چرا کاخ سفید هزینه سیاسی حذف سپاه از لیست سیاه را نمی پردازد؟

چرا کاخ سفید هزینه سیاسی حذف سپاه از لیست سیاه را نمی پردازد؟

اخیرا لارا روزن روزنامه نگار آمریکایی از قول یک منبع نزدیک به مذاکرات گفت که دولت بایدن ظاهراً تصمیم گرفته است که در مقابل پیشنهاد ایران، پیشنهاد جدیدی را که حاوی ایده‌هایی برای چگونگی حل و فصل آخرین موضوعات باقی مانده برای احیای برجام است، به تهران ارسال نکند.

برای تحلیل این خبر به سراغ کوروش احمدی، دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل رفتیم و با او به گفت و گو نشستیم.

*برداشت شما از مطلبی که لورا روزن، روزنامه نگار آمریکایی، از قول یک مقام آمریکایی نقل کرده، مبنی بر اینکه آمریکا تصمیم به ارائه پیشنهاد متقابل به ایران ندارد، چیست؟

خانم روزن مدعی است که از یک مقام وزارت خارجه آمریکا که خواسته نامش ذکر نشود، شنیده که آمریکا قصد ارائه پیشنهاد متقابل در پاسخ به پیشنهاد ایران برای رفع بن بست در مورد موضوع یا موضوعات باقی مانده را ندارد. موضوع از این قرار است که انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا، در جریان سفرش به تهران در ۷ فروردین پیشنهادی از آقای باقری کنی دریافت کرد و در سفر دو روز بعد به واشنگتن آن را با مقامات آمریکایی درمیان گذاشت. اکنون گفته روزن اگر موثق باشد به این معنی است که آمریکا قصد مسکوت گذاشتن قضیه و عدم پیگیری موضوع را دارد. البته با توجه به میزان انرژی که برای احیای برجام صرف کرده و مخاطرات ژئوپلیتیک ناشی از عدم احیای برجام و نیز آثار مثبت یک توافق برای کاهش قیمت نفت بعید است آمریکا به سادگی از خیر احیای برجام گذاشته باشد. محتمل است که این نحوه برخورد عمدتا تاکتیکی برای اعمال فشار بر ایران باشد.

*مذاکرات بطور کلی اکنون در چه وضعیتی قرار دارد؟

واقعیت این است که ما طی چند هفته گذشته تقریبا هیچ خبر خوبی در مورد دورنمای احیای برجام نشنیده‌ایم. این مطلبی را هم که لورا روزن نقل کرده باید به سلسله اخبار منفی در این رابطه اضافه کنیم. تنها خبر خوب در ابتدای این دوره بود مبنی بر اینکه تیم‌های مذاکره‌کننده در وین کار خود را به خوبی تکمیل کردند و بنا به اظهار انریکه مورا مذاکرات وین در پی تکمیل متن مورد مذاکره در حوالی ۲۰ اسفند خاتمه یافت. تکمیل متن را نماینده انگلیس و وزیر خارجه فرانسه نیز تایید کردند. وزیر خارجه فرانسه در ۱۱  فروردین به فرانس ۲۴ گفت که اساس توافق به دست آمده و مسائل باقی مانده تنها به رابطه بین آمریکا و ایران مربوط است. این سخنان روشن کرد که دیگر چیزی برای مذاکره در وین باقی نمانده اما مسائلی بین ایران و آمریکا همچنان مانع نهایی شدن توافق است. به این ترتیب، آنچه که باقی مانده یک یا شاید دو سه موضوع است که مستقیما ربطی به برجام اولیه که باید احیا شود ندارد. اما چون مربوط به اقداماتی است که توسط ترامپ و در پی خروج او از برجام رخ داد، ایران خواستار حل آنها نیز هست؛ صرف نظر از اینکه مستقیما به برجام ربط دارد یا ندارد.

