جراحی اقتصادی قطعا خون دارد/اف‌ای‌تی‌اف را بالاخره می‌پذیرند اما../افغانستان به مراتب از ما شفاف تر است/باید اقتصاد را از گرو سیاست نجات دهیم/مقررات بانکی باید سخت تر شود/ رویکرد اقتصادی تغییر نکند؛بهترین وزیر هم کاری نمی‌تواند انجام دهد

آرمان شرق-جواد مرشدی:روز گذشته نمایندگان مجلس رای اعتماد خود را از وزیر اقتصاد پس گرفتند ،کرباسیان که فقط ۳۷۰ روز سکان دار وزارت اقتصاد بود  با ۱۳۷ رای موافق و ۱۲۱ رای مخالف و ۲ رای ممتنع استیضاح شد.این دومین استیضاح از اواسط ماه گذشته تا به امروز بود ،البته یادمان نرود که طرح استیضاح وزرای کابینه دوازدهم از ۲۲ اسفند سال قبل کلید خورده بود .حالا پس از ربیعی نمایندگان برای اینکه به نوعی نارضایتی خود را از شرایط اقتصادی اعلام کنند ،همچنین  توجیهی برای افکار عمومی فارغ از نقش خود در به وجود آمدن مشکلات اقتصادی داشته باشند، وزیر را برکنار کردند .بدون در نظر گرفتن جنبه های سیاسی استیضاح طر ح این سوال جایز است که آیا با این عزل مشکلات اقتصاد مرتفع خواهد شد؟ فراموش نکنیم وزیر یک نفر است و بدنه وزرات و اعضای دیگر هم در این فرآیند دخیل هستند و از سوی دیگر مشکلات اقتصاد ایران ساختاری و چند دهه ای است.اگر چه اقتصاد دانان مستقل و صاحب اندیشه کم نداریم و لی آیا وزیر بعدی توانایی لازم را خواهد داشت که این گره ها را با توجه به بسترهای موجود مرتفع کند؟ از طرفی باید دید چه تفکر و رویکرداقتصادی در حد کلان می تواند گره گشای مشکلات کشور باشد. آرمان شرق در گفت و گویی با دکتر مهدی پازوکی استاد دانشگاه علامه به این موضوع پرداخته که در پی می آید.

فارغ از نگاه سیاسی استیضاح وزیر اقتصاد نسبت به عملکرد ایشان طی یک سال گذشته آیا وارد بود ،و آیا این استیضاح می تواند گره گشای مشکلات اقتصادی باشد ؟

