علت غیبت ایران در مذاکرات چهارجانبه ترکیه/روسیه با سرائیل و کشورهای غربی در سوریه وارد نوعی تعامل شده است/دو اولویت اصلی نتانیاهو در سفر به عمان/ایران باید بدون تندروی و با عقلانیت با عمان و دیگر کشورها مواجه شود

آرمان شرق-جواد مرشدی:رهبران چهار کشور ترکیه ،آلمان ،فرانسه و روسیه در استانبول گرد هم آمدند و در مورد سوریه مذاکره کردند ،این دومین نشست چهار جانبه ای بود که بدون حضور ایران برگزار شد .طی مدت همکاری ایران و روسیه و ترکیه در سوریه و مبارزه با تروریست ها چندین نشست سه جانبه بین این سه کشور برگزار شد و از آن طرف هم اروپایی ها با امریکا در این خصوص جلسه داشتند و همواره در جلسات کلی بدین صورت است که دو کشور از این سمت و دو کشور از سمت اروپا در نشستی چهار جانبه به مذاکره می پردازند که اینبار نیز ایران در این نشست حضور نداشت و شاید علت اصلی هم اختلاف سلیقه در نحوه برخورد با تروریست ها باشد .آنها در پی مکان و ماوایی برای تروریست ها هستند و ما شاید نه و البته که رئیس جمهوری ترکیه تاکید کرده که ایران در جریان مذاکرات قرار خواهد گرفت و یک ضلع اصلی در معادلات سوریه است. از سوی دیگر خبر ها حاکی از سفر رئیس رژیم صهیونیستی به کشور ی با قدمت دوستی ۴۰ ساله با جمهوری اسلامی است ،آن هم در آستانه تحریم های ایران . از طرفی حالا وزیر خارجه عمان که کشورش تا کنون ارتباط رسمی با رژیم صهیونیستی نداشته گفته وقت آن فرا رسیده که اسراییل را به رسمیت بشناسیم ،سخنی که می تواند برای ما بسیار قابل تامل باشد . آرمان شرق در گفت و گویی با دکتر سید جلال ساداتیان کارشناس مسائل خاورمیانه به ابعاد این نشست و سفر نتانیاهو پرداخته که در پی می آید.

نشست چهار جانبه استانبول بدون حضور ایران برگزار شد ،این دومین باری است که ایران در چنین جلسه ای حضور ندارد ،چرا؟

قطعا در جریان هستید که ایران در موضوع سوریه کاملا با روسیه هماهنگ بود،چون از این طرف مسائل زمینی و پایگاه هایی که در سوریه داشتند؛ ایران پشتیبانی می کرد و حملات هوایی را روسیه و نهایتا توانستند بخش اعظم سوریه را آزاد کنند و در آخرین مراحل به این بازمانده های جبهه النصره مجال دادند که از جنوب سوریه نقل مکان کنند و رفتند همه در ادلب جمع شدند.در آنجا اینها مردمی را که در ادلب سکونت دارند، می شود گفت که به گروگان گرفتند تا در پوشش آنها بتوانند وضعیت خودشان را حفظ کنند.ایران با این موافق بود که حملات را ادامه دهند و مجال و مهلتی به این تروریست ها داده نشود که آنجا را هم بتوانند پاکسازی کنند و یکپارچگی سوریه حفظ شود،البته اینها نشست های قبلی هم داشتند و در سوشی هم با روسیه نشستند و صحبت کردند، ولی بعد شاهد این بودیم که یک مقدار ابتکار عمل آنجا به دنبال فشار هایی که غربی ها آوردند، تغییر کرد،یعنی غربی ها تحت عنوان اینکه اگر ما اجازه دهیم که این حملات صورت گیرد، تعدادی از مردم عادی هم از بین خواهند رفت و بیشتر مسائل حقوق بشری را مطرح کردند.همانطور که گفته شد ایران معتقد بود که اگر مجال داده شود، آنها مردم را بیشتر به گروگان خواهند گرفت و موفق خواهند شد که پایه های خودشان را تثبیت کنند که هم در آینده سوریه نقش منفی ایفا خواهند کرد و هم در وضعیت فعلی می توانند برای یکپارچگی سوریه مزاحمت فراهم بیاورند و از این جهت نظر ایران این بود که اینکار ادامه پیدا کند.در نشستی هم که پوتین و اردوغان به تهران آمدند هم این بحث مطرح شد اما بعد شاهد بر این بودیم که اردوغان و پوتین جلسه خود را بدون حضور ایران بر پا کردند که این دومین جلسه ای بود که آنها کنار همدیگر نشستند و یک مقداری به سمت این رفتند که با تمهیدات سیاسی بتوانند اینکار را انجام دهند.کما اینکه اگر این گروه ها یعنی گروه های جبهه النصره بخواهند اینجا را ترک کنند، خوب کجا بروند؟شما شاهد بر این بوده اید که این گروه ها از جاهای مختلف دور هم جمع شده اند، یعنی نیروهی خود را جمع کردند و آوردند در سوریه ،حالا اگر بخواهند اینها با جنگ پراکنده شوند به چه شکل می شود و کجا بروند، اگر بخواهند با گفت و گو و مذاکره سیاسی اینها به جایی بروند، خوب به کجا بروند؟ این که به کشور هایی که از آن آمده اند بروند یا اینکه به یک جاهایی به آنها پناهندگی داده شود، بروند .به نظر می آید که در این اجلاس وقتی آلمان را وارد کار کرده اند به دنبال این باشند که برای آنها یک پناه گاهی را بتوانند درست کنند که اگر بخشی از اینها آن منطقه را ترک می کنند به کجا بروند و این مذاکرات بدون حضور ایران دارد اتفاق می افتد .چون ایران بیشتر دنبال این بوده که با درگیری بتواند اینها راتخلیه کند و حالا هر کجا که رفتند خیلی کاری به کار پناهگاه و اینها نداشته باشد، ولی آنها به دنبال این هستند که پناه گاهشان را اول درست کنند و بعد انها را راهی کنند .به این خاطر بدون حضور ایران این اجلاس برگزار شد.

