تاثیرات حاشیه نشینی شهری بر بزهکاری

به گزارش آرمان شرق و به نقل از ایسنا، نویسندگان این مقاله پس از بررسی معانی مختلف حاشیه‌نشینی بیان کرده‌اند: «منظور ما از حاشیه‌نشینی، زندگی در سکونت‌گاه‌های غیررسمی در حاشیه شهرهاست و حاشیه‌نشینان افرادی هستند که امکانات مالی لازم را برای سکونت در محدوده اصلی شهر ندارند. اغلب مهاجران و تهی دستان در حومه شهر، به وسیله مصالح نامرغوب ساختمانی، سرپناهی می‌سازند و فاقد سند مالکیت و انشعاب آب و برق و امکانات بهداشتی هستند. گاهی در اثر گسترش محدوده اصلی شهر، حاشیه‌ها درون محدوده شهر قرار می‌گیرند اما ساکنان آن همچنان وضع نامناسبی دارند.»

در این مقاله به مشخصات فیزیکی و ویژگی‌های اجتماعی مناطق حاشیه‌نشین اشاره شده است و در ادامه آمده است: «آمارها نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از جرائم و آسیب‌های اجتماعی شهرها با محله‌های حاشیه نشین، در ارتباط است. حال این سوال پیش می‌آید که چه عواملی باعث تشدید آسیب‌های اجتماعی در محله‌های حاشیه‌نشین می‌شود؟ آیا فرم‌های فضایی و محیط کالبدی محله زمینه را برای وقوع انواع جرائم فراهم می‌آورد یا فرآیندهای اجتماعی و فرهنگی حاشیه‌نشینان و یا ترکیبی از هر دو عامل.»

آن‌ها معتقدند برای پاسخ به سوال بالا باید همه‌ی عوامل را باهم نگریست. زیرا تنها یک عامل منجر به ناهنجاری‌های اجتماعی نمی‌شود. به نظر می‌رسد که شهرها عامل مهمی در ارتکاب جرائم به شمار می‌روند و زمینه وقوع جرم را فراهم می‌کنند. به طوری که تحقیقات نشان می‌دهد در شهرها جاذبه‌های اغوا کننده برای مجرمان زیاد و امکان مخفی شدن آن‌ها از نظارت‌های اجتماعی و تعقیب قانون بیشتر می‌شود.

بر اساس آن چه در این مقاله آمده است، بزه‌کاری در شهرها معلول سه عامل مهم است:

۱- تراکم جمعیت

۲- تفکیک محله‌ها بر اساس طبقات مردم

۳- بی‌نام و نشانی مردم شهرنشین

سه عامل یاد شده در محله‌های حاشیه‌نشین نمود عینی دارد. زیرا تراکم خانوار در این محله‌ها بالاست، حتی تراکم خانوار در واحد مسکونی زیاد است. از طرف دیگر برخی از حاشیه‌نشینان برای کسب درآمد، بخشی از واحد مسکونی خود را به مهاجران جدید برای کسب درآمد، اجاره می‌دهند که همه این عوامل در بالا رفتن تراکم جمعیت موثر است.

در این مقاله بیان شده است: حاشیه‌نشینی ارتباط مستقیمی با امنیت دارد، چرا که عملا در هر جامعه‌ای، جمعیت چنین مناطقی از لحاظ ارتکاب جرم نسبت به سایر نواحی در حد بالایی قرار دارد و این نیز ناشی از عوامل متعددی است که یکی از این عوامل مهم، فقر است که به صورت فقر منطقه‌ای ظاهر می‌شود.

علی نوری و محدثه ناصری می‌گویند: بر اساس مطالعات انجام شده، موارد زیر به ترتیب مهم‌ترین عوامل گسترش حاشیه‌نشینی در شهر تهران هستند. ۱- عوامل اقتصادی ۲- ضعف برنامه‌ریزی ۳-حمایت نکردن دولت ۴- عوامل سیاسی و ۵- شرایط اجتماعی.

آن‌ها در مقاله‌ی خود معتقدند: از آن جا که حاشیه‌نشینی با عوارضی مانند فقر، بیکاری، سوابق فرهنگی و قومی متفاوت مهاجران، نبودن برنامه‌های مناسب فرهنگی برای پر کردن اوقات فراغت و نداشتن امکانات آموزشی در ارتباط است، موجب بروز ویژگی‌های منفی شخصیتی مانند پوچی و بی‌ارزشی، بی‌هویتی، حقارت، سرخوردگی و ناتوانی در بروز احساسات می‌شود. این ویژگی‌ها از عوامل اصلی بروز انواع بزه‌کاری‌ها از جمله اعتیاد، برخوردهای فیزیکی و سرقت است.

این مقاله توسط علی نوری، دکترای جامعه‌شناسی و محدثه ناصری، کارشناس ارشد مشاور خانواده نوشته شده و در شماره‌ی چهل‌وپنجم فصلنامه علمی-تخصصی دانش انتظامی پلیس پایتخت منتشر شده است.