چرا مقتدی صدر می خواهد از ایران دور باشد؟

تحلیل فرجی‌راد، کارشناس بین الملل و دیپلمات سابق از انتخابات عراق در گفت‌وگو با «انتخاب»:
مقتدی صدر نمی‌تواند قدرت اصلی را در عراق به دست آورد / جریاناتی که پیش می‌رود به نظر من به نفع الکاظمی است / دولت جدید عراق به این راحتی‌ها تشکیل نمی‌شود؛ الکاظمی ماه‌ها در قدرت خواهد ماند / صدر می‌خواهد نقش محوری و مرجعیت در «ائتلاف اسلامی» داشته باشد؛ به همین دلیل تلاش می‌کند که از ایران دور باشد
یک کارشناس مسائل سیاست خارجی گفت: کار مقداری مشکل شده است و به این راحتی‌ها دولت در عراق تشکیل نمی‌شود.

یک کارشناس مسائل سیاست خارجی گفت: کار مقداری مشکل شده است و به این راحتی‌ها دولت در عراق تشکیل نمی‌شود.

عبدالرضا فرجی‌رادکارشناس ارشد مسائل منطقه در گفت و گو با «انتخاب» در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه گروه‌های شبه نظامی نزدیک به جمهوری اسلامی در بیانه‌ای نتایج انتخابات را رد کردند و در خیابان‌های بغداد نیرو بردند، آیا ممکن است این تنش‌ها منجر به ابطال انتخابات شود، گفت: «ابتدا تصور می‌رفت که انتخابات نسبتا سالمی برگزار شده، اما اینطور که شواهد نشان می‌دهد نواقصی بوده. به این علت که در ادامه‌ی شمارش آرا، آمار‌ها طوری بالا و پایین شد که به میزان رایی که مانده بود، نمی‌خورد. یعنی از زمانی که دقت و نظارت از طریق احزاب و گروه‌ها شروع شد، در انتهای شمارش آرا که حدودا شش درصد ماند، یکدفعه ما شاهد بودیم که آرای بعضی از گروه‌های شیعی که رایشان پایین بود مقداری بالا آمد در حالی که گروه‌های شیعی مثل سائرون که رایشان بالا بود، پایین آمد.»

وی ادامه داد: «این نشان می‌دهد که یک نقصی به صورت عمدی یا غیر عمدی بوده، اما واقعیت این است که با توجه به جو عراق این شک و شبهه بوجود آمده و منجر به این مشکلات شده است. نکته دیگری هم که به این مسئله دامن زد سخنرانی اقای مقتدی صدر بود که هنوز شمارش آرا به پایان نرسیده بود، در مقام یک شبه رهبر ظاهر شد و گروه‌های مختلف به ویژه بعضی از گروه‌های شیعه را تهدید کرد. با این تفاسیر طبیعی است که گروه‌های دیگر اظهار نگرانی می‌کنند و واکنش نشان می‌دهند. به ویژه آنکه در همان روز که هنوز انتخابات تمام نشده بود، طرفداران ایشان به خیابان‌ها آمدند و با سلاح گروه دیگر شیعه که بعد از ایشان بالاترین رای را آورده بود یعنی دولت قانون را تهدیدکردند.»

فرجی‌راد افزود: «همانطور که می‌دانید که در گذشته وقتی آقای مالکی نخست وزیر بود، برای خلع سلاح جیش المهدی آقای مقتدی صدر تلاش کرده و درگیری‌هایی به وجود آمده بود. این خصومت از آن زمان مانده، اما این دلیل نمی‌شود که بعد از انتخابات این گروه که نسبت به گروه دیگر رای بیشتری آورده است، با خشونت و رفتار تهدید آمیز برخورد کند؛ لذا به نظر من روشی که گروه دست بالا به کار برد نقش قابل توجهی در این بحران دارد.»

او تاکید کرد: «در مجموع من فکر می‌کنم که کار مقداری مشکل شده است و به این راحتی‌ها دولت در عراق تشکیل نمی‌شود. به باور من آقای کاظمی ماه‌ها در قدرت می‌مانند تا اینکه در پارلمان عراق گروه‌ها توافقی انجام دهند و بالاخره دولتی تعیین شود.»

این کارشناس ارشد مسائل منطقه، اضافه کرد: «در اینکه انتخابات منحل می‌شود یا خیر باید بگویم باتوجه به اینکه جمعیت قابل توجهی در انتخابات شرکت نکردند یعنی حدود ۲۰ درصد از کل جمعیتی که می‌توانستند، رای دادند و حالا از کل جمعیتی که کارت الکترونیکی گرفتند حدود ۴۲ درصد شرکت کردند و در این انتخابات هم این افتضاح بوجود آمده، اگر بخواهند منحل کنند من فکر می‌کنم جمعیت کمتری شرکت می‌کنند.»

