آرمان شرق-گروه اقتصاد:با فرسوده شدن سیستم نیروگاهی در کشور طی دهه‌های گذشته، دو سالی است شاهد قطع مکرر برق در سراسر کشور در بخش‌های مختلف بوده‌ایم، اما در این میان صنعت فولاد و شرکت‌های فولادسازی بیش از سایر صنایع از این بابت متحمل ضرر شده‌اند. به نظر می‌رسد تابستان داغ پیشرو را نیز با خاموشی‌های مکرر به‌ویژه برای فولادسازان روبهرو باشیم، موضوعی که از هم‌اکنون موجب اعتراض واحدهای فولادسازی شده است.
خسارت به فولادسازان با خاموشی‌های غیر‌عادلانه
خسارت ۴ میلیارد دلاری به تولیدکنندگان فولاد
تابستان سال گذشته، شاهد بودیم که فولادسازان با قطع برق کارخانه، متحمل کاهش تولید و ضرر و زیان بسیاری شدند که براساس برآوردها این میزان خسارت در کل این واحدها به ۴میلیارد دلار نیز رسید.
انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران طی نامه‌ای به وزیر صنعت، معدن و تجارت به محدودیت‌های برق اعمال‌شده بر شرکت‌های فولادی اعتراض و عنوان کرده‌اند که محدودیت‌های ابلاغی شرکت‌های برق منطقه‌ای به فولادسازان سبب می‌شود تقریبا تمام کارخانه‌های تولیدکننده فولاد به‌ویژه در بخش خصوصی حدود سه ماه تعطیل شوند. انجمن تولیدکنندگان فولاد اصلاح فوری محدودیت‌های اعمالی را خواستار شده است.
انجمن فولاد در نامه خود استدلال کرده که در سال گذشته، صنعت فولاد حدود ۶ میلیون تن از برنامه هدف‌گذاری‌شده تولیدی خود عقب ماند که این امر سبب تحمیل زیان حدود ۴ میلیارد دلاری به این صنعت شد که عمده دلیل آن، محدودیت‌های انرژی در صنعت فولاد بود.
انجمن تولیدکنندگان فولاد عنوان کرده، محدودیت تامین برق در کشور باید بین همه صنایع و براساس برنامه کارشناسی توزیع شود تا کارخانه‌های فولادی کشور متحمل خسارت‌های کمتری شوند.
باتوجه به اینکه عمده بار خاموشی‌های سال گذشته را فولادسازان به دوش کشیدند، در سال‌جاری انتظار می‌رفت با اتخاذ تدابیر کارشناسی، محدودیت تامین برق در کشور بین همه صنایع توزیع شود تا کارخانه‌های فولادی کشور متحمل خسارات کمتری شوند، ولی بخشنامه‌های صادره از سوی شرکت‌های برق منطقه‌ای به هر یک از تولیدکنندگان فولاد کشور، خلاف این انتظار را روایت می‌کند، به گونه‌ای که تقریبا تمام کارخانه‌های تولیدکننده فولاد به‌ویژه در بخش خصوصی حدود سه ماه تعطیل خواهند شد.
در پیگیری‌های انجام‌شده نیز اعلام شده این محدودیت‌ها با توافق وزارت صنعت، معدن و تجارت اعمال شده است که اگر چنین باشد، جای تعجب فراوان دارد، زیرا جای این پرسش اساسی مطرح است که چرا دیماند خریداری‌شده هر یک از کارخانه‌های تولیدی مبنا قرار نگرفته و میزان مصرف آن هم در شرایط رکود بازار در اسفند ۱۴۰۰ مبنای اعمال محدودیت قرار گرفته است؟
در ادامه این نامه عنوان شده همان‌گونه که به خوبی واقف هستید، کاهش تولید فولاد موجب افزایش قیمت محصولات پایین‌دستی نظیر لوازم خانگی، لوله و پروفیل، ساختمان و حتی خودرو می‌شود. بنابراین با عنایت به لزوم تنظیم بازار داخلی و در عین حال توسعه صادرات فولاد کشور در شرایط تحریمی و نیاز ارزی کشور، خواهشمند است ترتیبی اتخاذ کنید که نسبت به اصلاح فوری محدودیت‌های اعمالی فوق اقدام شود. بدیهی است همچون گذشته این انجمن آماده مشارکت در مطالعات کارشناسی برای مدیریت منصفانه محدودیت‌های جبری تامین انرژی کشور در جهت کاهش خسارت وارده به تولیدکنندگان است.
