ناامیدی تهران از باکو

ایران امیدوار بود که حمایتش از آذربایجان در جنگ دوم قره باغ، همکاری دوستانه بیشتر با این کشور را به همراه داشته باشد. ایران می خواست، سهمی در احیای سرزمین های پس از جنگ داشته باشد. اخیرا، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، وزیران امور خارجه آذربایجان و ایران با یکدیگر دیدار کردند، اما تاثیری بر حل و فصل این درگیری نداشته است. احتمال دارد، دیدار سه جانبه با مشارکت ترکیه تاثیرگذارتر باشد.
ایران که به مدت سی سال، در مناقشه قره باغ بی طرف بوده، با آذربایجان وارد درگیری هایی شده است. شروع این جنجال با ارسال سوخت ایران به استپاناکرت مرتبط است و رویارویی تهران و باکو تا استقرار نیروها در مرز و حمله مستقیم علی فدوی، جانشین فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خطاب به الهام علی اف پیش رفته است. به اعتقاد همصحبتان نشریه «کامرسانت»، علت اصلی این نزاع میان کشورهای همسایه می تواند، این باشد که ایران از پیروزی آذربایجان در جنگ سال گذشته ناراضی است، زیرا به مواضع این کشور در منطقه ضربه وارد شده است.

پس از آن که دولت آذربایجان تردد کامیون های ایران به مقصد استپاناکرت را متوقف کرد و از هر راننده پرداخت بیش از ۱۰۰ دلار را به عنوان عوارض و مالیات طلب کرد، ایرانی ها رزمایش های نظامی در مرز شمال غربی کشور را برگزار کردند. تعداد زیادی از نیروها در حال انتقال هستند و به غیر از نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیروهای ارتش نیز حضور یافته اند.

الهام علی اف در خصوص این رویکرد ایران سخنان تندی ایراد کرد. پاسخ ایران به وی نیز تا حدی، دیپلماتیک بود. سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، خاطر نشان کرد که در شرایط وجود روابط خوب میان دو کشور، سخنان الهام علی اف شگفت آور است. به گفته او، برگزاری رزمایش ها به موضوع حاکمیت ارتبط دارد و به نفع حفظ ثبات و آرامش در کل منطقه است.

گفتنی است که آذربایجان با اسرائیل در زمینه صنعت نظامی و از جمله پهپادها همکاری فعالی دارد. اما، سال هاست که این روند ادامه دارد و نمی توان گفت که در این اواخر، شدت گرفته است. به اعتقاد کارشناسان، علت اصلی این نارضایتی شدید تهران، اسرائیل نیست، بلکه ترکیه است که پس از جنگ دوم قره باغ، نفوذ خود را در آذربایجان به طور چشمگیری افزایش داده است.

ایلگار ولی زاده، استاد علوم سیاسی آذری، معتقد است: «متاسفانه، وضعیت نشان می دهد که محافل با نفوذ در ایران از نتایج جنگ دوم قره باغ ناراضی هستند. این منطقه، بخشی از بازی بزرگ استراتژیک است. ایران یکی از معدود کشورهایی بود که در این منطقه نفوذ داشت. سرزنش ترکیه و پاکستان به نوعی، ناراحت کننده است، زیرا آنها یاران ایران هستند، اما اسرائیل دشمن ایران است و ارتباط کشورها با اسرائیل برای ایران خوشایند نیست».

فرهاد ابراهیم اف، کارشناس کلوپ والدای نیز معتقد است: «نارضایتی ایران و آذربایجان از یکدیگر همواره، مطرح بوده است. مساله این است که ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران چه سیاستی را در برابر آذربایجان پیش بگیرد. از یک سو آرئیسی می گوید که تشدید درگیری ها غیرممکن است و با علی اف تماس می گیرد و احیای تمامیت ارضی را به او تبریک می گوید. از سوی دیگر، او نمی تواند به منافع کشورش در برابر رشد روز افزون نفوذ ترکیه بی تفاوت باشد. یک عامل مهم دیگر نیز روابط خوب میان آذربایجان و اسرائیل است که برای ایران قابل قبول نیست و می تواند به مثابه ضربه به منافع ایران باشد».

حمید رضا عزیزی، کارشناس کلوپ والدای نیز می گوید که ایران امیدوار بود که حمایتش از آذربایجان در جنگ دوم قره باغ، همکاری دوستانه بیشتر با این کشور را به همراه داشته باشد. ایران می خواست، سهمی در احیای سرزمین های پس از جنگ داشته باشد. اخیرا، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، وزیران امور خارجه آذربایجان و ایران با یکدیگر دیدار کردند، اما تاثیری بر حل و فصل این درگیری نداشته است. احتمال دارد، دیدار سه جانبه با مشارکت ترکیه تاثیرگذارتر باشد.

منبع: کامرسنت (روسیه) / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