چیزی که الان هم مجموعه حکومت و هم دولت و هم مجلس و هم قوه قضاییه باید به آن توجه کند، تغییر رویکرد اقتصاد ایران است ،این رویکرد اقتصادی اگر تغییر نکند اگر بهترین فرد را هم در راس وزارت اقتصاد قرار دهند هیچ کاری نمی تواند کند .بنابراین باید رویکرد اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران به سمت تحول و پیشرفت و تعامل با جهان در چارچوب منافع ملی حرکت کند.این بدین معنی است که اقتصاد ایران به شدت به اصلاحات اقتصادی نیاز دارد ،یعنی وقتی کشوری که به بیش از ۹۶ درصد ملت یارانه می دهد و نه تنها این یارانه هدفمند نشده بلکه پخش پول است، نیاز دارد که یک چنین تصمیمات شجاعانه ای گرفته شود .یا وقتی ما در ۵ سال گذشته مجموعا حداقل ۵۰ درصد تورم داشتیم ولی قیمت بنزین نسبت به قیمت های واقعی کاهش پیدا کرده .یعنی به نظر من قیمت بنزین نسبت به ۵ سال گذشته ۵۰ درصد پاین آمده ،در حالی که قیمت کرایه تاکسی و گوشت و مواد لبنی و حداقل حقوق بالارفته .این نشان می دهد که کشور به شدت نیاز به اصلاحات اقتصادی دارد و این اصلاحات و جراحی های اقتصادی قطعا خون دارد ،نمی شود مریضی را جراحی کرد و خون نداشته باشد،اقتصاد هم همین است .من مطمئن هستم اگر تحریم های ۱۳ آبان اتفاق بیافتد قطعا درآمد ارزی ما به شدت کاهش پیدا خواهد کرد،از این طرف مجلس و رادیو تلویزیون و برخی صاحبان قدرت دارند نا امیدی را به این اقتصاد پمپاژ می کنند .یعنی انتظارات نسبت به آینده را منفی می سازند که این خود خیلی خیلی اثر منفی را در ساختار اقتصاد ایران می گذارد .یعنی الان وارد تاکسی می شویم ،در بحث خانوادگی شرکت می کنیم و در عروسی و عزا می بینیم همه احساس شان این است که در آینده وضع بدتر خواهد شد و این یک سیگنال منفی است .من معتقدم جمهوری اسلامی ایران مثلا مقررات اف ای تی اف را می پذیرد ولی چه وقت ،زمان متغیر مهمی است .زمانی اف ای تی اف را می پذیرند که ما کلی هزینه داده ایم.عقلانی و منطقی این است که اگر ما می خواهیم سیستم بانکی ما با دنیا کار کند، قطعا باید مقررات اف ای تی اف را بپذیریم .بنابراین این تعامل با دنیا خیلی مهم است و در شرایط فعلی سیگنال می دهد و بر عکس ما هر چه سعی کنیم، جو را تند تر کنیم کار بدتر خواهد شد.الان مجلس چه برنامه ای دارد؟ کمیسیون اقتصادی و برنامه و بودجه مجلس چه طرحی برای مبارزه با شرایط فعلی دارد؟ قطعا با برخوردهای پوپولیستی نمی شود، کاری کرد. نیاز دارد که اتاق فکر دولت، اتاق فکر مجلس با استفاده از نظرات کارشناسی در چارچوب منافع ملی عمل کنند .ما اقتصاددان های درجه یک و فهیمی داریم که می توانند کمک کنند .اگر این نقدینگی که امروز حجم آن متاسفانه بالغ بر ۱۶۰۰ تریلیون تومان است به یکباره وارد فعالیت های سفته بازی در اقتصاد ایران شود که بخشی از آن شده، می تواند تبعات بسیار منفی را برای اقتصاد کشور داشته باشد و تورم فزاینده ای را می تواند به دنبال داشته باشد .با درایت می شود این سرعت نقدینگی را کاهش داد و با درایت می توان سیگنال های مثبت به اقتصاد ایران داد.

فارغ از اینکه این استیضاح وارد بود یا خیر نتایج مثبت و منفی این استیضاح در جامعه چیست،و در نهایت چه تفکر و رویکرد اقتصادی در حد کلان می تواند گره ای از مشکلات کشور باز کند؟