فرصت‌هایی که از دست می‌رود
فرهاد منفرد کارشناس فولاد و عضو هیات‌مدیره شرکت ایران غلتک در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» عنوان کرد: مشکل اعمال محدودیت‌های برق طی یکی دو سال گذشته مشکلات بسیاری را برای واحدهای فولادسازی ایجاد کرده است. منفرد در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین مسائلی که هم‌اکنون فولادسازان را با مشکل روبهرو کرده، این است که همواره طی سال‌های گذشته به‌دنبال تامین انرژی قدیمی بوده‌اند و از آن نیز نتیجه نگرفته‌ایم که در حال حاضر نیز فرآوری آن بسیار بالاست. قطع برق سبب مشکلاتی برای صنعت شده است. سال گذشته نیز از سوی دولتمردان عنوان شد مصرف خانگی جزو خط قرمز آنها به‌شمار می‌رود و تا جایی که ممکن است از قطع شدن آنها پیشگیری به عمل می‌‌آورد؛ از این‌رو به‌صورت مستقیم انگشت روی دو صنعت فولاد و سیمان گذاشتند که به گمان خودشان، مصرف آنها بیش از صنایع دیگر است، درحالی‌که این‌گونه نیست.
وی در ادامه با اشاره به اینکه میزان اهمیت یک صنعت را باید در زمینه اعمال محدودیت‌های انرژی در نظر گرفت، گفت: تصمیم‌گیران در زمینه قطع واحدهای صنعتی، باید وزن شرکت‌های فولادی را در جی‌دی‌پی کشور در نظر بگیرند و پس از آن اقدام به تصمیم‌گیری کنند. تصمیم‌گیران خط قرمز را مصارف خانگی در نظر می‌گیرند، درحالی‌که سه ماه تعطیلی یک کارخانه فولادسازی میتواند سبب تعدیل نیروی انسانی و کارگران شود و این موضوع میتواند به صنایع بالادست و پایین‌دست فولاد نیز تعمیم پیدا کند و سبب ایجاد زنجیره ناکارآمدی در تولید شود و در نهایت به خانواده نیز ضرر خواهد رساند. پرسش اساسی این است که برای حل مشکل برق چرا به‌صورت جزیره‌ای عمل می‌شود. وزارت صنعت، معدن و تجارت به وزارت نیرو اعلام کرده که در تابستان سال‌جاری برق پرمصرف‌های صنعت را قطع کنید، این در حالی است که برای قطع شدن برق در مقابل هیچ راهکاری ارائه نداده است.
این کارشناس فولاد در ادامه با اشاره به این موضوع که قطع برق تبعات بسیاری برای واحدهای فولادسازی به همراه خواهد داشت، عنوان کرد: یکی از مشکلات فولادسازان آن است که با وجود تولید نکردن طی سه ماه در سال اما مجبور به پرداخت مالیات برای کل سال هستند و این موضوع برای وزارت اقتصاد و دارایی قابل قبول نیست که از گرفتن مالیات صرف‌نظر کند.
منفرد در ادامه خاطرنشان کرد: در زمینه قطع برق شرکت‌های فولادی نیز پارامترهایی در نظر گرفته شده که به هیچ عنوان کارشناسی نیست. برای نمونه میزان تولید شرکت‌ها در چند ماه اخیر در نظر گرفته شده است که در این زمینه باید این موضوع را در نظر گرفت که برخی شرکت‌های صادرات‌محور در ابتدای سال‌جاری به‌دلیل وضع عوارض اقدام به کاهش تولیدات خود کردند، وزارت صنعت، معدن و تجارت باید این موضوع را در نظر بگیرد. وی افزود: زمانی شرکت‌های صادرات‌محور قصد داشتند بازارهای صادراتی منطقه را به تصرف خود درآورند، اما با اعمال عوارضی برای صادرات از این امر پیشگیری به عمل آوردند و همین موضوع سبب شد که بازار خود را تقدیم روسیه و چین کنیم.
