سیدقائم موسوی تحلیلگر مسائل بین الملل در یادداشتی در روزنامه آرمان امروز نوشت:بحران انرژی وقتی برای اروپا جدی‌تر شد که چند هفته پیش شرکت گازپروم روسیه روند ارسال گاز از طریق خط لوله نورد استریم۱ را با اطلاع قبلی به دلیل تعمیرات سالانه قطع کرد. این اتفاق زنگ خطر را برای اروپا به صدا درآورد به گونه‌ای که دولت‌های اروپایی از شهروندانشان خواستند صرفه‌جویی را در دستور قرار دهند؛ برخی صنایع خاموش شدند و مقام‌ها هم از سهمیه‌بندی انرژی سخن گفتند. اگرچه روسیه پس از ۱۰ روز روند صدور گاز این خط لوله را به حالت قبل باز گرداند اما این پرسش برای شهروندان و مقام‌های اروپایی برجسته شد که اگر روسیه به عرضه گاز طبیعی خود پایان دهد، اروپا در یک زمستان طولانی و سرد چه خواهد کرد؟ دلیل این هراس آن است که بسیاری از کشور های اروپایی هنوز به واردات گاز از روسیه وابسته هستند.

از سوی دیگر در مذاکرات منتهی به برجام، ظریف با ترفندهای رسانه ای مرجع سمت و سوی فعل و انفعالات آن برهه بود، برخلاف اکنون که اولیانوف روسی خودش را در قامت مرجع رسانه ای بالا کشیده است.

اولیانوف اخیرا هم توئیت زده که ایران متن توأم با خلاها و ابهامات را نمی پذیرد و سپس همین صحبت ها را مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران هم بر زبان رانده است. حال رابطه سیستمی و ارگانیکی در این بین صادق است یا اتفاقی دیدگاه‌ها با هم مَچ می شوند، بحث دیگری است.

این که چرا برجام تبدیل به کلاف سردرگمی شده که گره هایش کور شده اند، مجموعه‌ای از علل را شامل می‌شود. از مخالفان پر و پاقرص داخلی و خارجی تا همراهان دست خالی داخلی و بین المللی در مرده ریگ شدن آن به نسبت خودشان سهیم هستند.

اما اکنون سه عامل بسیار مهم حیات برجام را تبدیل به نوعی زندگی نباتی کرده اند و هر روز امید به برگشت آن آب می رود. تعلل، ضعف اراده و نگاه کاسبکارنه و امنیتی آمریکا و اسرائیل یکی از مهمترین علل به محاق رفتن برجام است.

دیگری نقش طرفهای ثالث اعم از منطقه‌ای و بین المللی در ابعاد توازن و منافع است که برجام را به نوعی گروگان گرفته است. در بعد بین المللی مادامی که منافع چین و روسیه ایجاب نکند حمایت مستحکمی از احیا برجام نخواهند داشت.

در بعد منطقه‌ای مسئله هسته‌ای به شدت به فرمول توازن قدرت گره خورده و کشورهای منطقه‌ای تسلیح ایران به فناوری هسته‌ای فارغ از دوگانه صلح آمیز و غیرصلح آمیز را عامل هژمونی آن می دانند و تا جای ممکن از هر گونه خلل و کارشکنی دریغ نمی ورزند.

آخرین علل به خوش بینی و اعتماد یکسویه و شکننده هسته تصمیم گیرندگان به حمایت رقبای بین المللی کشورهای غربی از یکسو و فقدان دانش بین الملل گرای مبتنی بر شناخت پارامترهای رقابت های جهانی مربوط می شود. جایی که اگر حداقل هایی هم از تجربه و عقلانیت در کسری از کلیت سیستم وجود داشته باشد، تعارض منافع و جبر ایدیولوژیک آن را بی اثر می کند.

همین امر است که امید به زمستان اروپا، خوش بینی مفرطی ایجاد کرده است که کش دادن مذاکرات منجر به اخذ امتیازات حداکثری خواهد شد. فارغ از اینکه طرف اصلی مذاکرات اروپا نیست و آمریکا بر اساس نیاز اروپا سفره استغاثه پهن نخواهد کرد. این مازاد بر این واقعیت است که پاشنه آشیل کنونی اروپا گاز است و ایران خود در زمستان ها در این وادی، کُمیتش می لنگد.

در نقبی تاریخی نیز یکی از علل تاریخی تعلل رضاشاه در مصالحه با متفقین اشتباه محاسباتی در روند جنگ جهانی دوم بوده و متوهمانه تصور می کرد با دست یافتن هیتلر به چاه های نفتی قفقاز فاتح نهایی نبرد خواهد بود. همین امر موجب اشغال کشور و فلاکت های تالی آن شد. اکنون نیز چشم بستن بر زمستان تحریم، تورم، بیکاری، بی ثباتی قیمتها و نارضایتی عمومی و دل بستن به زمستان اروپا سرابی بیش
نیست.

بایستی شجاعانه بدون تأسی به تجاوز روسیه به اوکراین و این همانی تحریم های روسیه با تقابل با غرب، مطمئن بود که ابرهای تخیل و شعار، هیچ واقعیت ملموسی را پشتیبانی نخواهند کرد. بهتر است فکر نان برجام بود تا خربزه زمستان اروپای ناشی از قطع گاز روسیه به اروپا.