من نگران هستم که جای آقای کرباسیان فرد ضعیف تری بیاید , حالا حتی اگر آن فرد قوی هم باشد باید رویکرد عوض شود .رویکرد اقتصادی دولت نسبت به تحولات باید عوض شود.ما باید امروز مقررات اف ای تی اف را بپذیریم ،ما باید امروز اقتصاد را از گرو سیاست نجات دهیم ،سیاست بر اقتصاد ایران چنبره زده .امروز اگر تحولی در سیاست خارجی ما اتفاق نیاقتد امکان اینکه بر مشکلات فائق بیاییم، خیلی پایین است.بنابراین من فکر میکنم بهتر است این تعامل با جهان در دستور کار قرار داشته باشد و ما سعی کنیم امید را تزریق کنیم.آمریکا الان چگونه دارد لابی می کند و با تک تک شرکت های بزرگ دنیا صحیت می کند و با کشورها هماهنگ می کند تا دایره ارتباط با ما را تنگ تر کند.در دنیا ۹۰ درصد سیاست خارجی آمریکا و اسراییل با لابی گری انجام می گیرد .لابی گری با افراد ذینفوذ و موسسات عام المنفعه وموسسات پژوهشی و تحقیقاتی و نمایندگان پارلمان آن کشور ها .ما الان تقریبا لابی گری مان صفر است ،حتی کسی که در امریکا مقاله برای ایران می نویسد، مورد حمله تندروها قرار می گیرد.در اقلیت هایی که در اروپا و امریکا به سر می برند، ایرانی ها بالاترین درآمد سرانه را دارند و این نشان می دهد که از سواد و منزلت اجتماعی بالاتری بر خوردار هستند و این قابل تحسین است .من فکر می کنم ما می توانیم در این خصوص برخوردهای منطقی و خوبی را داشته باشیم ،به شرط اینکه رویکرد اقتصادی ما با دنیا عوض شود ،اگر رویکرد عوض نشود هیچ اتفاقی نمی افتد .نوک انتقاد من الان به شورای عالی امنیت ملی است ،چگونه شورای امینت ملی متوجه این داستان نیست .نکته جالب اینکه کشورهایی که بالاترین مراوده اقتصادی با ما را دارند و خیلی های شان با ما در منطقه هم پیمان هستند مثل عراق ،ترکیه ،سوریه وچین و روسیه اینها در واقع مقررات اف ای تی اف را پذیرفتند ،ما برای چی باید انقدر هزینه بدهیم .البته با پذیرفتن مقررات صرفا اف ای تی اف مشکل اقتصاد ایران حل نخواهد شد . ما باید با دنیا تعامل داشته باشیم و ارتباط مان را بیشتر کنیم ،خصوصا با اروپایی ها  و از آن طرف در داخل یک سلسله اصلاحات ساختاری به وجود بیاوریم .یعنی سیستم بانکداری ما به سمت شفافیت برود ،باید سیستم بانکی ما خودش را جمع و جور کند .بخشی از موسسات پولی ما پولشویی می کنند ،مقررات بانکی باید سخت تر شود و بانک ها فعالیت تجاری نکنند .اینها به دستورالعمل ها و تصمیمات بخردانه نیاز دارد .باید سعی کنیم اقتصاد ایران را از پوپولیست نجات دهیم .پوپولیست فقط در دولت احمدی نژاد نبوده و متاسفانه این وجود دارد .همه جای دنیا از بهترین نیرو های انسانی استفاده می کنند، ما سعی می کنیم بیشتر آدم های رده ۵ و ۶ را وارد خدمات دولتی کنیم .به جای اینکه آزمون بگذاریم و بهترین نیرو ها را وارد دولت کنیم .طبق برنامه ششم تبصره ۲۹ قرار بوده حقوق مدیران کل به بالا در سیستم باشد و مردم شفاف ببینند ،الان در افغانستان این را می بینند، یعنی اگر وارد سایت وزارت دارایی افغانستان شویم می بینیم این حقوق ها را .افغانستان به مراتب از ما شفاف تر است . دیروز مطلبی را دیدیم که خیلی نگران کننده بود و آن این بود که تجار افغانی می گویند ما نمی توانیم با سیستم بانکی ایران کار کنیم .من فکر می کنم به هر جهت باید آن رویکرد اقتصادی تغییر کند.

به هر حال استیضاح آخرین راه است و الان حدودا به فاصله دو هفته دو وزیر روحانی استیضاح شدند این نشانه چیست ؟

مجلس خواسته یک اعلام حضور بکند و بگوید که من اعتراضم را انجام دادم ،یعنی با توجه به گرانی ها کاری که از دست من بر می آمده؛ انجام دادم .کار مجلس این است که جلوی رانت ها را بگیرد و قوانین را اصلاح کند ،قانون شفافیت اقتصادی را تصویب کند و مصر باشد، اصلا این قانون سه فوریتی تصویب شود نه اینکه آن را به تعویق بیاندازد و مسکوت بگذارد .مجلس باید وظیفه اصلی خودش را انجام دهد. خوب این آقا یک سال بود که آمده بود آیا قرار بود فیل هوا کند .

آقای روحانی در جلسه استیضاح شرکت نکردند نه برای وزیر کار و نه برای آقای کرباسیان ،این عدم حضور رئیس جمهور در مجلس عزم استیضاح کنندگان را جزم تر نمی کند؟

نمی دانم ،اینها مسائل سیاسی است که من بلد نیستم و در تخصص من نیست .