وی ادامه داد: در حال حاضر که آماده تولید بیشتر هستیم با محدودیت‌های برق و خاموشی روبهرو هستیم. سه ماه نخست سال که فرصت طلایی برای صادرات بود را برای عوارض از دست دادیم، سه ماه را نیز برای خاموشی از دست می‌دهیم، با این شرایط فولادسازان ۶ ماه از سال را از دست می‌دهند که در این صورت چگونه می‌توانند به سوددهی برسند. این تصمیم‌های غیرکارشناسی ضربه‌های بسیار بدی به فولادسازان وارد می‌کند. سه ماه عوارض در نظر گرفتند، پس از اعتراض فولادسازان این عوارض را برداشتند، چرا باید بدون مشورت تصمیمی اتخاذ کنند که پس از مدتی آن را ملغی کنند؟ همین تصمیم‌های غیرکارشناسی سبب توقف تولید و مانع ارزآوری به کشور می‌شود. در زمینه میزان مصرف برق واحدهای فولادسازی نیز تصمیم‌های غیرکارشناسی گرفته شده است.
وجود بخشنامه‌های دردسرساز
این کارشناس با اشاره به صدور بخشنامه‌های متعدد از سوی دولتمردان عنوان کرد: وجود بخشنامه‌های متعدد در ادوار و در دولت‌های مختلف به فولادسازان لطمه‌های بسیاری وارد کرده است. همواره یکی از مشکلات واحدهای فولادسازان این بوده که به یکباره با بخشنامه‌های ناگهانی روبهرو بوده‌اند، درحالی‌که تصمیم‌گیران برای وضع این بخشنامه‌ها هیچ‌گاه با انجمن‌ها و… مشورت به عمل نیاورده‌اند.
منفرد در ادامه یادآور شد: قطع برق سبب گرانی و رکود بازار می‌شود، اگر قرار باشد براساس شعار دولت سالی یک میلیون مسکن بسازیم، با این رویکردها امکان‌پذیر نخواهد بود؛ چراکه در این راستا باید قیمت تمام‌شده محصولات فولادی را پایین بیاوریم. هم‌اکنون با این شرایط چگونه می‌توان تولید کرد؟ بازار دیگر کشش نخواهد داشت و فولادسازان انگیزه‌ای برای تولید نخواهند داشت.
وی ادامه داد: تصمیم‌های دست‌اندرکاران غیرکارشناسی و ناعادلانه است و همین موضوع سبب مشکلات بسیاری برای تولیدکنندگان می‌شود. چرا شرکت‌های فولادی متوسط که در بخش خصوصی رشد کرده‌اند که بار بسیاری را بر دوش می‌کشند و هزینه‌های دستمزد نیروی انسانی را که به یکباره افزایش پیدا کرد پرداخت می‌کنند، با قطع برق روبهرو شوند که سبب می‌شود میزان تولید آنها کاهش پیدا کند. این کارشناس فولاد در ادامه خاطرنشان کرد: وضعیت ما در دوران کنونی از تولید در زمان جنگ نیز بدتر شده است. به ما اعلام می‌شود که شمای تولیدکننده موظف هستید در چنین شرایطی ایستادگی کنید، این در حالی است که با وجود تمام مسائل با گران شدن مواد اولیه خود به‌صورت چندین برابر روبهرو هستیم. در چنین شرایطی قراردادهای ۶ ماهه داریم، اما سه ماه آن را به دلیل قطع برق عملا قادر به تولید نیستیم. دست‌اندرکاران باید کارشناسی و عادلانه تصمیم‌گیری کنند.
