این خصوص دست به واکنش زدند. امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه نیز به خبرنگاران گفت: «اگر برنامه رفراندوم تراژیک نباشد، حتما خنده دار است.»

اولاف شولتس، صدراعظم آلمان نیز گفته که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه تنها در صورتی که نتواند در جنگ پیروز شود جاه طلبی‌های امپریالیستی خود را که خطر نابودی روسیه و اوکراین را در پی دارد، کنار می‌گذارد. شولتس در نخستین سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «به همین دلیل است که ما هرگونه صلح دیکته شده از سوی روسیه را نخواهیم پذیرفت و اینکه اوکراین باید بتواند در مقابل روسیه از خود دفاع کند.»

فومیو کیشیدا، نخست وزیر ژاپن نیز به مجمع عمومی سازمان ملل گفت: «اعتبار این نهاد به دلیل حمله روسیه به اوکراین در خطر است چون مسکو یکی از اعضای دائم شورای امنیت است و ایجاد اصلاحات در این نهاد امنیتی ضرورت دارد.»

ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو هم در توئیت دیروز چهارشنبه اش با بیان اینکه این اقدامات به جنگ پوتین در اوکراین بیشتر دامن می‌زند، نوشت: «رفراندوم‌های شرم آور هیچ مشروعیتی ندارند و تغییری در ماهیت جنگ روسیه در اوکراین ایجاد نمی‌کنند». وی افزود: «جامعه بین‌الملل باید این نقض آشکار قانون بین‌الملل را محکوم کرده و حمایت‌ها از اوکراین را بیشتر کند.»/ایران