فرجی‌راد درباره اینکه آیا سخنان مقتدی صدر درباره خلع سلاح گروه‌ها زد، آیا اساسا امکان پذیر است، گفت: «تصور نمی‌کنم. اولا خود جیش المهدی آقای مقتدی صدر، سلاح دارند و جمعیت قابل توجهی فقیر و از حاشیه شهر هستند که کنترلش دشوار است؛ بنابراین اگر بخواهد موفقیتی در این کار به دست بیاورد که بسیار سخت است، باید اول جیش المهدی خود را خلع سلاح کند تا بقیه این اطمینان برایشان حاصل شود که ایشان در این امر جدی است. ضمن اینکه روحیه مقتدی صدر یک روحیه آرام و جذب کننده برای بقیه گروه‌ها نیست و طبیعتا همین مسئله باعث می‌شود هرچه از طرف مقابل مقاومت می‌بیند، ایشان تند‌تر رفتار کند. همچنین خودش هم اهل دیپلماسی و گفت و گوی جدی نمی‌تواند باشد. در نتیجه اگر بخواهد روی این تفکرات خود پافشاری کند احتمال درگیری نظامی هم بین بعضی گروه‌های شیعی وجود دارد.»

وی تاکید کرد: «این مهم را نباید فراموش کنیم که صرفا ۷۲ یا ۷۳ رای مقتدی صدر، نمی‌تواند باعث این شود که ایشان دولت تشکیل دهد چرا که طرف مقابل هم نزدیک به ایشان رای دارد. بدان معنا که اگر گروه قانون، فتح و حکیم را روی هم بگذارید، تفاوت چندانی غیر از شش یا هفت رای نمی‌بینید. ضمن اینکه اقای مقتدی صدر همچنان می‌تواند با آقای حلبوسی اشتراک داشته باشد. این‌ها می‌توانند با گروه اتحاد میهنی و چند گروه کوچک‌تر اتحادی داشته باشند. در واقع در پارلمان عراق چندان تفاوت نمی‌بینیم.»

او ادامه داد: «همچنین گروه‌های کرد هم اینطور نیستند که ملاحظات منطقه‌ای را در نظر نگیرند. مثلا آقای بارزانی بیاید حتما با مقتدی صدر که از ابتدای امر با گروه‌های شیعه درگیر شده، متحد شود چرا که آن‌ها هم یک سری ملاحظات منطقه‌ای و همسایگی را در نظر می‌گیرند و کار مقتدی صدر برخلاف آنچه ما در روز اول، برای اتحاد با گروه‌های دیگر دیدیم، مشکل می‌شود؛ البته با گروه سنی شاید کارش راحت‌تر باشد. طرف مقابل هم می‌تواند امتیازی به گروه‌های کرد دهد حالا یا کردی که بیشتر رای آورده یا کردی مثل اتحاد میهنی که رای کمتری را آورده است.»

فرجی‌راد تصریح کرد: «به باور من یک بالانس قدرتی در پارلمان الان ایجاد شده. خیلی‌ها با اینکه از گروه‌های طرفدار ایران راضی نیستند، از رفتار، کردار و نامطمئن بودن مقتدی صدر هم دلخوشی ندارند. این مسائل را باید در نظر گرفت تا منتظر ماند و دید که آینده چه می‌شود البته هنوز به طور رسمی نتایج قطعی اعلام نشده است.»

این کارشناس مسائل منطقه درباره پیامد‌های مثبت و منفی به پیروزی رسیدن مقتدی صدر در عراق، عنوان کرد: «از نظر سیاست خارجی تصور می‌کنم عراق به سمت دنیای عرب پیش رود. به این علت که مقتدی صدر خودش که نمی‌تواند دولت تشکیل دهد. گروه آقای الحلبوسی، رییس مجلس را که اماراتی‌ها حدود یک سال اخیر شکل دادند و هزینه کردند. وقتی کاندیدایی می‌تواند رای نسبتا بالایی از اهل تسنن به دست بیاورد، آن هم در کمتر از یک سال، این مهم نشان می‌دهد که این کاندیدا پول خرج کرده است؛ بنابراین کاندیدا وقتی به قدرت می‌رسد باید جواب مثبت به کشوری که از آن کمک دریافت کرده است را بدهد. در نتیجه نقشی که عرب‌های حوزه خلیج فارس می‌توانند بازی کنند زیاد است و طبیعتا با توجه به گرایش‌های عربی مقتدی صدر و آینده‌ای که برای خودش متصور است، یکی از دلایلی که تلاش می‌کند که از ایران دور باشد، خودش است. بدان معنا که ایشان می‌خواهد بعد از ائتلاف اسلامی نقش محوریت و مرجعیت داشته باشد که این با چیزی که در ایران می‌گذرد در تضاد است. یعنی احساس می‌کند این را نمیتواند به دست بیاورد؛ بنابراین باید حوزه نفوذش را به داخل کشور‌های عربی خلیج فارس ببرد و با آن کشور‌ها کار بیشتری انجام دهد تا به اهدافش برسد. رویکردش به مسائل داخلی هم به همین شکل است و همین رویکرد به دنبال خودش تغییراتی را در سیاست خارجه به وجود می‌آورد»

وی در پایان تاکید کرد: «در نهایت من تصور می‌کنم که مقتدی صدر نمی‌تواند قدرت اصلی را به دست آورد. این بالانس نسبی قدرت که اگر گروه‌ها ائتلاف کنند، در پارلمان به دست می‌آید به ناچار برای اینکه اختلافات و درگیری بیشتر نشود، بر اقای کاظمی و شبیه ایشان تمرکز و انتخاب می‌کنند. یعنی جریاناتی که پیش می‌رود به نظر من به نفع اقای کاظمی است.»