مرکز آمار ایران با انتشار آمار مربوط به تورم کالا‌های مصرفی بادوام و خوراکی به تفکیک دهک‌های مختلف درآمدی پرداخته و اطلاعاتی را در این رابطه منتشر کرده است.
بنابر این آمار که براساس شاخص‌های قیمتی جمع‌آوری شده است، صرف‌نظر از دهک‌ها، شاخص قیمت کالا‌های خوراکی و مصرفی بی‌دوام و دخانیات و… به نسبت سال گذشته (تیرماه ۱۴۰۰ تا تیرماه ۱۴۰۱) نزدیک به دو برابر شده است. همچنین براساس این آمار، تورم برای دهک اول (فقیرترین دهک) چیزی در حدود ۶درصد از تورم برای دهک دهم (ثروتمندترین دهک درآمدی کشور) بیشتر است. بر این اساس صرف‌نظر از اقلام مصرفی خوراکی و غیرخوراکی، تورم سالانه برای دهک دهم (ثروتمند) رقمی حدود ۳۸.۹ درصد و برای دهک یکم (فقیر) ۴۴.۸درصد محاسبه شده است.
این درحالی است که همین آمار در تیرماه ۱۴۰۰ (سال گذشته) معکوس بوده است. یعنی تورم فقیرترین دهک ۴۴.۵درصد (سالانه) بوده و تورم برای دهک چهارم چیزی حدود ۴۴درصد محاسبه شده است، اما در همان نقطه از سال، تورم سالانه (۱۲ماهه) برای ثروتمندترین دهک نزدیک به ۵۰درصد بوده که ۶درصد از طبقات درآمدی فقیرتر جامعه بیشتر است. به‌ نظر می‌رسد حذف ارز ترجیحی که بیشتر سبد مصرفی گروه‌های درآمدی ضعیف‌تر را پوشش می‌داد، موجب این جابه‌جایی دهکی تورم نسبت به سال گذشته بوده است. مرکز آمار می‌گوید نرخ تورم کل کشور در تیر ماه سال امسال ۵۴ درصد است. محدوده تغییرات تورم دوازده‌ماهه در گروه عمده خوراک و دخانیات بین ۵۴.۲ درصد برای دهک چهارم و پنجم و ششم تا ۵۵.۹ درصد برای دهک اول است. همچنین اطلاعات ذکر شده در مورد گروه عمده مصرفی کالا‌های غیرخوراکی و خدمات بین ۳۱.۶ درصد برای دهک ششم تا ۳۴.۹ درصد برای دهک دهم است. طبق محاسبات مرکز آمار، ضریب اهمیت اقلام خوراکی، آشامیدنی و… برای دهک اول (فقیرترین) در تیرماه سال جاری حدود ۴۳.۳درصد است و همین شاخص «ضریب اهمیت» برای دهک دهم (۱۰درصد بالای ثروتمند جامعه) ۱۷.۲ است. این درحالی است که درمورد خدمات و کالا‌های غیر خوراکی بادوام‌تر شاخص ضریب اهمیت برای ۱۰درصد فقیرتر جامعه (دهک اول) ۵۶درصد و همین ضریب اهمیت در این کالا‌ها برای ثروتمندترین دهک (دهک دهم) ۸۲.۸درصد است.
بر اساس اعداد مربوط به تورم در میان دهک‌های مختلف هزینه‌ای، فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به ۵.۸ واحد درصد رسید که نسبت به ماه قبل (۴.۴ واحد درصد) ۱.۴ واحد درصد افزایش داشته است. فاصله تورمی در گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نسبت به ماه قبل ۰.۵ واحد درصد افزایش داشته است و در گروه عمده «کالا‌های غیر خوراکی و خدمات» نسبت به ماه قبل بدون تغییر است. پیش از این در فروردین ماه سال ۹۸ رشد قیمت خوراکی‌ها تا مرز ۸۴ درصد رفته و تورم نقطه‌ای در کالاهای غیر خوراکی نیز در سطح ۳۷.۸ درصد قرار داشته که بیشترین سطوح تورمی را تا قبل از ماه اخیر در این سال‌ها ثبت کرده‌اند. اکنون اما رشد قیمت خوراکی‌ها افزایش شدیدتری پیدا کرده و ۲ واحد درصد از ابتدای ۹۸ بالاتر بوده است. این افزایش گویا عاملی شده تا رشد قیمت در دهک‌های پایین‌تر بیش از دهک‌های بالاتر باشد. در خرداد ماه تنها دهک‌های اول و دوم تورم بالای ۶۰ درصد را تجربه کرده بودند. در این ماه تورم نقطه‌ای ۶۰ درصدی به دهک سوم نیز سرایت کرده است.
در همین رابطه تورم دهک اول برابر با ۶۶.۷ درصد بوده که بیشترین میزان را در بازه سال‌های اخیر داشته است. این شاخص در دهک‌های دوم و سوم نیز فراتر از مرز ۶۰ درصد ثبت شده است. این در حالی است که تورم نقطه‌ای در دهک دهم معادل با ۴۹ درصد رقم خورده و کمترین رشد سالانه را در میان دهک‌های درآمدی جامعه داشته است.
بررسی ماهانه رشد قیمت‌ها نیز نشان می‌دهد هنوز سرعت افزایش قیمت‌ها در طبقات کم درآمد بالاتر از پردرآمدتر‌ها بوده است. براساس داده‌ها، تورم ماهانه دهک اول برابر با ۵ درصد و تورم دهک دهم معادل با۳.۹ درصد ثبت شده است.
رشد بیشتر قیمت‌ها در طبقات کم‌درآمد در ماه‌های اخیر در حالی رقم خورده که یکی از مبناهای سیاست‌گذاری‌ها توجه بیشتر به قشر کم‌‌درآمد بوده است. مقایسه داده‌های آماری تورم نشان می‌دهد این رشد قیمت در طبقات پایین‌تر به مراتب فاصله بیشتری را با پردرآمدها ثبت کرده است.
پاسخ بانک مرکزی به انتقادها
داده‌های تازه از شرایط تورمی در دهک‌های درآمدی در حالی با هشدارهای کارشناسی نسبت به عواقب گرانی‌ها در کشور همراه شده که بانک مرکزی در تازه‌ترین واکنش به این انتقادها و هشدارها بر «تخلیه اثر تورمی حذف یارانه‌ها از کالای اساسی» تکیه کرده و می‌گوید «اکنون مولفه‌های پولی مهم‌ترین عامل باقیمانده تورم در کشور هستند. نقدینگی و به ویژه پایه پولی در شرایط فعلی اقتصاد ایران، عامل عمده تورم بالای فعلی هستند که کنترل آنها، کاهش تورم در ماه‌های آینده را تضمین می‌کند.» بانک مرکزی همچنین کند شدن سرعت رشد پایه پولی در ماه‌های اخیر را از جمله نشانه‌های «توفیق دولت در مسیر کنترل تورم در ماه‌های آینده» عنوان کرده و افزوده است: کاهش سرعت رشد پایه پولی از ۹.۲ درصد در سه ماهه ابتدایی سال گذشته به ۶ درصد در سه‌‌ماهه ابتدایی سال جاری، جدیدترین شاهد از میسر صحیح دولت در کنترل تورم است./اعتماد