منفرد در ادامه تاکید کرد: این روند تصمیم‌گیری و این شرایط همانند گذشته سبب ایجاد دلال‌پروری در بازار می‌شود. با همین قطع کردن برق دلالان در بازار محصولات فولادی رشد کرده‌اند. نتیجه چنین شرایطی بدون شک سبب رشد دلالان می‌شود.
برقگرفتگی بازار فولاد
شنای خلاف جهت بازار فولاد ایران و دنیا
معاملات فولاد در اقصی‌نقاط بازارهای جهانی با کاهش تقاضا و عقبگرد قیمتی همراه شده است. از سویی جو روانی اثرگذاری جنگ روسیه و اوکراین بر بازار آهن و فولاد فروکش کرده و از سوی دیگر، اقدام فولادسازان روسی به ارزان‌فروشی برای دور زدن تحریم باعث شده است تا محصولات زنجیره فولاد با افت قیمت روبهرو شوند. اگرچه تضعیف بازار فولاد جهانی خبری منفی برای فولادسازان داخلی بود و سیگنالی کاهشی برای بازار فولاد کشور به شمار می‌رود؛ اما این سیگنال در تقابل با خبر قطعی یا کاهش قابل ملاحظه دیماند (ظرفیت مصرفی) برق تعلق‌گرفته به فولادسازان از نیمه خرداد به مدت سه‌ماه خنثی شد و در نهایت بازار مقاطع طویل فولادی روندی خلاف جهت بازار دنیا با افزایش نرخ را در پیش گرفت.
کاهش عرضه و صعود تقاضا با سیگنال بی‌‌‌برقی
هفته گذشته، رینگ صنعتی بورس‌کالای ایران میزبان عرضه تنها ۷۴هزار تن انواع میلگرد فولادی بود که این میزان عرضه نسبت به عرضه‌‌‌های قبلی این محصول افت قابل ملاحظه‌‌‌ای داشت. در حالی که نوردکاران از میزان عرضه هفتگی مقاطع طویل فولادی و به طور خاص میلگرد به طور قابل ملاحظه‌‌‌ای کاستند، تقاضا برای این محصول، صعودی قابل ملاحظه داشت. خبر قطعی برق فولادسازان کشور در تابستان امسال باعث شد تا از سویی، از میزان عرضه نوردکاران در بازار فیزیکی بورس‌کالا کاسته شود و از سوی دیگر بر خریدهای مصرفی و سرمایه‌‌‌ای در این بازار افزوده شود. به این ترتیب، تقابل کاهش عرضه و رشد تقاضا زمینه اوج‌‌‌گیری قیمتی و رکوردشکنی نرخ فروش میلگرد در بازار فیزیکی بورس کالای ایران را رقم زد. در حالی که هر کیلوگرم میلگرد فولادی هفته گذشته با قیمتی در بازه ۱۵هزار و ۵۵۰ تا ۱۵هزار و ۷۵۰تومان راهی بورس‌کالای ایران شد، رقابت خریداران برای کسب سهم از عرضه‌‌‌های میلگرد باعث شد تا میانگین نرخ فروش این محصول به ۱۶هزار و ۵۰۰تومان برسد.
سقف قیمت اعلامی برای عرضه میلگرد در بازار فیزیکی بورس‌کالای ایران در هفته گذشته کاهش ۳/ ۴درصدی داشت و از ۱۶هزار و ۴۵۰تومان به ۱۵هزار و ۷۵۰تومان رسید. کاهش قیمت پایه، افزایش تقاضا و افت عرضه، زمینه رقابت متقاضیان میلگرد را فراهم کرد و به این ترتیب، میانگین نرخ فروش میلگرد از این بازار رشد ۵/ ۶درصدی نسبت به میانگین قیمت پایه داشت. رقابت قیمتی برای خرید میلگرد در تمامی عرضه‌‌‌های هفته گذشته رقم خورد که حداقل رقابت قیمتی ۴/ ۰درصد و حداکثر آن ۲/ ۹درصد بود. با احتساب مالیات ارزش‌افزوده و کارمزد ارکان بورس، میانگین نرخ فروش میلگرد در این بازار به ۱۸هزار تومان به‌ازای هر کیلوگرم رسید که این رقم، رکورد تاریخی بهای فروش میلگرد در بازار فیزیکی بورس کالای ایران و بازار آزاد با احتساب مالیات ارزش‌افزوده بود.
