آقای رییس جمهور! روابط عمومی ها برای نقش آفرینی موثر در جهاد تبیین آماده اند؟

هوشمند سفیدی
رئیس خانه روابط‌عمومی ایران

آرمان امروز: روز پنجشنبه هفته گذشته در “همایش جهاد تبیین و اطلاع رسانی هنرمندانه” (الزامات تحول در ساختار و عملکرد ارتباطی و رسانه ای دولت) که در سالن اجلاس سران برگزار شد، آقای رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران، در سخنانی به بیان اهمیت روابط عمومی به ویژه در ابعاد عدم انفعال، پیشتازی، پیشگیری، امیدآفرینی و افکارعمومی پرداخت. در تحلیل این رویداد، به نظر می رسد ابتدا باید از توجه دولت به روابط عمومی – گرچه دیر هنگام بود – تشکر کرد و حضور مسئولان کلیدی دولت را در این رویداد به فال نیک گرفت، همچنین از اینکه دولت پس از ۹ از بیانات رهبری انقلاب، تصمیم گرفت موضوع جهاد تبیین را و اینکه روابط عمومی ها در این زمینه چگونه باید به نقش آفرینی بپردازد، مورد بررسی و بحث قرار دهد، باید از تقدیر کرد. اما چند نکته را در ارتباط با این همایش و اظهارات رئیس جمهور باید مورد توجه و نقد قرار داد:

یک-فراموشی نهادهای مدنی روابط عمومی
چرا در این رویداد، برای تشکل ها و نهادهای مدنی روابط عمومی، جایگاه و نقشی منظور نشد و حتی به این همایش دعوت رسمی نشدند، چرا دانشگاهیان و استادان، متخصصان و پیشکسوتان روابط عمومی به بازی گرفته نشدند، این در حالی بود که طی استقرار دولت سیزدهم، این نهادها در بیانیه هایی، ضرورت ها و ضعف های روابط عمومی ها و الزامات دولت سیزدهم را در این زمینه ها، مناسبت های مختلف یادآور شده اند.

دو-عنوان همایش: فراموش کردن اطلاع یابی
اطلاع رسانی، یک عنوان یکسویه و معطوف به بیان اقدامات دولت به ملت است، در حالی که روابط عمومی؛ به مثابه سکه ای است با دو رو که یک روی آن اطلاع رسانی و روی دیگر آن، اطلاع یابی است. اصولاً بدون اطلاع یابی و کشف نیازها، مطالبات و انتظارات مردم و مخاطبان متکثر، امکان عملکرد تبیینی ممکن نیست و اینجاست که عملکرد روابط عمومی به “رویکرد انعکاسی” تقلیل می یابد.

سه – کم توجهی به آمادگی روابط عمومی برای جهاد تبیین
سخنان رئیس جمهور گرچه حاوی نکات مهمی بود؛ اما، به دو چیز توجه نشد؛ یکی، آموزش و تجهیز عملی و مهارتی آنها برای ایفای نقش و رسالت مهمی که بر دوش دارند و دوم، اهتمام آن ها به مطالعات افکارعمومی و دریافت بازخور نسبت به عملکرد دستگاههای مختلف و واکنش سریع نسبت به آنها.
علی رغم اینکه آقای رئیسی، از بودجه، امکانات و برنامه ریزی اسم برد، اما استدلال کرد که روابط عمومی ها با روحیه و عمل جهادی می توانند بر مشکلات فائق آیند. در این زمینه گرچه از اهمیت انگیزه و روحیه خدمت به مردم و جهادی نمی توان به سادگی گذشت، اما اینجانب که عضو رسمی جهاد سازندگی بوده و ۱۵ سال عملاً در روابط عمومی جهاد سازندگی خدمت کرده ام، و بارها در مطالب مختلف به ضرورت کارآمدسازی روابط عمومی ها برای بیان عملکرد نظام دینی و تقویت مشروعیت مردمی آن تأکید کرده ام، باید به این ضرورت اشاره کنم، که بدون ایجاد زیرساخت های لازم، با حرف زدن از روحیه جهادی نمی تواند به نتایج لازم رسید، آن هم در هنگامه ای که شاهد جنگ رسانه ای نابرابر هستیم، بنابراین، اگر دولت واقعاً می خواهد خواسته رهبری معظم انقلاب را در موضوع “جهاد تبیین” به نتیجه برساند، باید به موارد زیر اهتمام سریع ورزد:
۱-تأمین بودجه مستقل برای روابط عمومی ها که بدون دردسر و طبق برنامه ارتباطی منسجم در اختیار واحدهای روابط عمومی قرار گیرد.
۲-تقویت جایگاه و ساختار روابط عمومی به عنوان مشاور ارشد رئیس دستگاه و مدیرکل روابط عمومی و انجام وظیفه زیر نظر مستقیم بالاترین مقام دشتگاه، این جایگاه در وزارتخانه ها می تواند به “معاونت ارتباطات” ارتقاء یابد
۳-عضویت نماینده انجمن ها و تشکل های روابط عمومی در شورای اطلاع رسانی دولت
۴-دستور رئیس جمهور به مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی برای بررسی و اعمال سخت و زیان آور بودن شغل روابط عمومی (یادآوری می شود این موضوع قبلاً از طریق دبیرخانه سمپوزیوم بین المللی پیشرفت های خوبی داشته است)
۵-دستور به وزارت علوم برای برقراری دکترای روابط عمومی
۶-امکان به کارگیری متخصصان روابط عمومی در روابط عمومی ها، خارج از روال کسالت آور دیوانسالارانه

چهار-به کارگیری مدیران متخصص و مجرب در روابط عمومی ها
بدون هرگونه ارزیابی و موضع گیری، از دولت می خواهیم در یک بررسی فوری، به این فهم برسد که چند درصد از مدیران روابط عمومی در دستگاههای اجرایی، متخصص این رشته اند، چند درصد از تجربه کافی برخوردارند، چند درصد دارای شخصیت ارتباطی لازم برای حضور در مسند مدیریت روابط عمومی هستند و چند درصد روحیه خدمت به مردم یا همان روحیه جهادی را دارند؟

پنج-ضعف تعامل با رسانه ها
یکی از ضعف های نظام ارتباطی دولت؛ ضعف تعامل با رسانه هاست، و تقریباً می توان گفت این تعامل صرفاً به رسانه های غیر منتقد و همسو منحصر می شود که جای تعجب دارد؛ زیرا باید از پتانسیل همه رسانه ها به ویژه رسانه های منتقد نیز استفاده کرد، به عنوان یک صاحب رسانه، با قاطعیت عرض می کنم در این مدت، هیچکدام از مدیران روابط عمومی وزارتخانه ها، اقدامی برای تعامل به عمل نیاورده است.

شش– نتیجه گیری
بنابراین، برای کارآمدسازی نظام ارتباطی و رسانه ای دولت، توجه جدی به روابط عمومی ها، ضرورت جدی دارد، در راستای جهاد تبیین ابتدا باید به مطالعات ارتباطی و افکارعمومی پرداخت، سپس روابط عمومی ها را در این زمینه آموزش داد، مدیران متخصص و یا انگیزه در این زمینه، نقش اساسی دارند، اما این مهم، منوط به تأمین زیرساختهای لازم است و بدون آن، به جزء موارد معدود، جنبه شعاری خواهد داشت، تقویت روحیه تعاملی مدیران روابط عمومی ها، منوط به ویژگی شخصیت ارتباطی آنهاست و باید در راستای توفیق جهاد تبیین هم به رسانه های منتقد مدیران داد و هم سایر تشکل و نهادهای مدنی مرتبط را به میدان خواند.