به نظر شما راهبرد کدام طرف درست تر است؟ آیا سیاست ترکیه و روسیه در قبال تروریست ها درست است یا دیدگاه ایران؟

نباید به آنها مجال داده شود ،چون اینها توسط غربی ها و عربستان و برخی از کشور های منطقه حمایت می شوند و من معتقد هستم که آنها اگر بمانند در بلند مدت پایگاه آنها تقویت خواهد شد اما اینکه روسیه با چه دیدگاهی دارد به قضیه نگاه می کند به نظر می آید از یک طرف با اسراییل و از طرف دیگر با کشور های غربی به نوعی وارد یک تعامل شده باشند ،ابعاد این تعامل برای ما خیلی روشن نیست ولی از ظواهر امر بر می آید که به هر صورت دنبال یک تعامل و ساخت و پاختی هستند که بتوانند وضعیت خودشان را تثبیت کنند .

یک چرخشی داشته باشیم ،قائدتا در جریان سفر آقای نتانیاهو به عمان هستید.عمان در این ۴۰ سال گذشته یک رابطه نزدیکی با ایران داشته و در طی این مدت بطور رسمی با اسراییل رابطه نداشته ولی حالا وزیر خارجه عمان گفته که وقت پذیرش اسراییل فرا رسیده .به نظر شما معنی این حرف چیست و چرا در آستانه تحریم ها این اتفاق افتاده  ؟

به نظر می آید دو مطلب در این میان قابل طرح است، اولویت اول سیاست خارجی اسراییل الان ایران و اولویت دوم هم مسئله پایتختی قدس است که محمود عباس هفته گذشته به آنجا رفته بوده و در تلاش بوده که بتواند عمان را با خودهمراه کند . به نظر می اید که اولویت اول این است که عمان دارد یک پایگاه و محل نفوذ ایران برای توسعه روابط و دور زدن تحریم ها می شود به نحوی که ایران دارد، برای توسعه روابط خود می خواهد از سواحل عمان برای اکسپورت کردن و یا صادرات مجدد از آنجا استفاده می کند که تحریم های آمریکا را دور بزند و مراقب این باشد . خوب اسراییل این را نمی پذیرد، بخصوص در این مقطعی که عربستان دچار مشکل شده و اینها یک مقداری اتحادشان برای اینکه فشار های شان را  بر ایران افزون کنند، دارد افزایش پیدا می کند و اینها دنبال این هستند بلکه بتوانند این منفذ را هم یا محدود کنند و یا آن موقعیت هایی را که دارد برای ایران فراهم می شود، اگر بتوانند کاملا مسدود کنند . البته بعید است که بتوانند مسدود کنند، ولی شاید بتوانند ایران را یک مقداری محدود کنند و روابط را تعریف شده تر پیش ببرند .به نظر می اید این اولویت اول اسراییل است و اولویت دوم هم اینکه عمانی که خیلی با برخی کشور های عربی در به رسمیت شناختن اسراییل و پایتختی قدس بعنوان پایتخت اسراییل همراهی نکرده ،آنجا شاید بتوانتد اینها را یک مقداری تهدید کنند ونظرات محمود عباس را خنثی کنند . به نظر می اید که این دو در دستور کار باشد .البته احتمالا روابط دوجانبه و بازار عمان و موقعیتی که عمان الان برای صادرات مجدد بسیاری از اقلام تولیدی اسراییل دارد، می تواند هدف بعدی باشد .

برای مقابله با این دست اقدامات باید از چه سیاست های دیپلماتیکی بهره برد،محکومیت گرایی کنیم ،روابط را تیره کنیم و یا سعی کنیم در بازی دیپلماتیک حریف را آچمز کنیم؟

ما باید همین روابط متعادل خود را ادامه دهیم ،برای اینکه تندروی ما بیشتر به زیان خودمان تمام خواهد شد .اینگونه نیست که ما بتوانیم به همه کشورهایی که با آنها رابطه داریم تکلیف کنیم که شما به هیچ وجه با اسراییل رابطه نداشته باشید.در هر صورت اسراییل یک رژیمی است که با پشتوانه هایی که آمریکا دارد برایش فراهم می کند، دارد خودش را توسعه می دهد  و از این موقعیت حداکثر استفاده خود را می کند . ایران باید عقلانیت خود را حفظ کند در هر صورت بازار و موقعیت عمان و شرایطی که این کشور داشته را ممکن است ایران با دیپلماسی بتواند حفظ کند و نگه دارد .