افزایش انتظارات تورمی میان اهالی بازار، سیگنال دیگر اثرگذار بر بازار مقاطع طویل فولادی در روزهای گذشته بود. ترس از کاهش ارزش پول ملی باعث شده است تا مجددا بازار مقاطع طویل فولادی با خریدهای سرمایه‌‌‌ای با هدف حفظ ارزش ریال روبهرو شود. ورود نقدینگی به این بازار از رشد قیمت‌ها در این بخش حمایت می‌کند.
زیان‌‌‌ده بودن صنعت نیروگاهی به ضرر مصرف‌کنندگان فولاد تمام شد
فقدان توجه کافی به توسعه زیرساخت نیروگاهی در کشور ظرف سال‌های گذشته، دامن صنایع و مصرف‌کننده را در کشور گرفته است. در حالی که دولت ظرف سال‌های گذشته توجه کافی به توسعه زیرساخت نیروگاهی در کشور نداشت، زیان‌‌‌ده بودن این صنعت که نتیجه قیمت‌گذاری دستوری برق است، باعث شده تا سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نیز رغبتی برای ورود به این عرصه نداشته باشند. به این ترتیب، در حالی که کشور در رتبه دوم ذخایر گازی دنیا قرار گرفته و جزو ۱۰کشور برتر به لحاظ ذخایر نفتی است و به لحاظ طبیعی نیز امکان احداث نیروگاه خورشیدی در بخش قابل‌توجهی از مناطق کشور وجود دارد، امروز با بحران تامین برق ظرف بازه زمانی طولانی‌مدت روبهرو هستیم. اگرچه دولت با هدف حمایت از صنایع و مصرف‌کننده مانع واقعی‌شدن بهای انرژی در کشور شده؛ اما امروز صنعت و حتی عموم مردم باید یکباره تاوان این تصمیم‌گیری را با قطع‌شدن برق خانگی و صنعتی، کاهش عرضه محصولات صنعتی، تورم محصول نهایی و… بدهند.
منطق یا جو روانی به رونق بازار مقاطع انجامید؟
به گفته فعالان بازار آزاد، فروش مقاطع طویل فولادی در این بخش نیز در هفته گذشته با رونق مواجه شد. به این ترتیب، این بازار پس از ماه‌‌‌ها رکود، رنگی از رونق مصرفی و سرمایه‌‌‌ای را به خود دید. مصرف‌کنندگان مقاطع طویل فولادی این هفته درصدد برآمدند تا خریدهای خود را هر چه سریع‌تر انجام دهند. احتمال گران‌شدن فولاد با توجه به خبر قطعی برق و در عین حال رشد مستمر انتظارات تورمی در بازار داخل مهم‌ترین دلایل ترغیب مصرف‌کننده به خرید بود. سیگنال قطعی برق تنها یکی از پارامترهای جهت‌‌‌دهنده به بازار آهن و فولاد بود؛ ترس از جهش تورمی و ارزی دیگر در کشور نیز باعث شد مجددا بازار مقاطع طویل فولادی با رشد تقاضای سرمایه‌‌‌ای با هدف تبدیل ریال به کالا مواجه شود. با این حال، برخی از فعالان بازار آهن و فولاد به این رشد قیمتی نگاه مثبتی ندارند و آن را رشد قیمت هیجانی می‌‌‌دانند. در حال حاضر، انبار تجار انباشته از انواع میلگرد بوده و فعلا تغییر محسوسی در تقاضای مصرفی مقاطع طویل فولادی کشور رخ نداده است؛ بنابراین بعید است که بازار با کمبود همراه شود. انباشت محصول در انبارها باعث می‌شود تا با فروکش‌کردن جو هیجانی امکان ریزش قیمت‌ها فراهم باشد./دنیای‌اقتصاد
