کمیته حقیقت‌یاب ترکیبی تشکیل شود

کمیته حقیقت‌یاب ترکیبی تشکیل شود

آرمان امروز: پس از وقوع حوادث و اعتراضات اخیر در کشور بسیاری بر این باور بودند که تشکیل کمیته حقیقت یاب می تواند یکی از راهکارها برای حل مشکلات اخیر باشد. بر همین اساس برای نمونه رسول منتجب نیا در صحبت هایی عنوان کرده بود که  گزارش‌ها و شکایت‌ها باید از طرفین جمع آوری شود. چه کسانی که علیه برخی نیروها شکایت دارند و چه کسانی که علیه معترضان شکایت دارند باید شکایت‌های خود را مطرح کنند و باید این شکایت ها به مرجع دیگری خارج از حاکمیت ارجاع داده شود. این مرجع نیز با نام کمیته حقیقت ‌یاب باید اعضایی مردمی داشته باشد.
وی در خصوص ترکیب کمیته حقیقت یاب افزود: دو نفر به انتخاب مراجع طراز اول کشور انتخاب شوند. دو نفر دیگر را رهبری نظام انتخاب کنند. دو نفر نماینده عادل و خوش سابقه به انتخاب همه نمایندگان مجلس شورای اسلامی باشد. دو نفر نیز نماینده اولیای مقتولانی باشند که در اعتراضات اخیر از دو طرف کشته شده‌اند که لازم است در این کمیته حضور داشته باشند. دو نفر از قضات باسابقه دیوان عالی کشور به انتخاب همه قضات دیوان عالی در این کمیته حضور داشته باشند. دو نفر از دبیران احزاب قانونی به انتخاب خانه احزاب نیز در این کمیته حضور داشته باشند. دو نفر از حقوقدانان از بین حقوقدانان دانشگاهی به انتخاب اساتید حقوق دانشگاه تهران در این کمیته حضور داشته باشند. یک نفر نیز از طرف نیروهای مسلح کشور در این کمیته حضور داشته باشند.
نکته مهم در این کمیته این است که اعضای این کمیته باید مدافع حقوق بانوان، جوانان و اهل سنت باشند و با این گروه‌ها احترام بگذارند. همه پرونده‌های موجود باید توسط این کمیته بررسی شود و نتیجه آن به دادسرا انتقال داده شود تا وضعیت متهمان از هر دو طرف مورد بررسی قرار گیرد. دبیرخانه ‌ای نیز می ‌توان برای این کمیته در نظر گرفت که خارج از مراکز دولتی باشد.
پس از اینکه این کمیته تحقیقات کافی را انجام داد کسانی که جرمی مرتکب نشده‌اند از زندان آزاد شوند و کسانی که مرتکب جرم شده‌اند به دادسرا ارجاع داده شود. دادگاه این افراد نیز علنی و با حضور هیات منصفه باشد. برای اینکه مردم از وجود این کمیته مطلع شوند در ابتدا لازم است قوای سه گانه و یا مسئولان مربوطه یک بیانیه صادر کنند به مردم اطلاع بدهند که مردم منتظر نتایج تحقیقات این کمیته باشند و هر کسی که مرتکب تخلفی شده در نهایت به دست قانون سپرده خواهد شد. این مطالبه در هفته های اخیر ادامه پیدا کرد تا این که وزیر کشور خبر از تشکیل کمیته حقیقت یاب در خصوص حوادث اخیر داد. بر این اساس درباره ترکیب کمیته حقیقت ‌یاب در خصوص حوادث اخیر کشور که وی چندی پیش دستور تشکیلش را داد و این انتظار که در این کمیته باید از جریان‌ها، گروه‌ها، احزاب و حتی معترضان نماینده ‌ای باشد، گفت: ترکیب کمیته شامل دستگاه‌ های ذیربط به اضافه حقوقدان ‌هایی است که مستقل هستند و وابستگی دولتی ندارند. وزیر کشور خاطر‌نشان کرد: معترضان در واقع نماینده خاصی که ندارند، به اضافه این که در حال حاضر عمدتاً و بیشتر با اغتشاش مواجه بودیم تا اعتراض؛ اتفاقا اغتشاشگران نگذاشتند اگر کسانی هم حرف منطقی دارند، بتوانند حرف منطقی‌شان را بزنند لذا طبیعتا اغتشاشگران نمی ‌توانند نماینده خاصی داشته باشند. وی درباره این‌ که آیا احزاب و جریان‌های سیاسی در این کمیته حضور دارند، عنوان کرد: خیر، بحث سیاسی نیست، بلکه بحث اغتشاشی بوده که ما باید بر اساس آن ریشه‌ ها، عوامل موثر و بازیگران این صحنه را پیدا کنیم بنابراین دستگاه ‌هایی که در این کار صاحب نقش هستند، در این کمیته حضور دارند. وزیر کشور درخصوص این ‌که آیا گزارش کمیته حقیقت‌ یاب به افکار عمومی ارائه می ‌شود تا در جریان مسائل قرار بگیرند، اظهار داشت: بله، طبیعتاً گفته می ‌شود. این اظهارات در حالی مطرح می شود که بسیاری بر این باور هستند که چنین ترکیبی برای کمیته حقیقت یاب نمی تواند موثر باشد و عملا مسئولین خودشان به عملکرد خودشان نمره خواهند داد. امیر دبیری مهر، پژوهشگر