دو هفته سرنوشت

شمارش معکوس برای پایان شش ماه مذاکرات در وین بر سر آینده توافق هسته‌‌ای با ایران آغاز شده است. هیچ مهلت رسمی تعیین نشده اما اگر در کمتر از دو هفته دیگر هیچ پیشرفتی صورت نگیرد، روند کنونی به پایان می‌رسد و خلأیی خطرناک باقی خواهد ماند. ایالات متحده از پیش اعلام کرده که خروج این کشور از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ یک فاجعه بوده است. اگر هیچ توافقی حاصل نشود تیم بایدن ترامپ را مسبب وضعیت به وجود آمده معرفی خواهد کرد. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هشدار داده است فرصت برای رسیدن به توافق بسیار بسیار کم است یعنی چند هفته و نه چند ماه. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا نیز همین چارچوب زمانی را مطرح کرده اما گفته لازم است مذاکرات به سرعت پیش برود زیرا برنامه هسته‌ای ایران در حال توسعه یافتن است و سطح غنی‌سازی اورانیوم در این کشور به ۶۰ درصد رسیده است.
دو هفته سرنوشت

منابع نزدیک به مذاکرات می‌گویند حصول توافق امکان‌پذیر است. اما از دید غربی‌‌ها این توافق از لحاظ میزان فراگیر بودن محدود خواهد بود. انریکه مورا، مذاکره‌کننده ارشد اتحادیه اروپا گفته است اگر چنین شود و توافقی موقت به وجود بیاید علت آن ناکافی بودن تلاش‌‌ها نیست. هر روز اخبار جدیدی از مذاکرات منتشر می‌شود اما یک چیز تغییر نکرده و آن این است که ایران از ملاقات با مذاکره‌کنندگان آمریکایی اجتناب می‌کند در نتیجه مذاکرات به شکل غیرمستقیم و از طریق هیات‌‌های نمایندگی اروپا، چین و روسیه انجام می‌شود.

مذاکرات از سرگرفته شده و جزئیات بسیار محدودی از روند گفت‌وگوها فاش شده است. در این میان میخائیل اولیانوف، مذاکره‌‌کننده ارشد روسیه گاه توییت‌هایی منتشر می‌کند که محتوای آنها امیدبخش است. غیر از مذاکره‌کنندگان قدرت‌های جهانی، عده‌‌ای دیگر از جمله مقامات کشورهای عرب حوزه خلیج فارس نیز بر روند مذاکرات تمرکز کرده‌‌اند. اخیرا وزیر خارجه ایران به چین سفر کرد تا توافق ۲۵ ساله همکاری بین دو کشور را نهایی کند. این اقدام انجام شد تا نشان داده شود اگر لازم باشد اقتصاد ایران می‌تواند بدون همکاری با غرب به حیات خود ادامه دهد.

با توجه به مصاحبه‌ها و سخنانی که مقامات ایرانی بیان کرده‌اند مشخص است بر سر چه مسائلی اختلافات باقی مانده است. در حوزه لغو تحریم‌ها، درباره نحوه مشخص کردن اینکه آیا یک تحریم به توافق هسته‌‌ای مربوط است و باید لغو شود یا به مسائل دیگر نظیر حقوق بشر مربوط است که اختلافات در مورد آن باقی است.

دومین موضوع مهم به تضمین‌‌هایی مربوط است که ایران به دنبال آنهاست. ایران مایل است تضمین داده شود که آمریکا در آینده بار دیگر مثل ماه مه سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌‌ای خارج نخواهد شد اما آمریکا نمی‌تواند چنین تضمین قانونی بدهد زیرا سنا هرگز با چنین تضمینی موافقت نخواهد کرد.

ند پرایس گفته است: «در دیپلماسی و امور بین‌الملل هرگز چنین تضمینی وجود ندارد. ما به نمایندگی از دولت کنونی مذاکره می‌کنیم و آشکارا اعلام کرده‌‌ایم که حاضریم به‌طور کامل به توافق هسته‌‌ای بازگردیم و تا وقتی ایران به آن پایبندی کامل داشته باشد ما هم به آن کاملا پایبند خواهیم بود.»

یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، حداقل رضایت را برای ایران به همراه خواهد داشت. اما برای دو طرف الزام‌‌آور نخواهد بود. ایران خواهان تعهدات الزام‌آور است تا اگر آمریکا از توافق خارج شد اروپا اقدامات جبرانی برای خنثی کردن تحریم‌های ثانویه آمریکا را انجام دهد.

سومین موضوع، راستی‌آزمایی است. این پرسش مطرح است که معیاری که بر مبنای آن ایران می‌تواند لغو واقعی تحریم‌های آمریکا را راستی‌آزمایی کند چیست؟ و در نهایت موضوع بعدی موضوع دانش فنی شامل سانتریفیوژهای پیشرفته و میزان بالای اورانیوم غنی شده است که ایران طی دوره اخیر آن را تولید کرده است./دنیای اقتصاد-پاتریک وینتور گاردین