آیا بحث حذف نام سپاه از لیست گروه‌های تروریستی FTO تنها مسئله اصلی باقی مانده مذاکرات است؟

از اظهارات مقامات ایرانی و مقامات آمریکایی و نیز حساسیت‌هایی که در منطقه نشان داده می‌شود، به نظر می‌رسد که این موضوع قطعا یکی از موضوعات باقی‌مانده است، اگر تنها مسئله باقی‌مانده نباشد. کسانی که در این مورد اظهار نظر کرده‌اند، مدعی هستند که ایران خواستار حذف نام سپاه از لیست FTO است. می‌دانیم که این لیستی است که توسط وزارت خارجه آمریکا تهیه می‌شود و ترامپ نام سپاه را در آوریل ۲۰۱۹ در آن قرار داد. وزارت خزانه‌داری هم لیست مشابهی دارد که “لیست تروریست های جهانی بطور ویژه مشخص شده”  specially designated global terrorists List)) خوانده می‌شود. دولت ترامپ در اکتبر ۲۰۱۷ سپاه را در آن لیست هم قرار داده بود. نام نیروی قدس سپاه توسط دولت بوش در ۲۰۰۷ در همین لیست قرار داده شده بود. البته جلوتر از آن در دوره ریگان، آمریکا نام ایران را در لیستی  تحت عنوان “کشورهای حامی تروریسم” قرار داده بود. همچنین لازم به یادآوری است که ذیل قانون کنگره آمریکا موسوم به CISADA و یکی دو قانون دیگر کلیه نهادها و اشخاص مرتبط با سپاه به بهانه‌هایی مثل تروریسم، موشکی و حقوق بشر تحریم شده‌اند. به همین دلیل برجام شامل تحریم CISADA نشد و به رغم اجرا شدن برجام در سال ۱۳۹۴، تحریم اقتصادی علیه سپاه هیچگاه متوقف نشد. به این دلیل، ادامه حضور سپاه در لیست FTO عمدتا جنبه نمادین دارد و تاثیری در تحریم‌ها نخواهد داشت. البته شورای عالی امنیت ملی ایران نیز متقابلا در آوریل ۲۰۱۹ سنتکام (فرماندهی مرکزی آمریکا در خاورمیانه) و تمام واحدهای آن را در لیست گروه‌های تروریستی خود قرار داد و همزمان آمریکا را نیز به عنوان یک کشور حامی تروریسم اعلام کرد.

به رغم نمادین بودن این قضیه، به نظر شما چرا دولت بایدن تاکنون حاضر به موافقت با حذف سپاه از لیست FTO نشده است؟

واقعیت این است که این مسئله و احیانا یکی دو مسئله باقی مانده دیگر صرفا سیاسی است و با جو سیاسی موجود در تهران و واشنگتن آمیخته شده است. به عبارت دیگر این موضوع ربطی به برجام و نکات تکنیکی آن ندارد و ظاهرا به همین دلیل تیم‌های مذاکره‌کننده نیز که احیای برجام را مذاکره و تکمیل کردند در آن درگیر نیستند. در واشنگتن ظاهرا تصمیم‌گیری در این مورد در دست کاخ سفید قرار گرفته و جیک سولیوان، مشاور امنیت ملی بایدن، نقش اجرایی در آن دارد. این در حالی است که گفته می‌شود وزارت خارجه آمریکا موافق نرمش نشان دادن در این مورد است. در تهران نیز تصمیم در این مورد در حیطه شورای عالی امنیت ملی قرار گرفته است. طرف ایرانی نمی‌پذیرد که اقدام بی معنی ترامپ دوام یابد و کاخ سفید نیز ظاهرا به ویژه به دلیل در پیش بودن انتخابات کنگره، حاضر نیست هزینه سیاسی هنگفتی را که مدعی است برداشتن سپاه از لیست FTO  خواهد داشت، بپذیرد. برخی مسائل فرعی مانند ادعای بی دلیل آمریکا مبنی بر تهدید مقامات دولت بایدن توسط ایران و مانند آن نیز در آمریکا ایجاد سروصدا کرده و بر دشواری کار افزوده است. البته در منطقه نیز برخی کشورها در این مورد بسیار فعال شده‌ و کوشیده‌اند تا این موضوع را به تداوم یا تعدیل سیاست‌های منطقه‌ای ایران ربط دهند و به این وسیله از آن کوهی ساخته‌اند./ انتخاب