حوزه علوم سیاسی در این خصوص گفت: با بررسی جوامع و تحولات سیاسی، همواره مشاهده می شود که سه نوع کمیته حقیقت یاب جهت کنکاش حوادث شکل می گیرد که هر کدام از آن ها بسته به نوعی که دارند نتایج متفاوتی خواهند داشت. یک نمونه آن همین مدلی است که وزارت کشور تشکیل داده و به آن نقد جدی وارد است. نباید فراموش کرد که اساسا برخی در مقابله با اعتراضات خوب عمل نکرده و اساسا نقد جدی به این حوزه وارد است و امکان ندارد که خود متصدی تشکیل کمیته حقیقت یاب شوند. این اقدام آن ها به این معناست که خود می خواهند اشتباهات خود را بررسی کنند و از همین امروز مشخص است که این کمیته نمی تواند نتایج ملموسی داشته باشد. وی افزود: نوع دوم کمیته حقیقت یاب، کمیته های صرفا مردمی است که از افراد معتمد اجتماعی تشکیل می شود. شاید این افراد در عمل صداقت داشته باشند اما به علت این که صرفا مردمی هستند، نمی توانند به تمام حقایق دسترسی داشته باشند و بر همین اساس نتیجه خارج شده از این کمیته مردمی نیز نمی تواند به حقیقت نزدیک و کارکرد مورد نیاز برای پاسخگویی به مطالبات مردم را داشته باشد. در این دو مدل کمیته قطعا حقیقت قربانی می شود زیرا ساختار کمیته در این دو شکل اساسا استاندارد نیست. مدل سوم کمیته حقیقت یاب که می تواند نتیجه بخش باشد و کارکرد مناسب در این شرایط اجتماعی را داشته باشد، کمیته حقیقت یاب ترکیبی است. کمیته حقیقت یاب ترکیبی به این شکل است که از اعضای آن متشکل از معتمدین اجتماعی و مسئولین است تا این افراد با نگاه عدالتخواهانه و بدون طرفداری به مسائل و رخدادها رسیدگی کنند. در چنین ساختاری می توان به جرائم رخ داده رسیدگی کرد، مقصرین برکنار شوند و آن دسته از افراد که کوتاهی کرده اند، محاکمه شوند.
دبیری مهر ادامه داد: امروز کشور به یک کمیته حقیقت یاب ملی نیاز دارد و نمی توان با دو کمیته حقیقت یاب مجزا به نتیجه رسید. باید کمیته حقیقت یاب همه گیر باشد و تمامی نظرات در آن ملاحضه شود. نباید فراموش کرد که کمیته حقیقت یاب باید توسط نهاد بالادستی شکل گیرد نه وزارت کشور. مجموعه ای نظیر شورای عالی امنیت ملی باید کمیته حقیقت یاب تشکیل می داد تا به شکل بهتری به عملکرد طرفین رسیدگی کند. ضرورت این که کمیته حقیقت یاب باید از سوی نهاد بالادستی شکل گیرد این است که دیگر برای مثال یک نماینده مجلس یا مسئول نتواند نسبت به گزارش واقعی آن عکس العمل داشته و آن را بازخواست کند.
این تحلیلگر حوزه سیاست خاطرنشان کرد: امروز رویه اشتباهی در خصوص کمیته حقیقت یاب شکل گرفته است که اگر اصلاح نشود مشخصا نتیجه ای نمی دهد و هر چه زودتر اصلاح شود مشخصا به نفع کشور است. امروز دو طیف در داخل کشور با یکدیگر اختلاف دارند و مشخصا نمی شود با دعوت نکردن از یک طرف به کمیته حقیقت یاب به نتیجه رسید. این روند ناقص است و باید اصلاح شود.  دبیری مهر با اشاره به این که صف بندی های اخیر در خصوص اعتراضات کاملا متضاد است، گفت: امروز صحبت های وزیر کشور با رئیس قوه قضائیه در تضاد است زیرا وزیر کشور اساسا عنوان می کند معترضین نماینده ای ندارند اما رئیس قوه قضائیه عنوان می کند باید صف معترضین با اغتشاشگران جدا شود این یک تضاد است که کمیته حقیقت یاب شکل گرفته رقم زده است زیرا به نظر می رسد از همین ابتدا با موضع گیری وارد عرصه شده اند. وقتی یک کمیته حقیقت یاب اساسا هر اعتراضی را اغتشاش می داند، چگونه می تواند منصفانه نظر دهد.
این استاد دانشگاه در خصوص ویژگی های یک کمیته حقیقت یاب مطلوب و ثمربخش، اظهار کرد: کمیته حقیقت یاب باید نگاه عادلانه به حوادث داشته و از موضع پدرانه به مسائل رسیدگی کند. تشکلی باید حقیقت یاب باشد که نسبت به تمام مردم نگاهی یکسان داشته و میان اقشار مختلف فرقی قائل نشود. کمیته حقیقت یاب باید دلسوز باشد و متخلف از هر قشری که باشد باید نسبت به آن نگاهی ترحم برانگیز داشته باشد زیرا ذات آن بالادستی بودن و پدرانه است. زمانی که از معترض به کمیته حقیقت یاب دعوت نشود به این معناست که قرار است یک روایت خاص منتشر شود و این امر مشخصا گره گشا نخواهد بود.