قدرت ایران را به رسمیت بشناسید

خبر نهایی و کامل پیرامون تقابل دریایی نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش امریکا هنوز منتشر نشده و اخبار اولیه در خصوص این موضوع حاوی جزییات زیادی نیست با این وجود این خبر از ظهر روز چهارشنبه فضای رسانه‌ای را در اختیار گرفت و گمانه‌زنی‌ها و تحلیل‌هایی پیرامون آن مطرح شد. واقعیت این است که هرچند این موضوع نشان‌دهنده وقوع یک اتفاق تنش‌زا است اما بعید است که این مساله روی مذاکرات هسته‌ای تاثیر بگذارد؛ چرا که جمهوری اسلامی ایران با اتحادیه اروپا، روسیه و چین گفت‌وگو داشته و اعلام کرده تاریخ آغاز مذاکرات هسته‌ای را به زودی اعلام خواهم کرد و با توجه به اینکه از نگاه ایران، ایالات متحده رسما بخشی از این مذاکرات نیست اتفاق اخیر روی موضع پیشین تاثیرگذار نیست. در نتیجه بر اساس قول و قرارها احتمالا تاریخ شروع مذاکرات در هفته جاری اعلام خواهد شد.
باید توجه داشت چنین اتفاقاتی بارها در خلیج فارس رخ داده؛ موارد متعددی در گذشته وجود داشته و در آینده نیز باز هم اتفاق خواهد افتاد. هرچند این تنش‌ها اثراتی روی روابط دو کشور دارد اما شرایط به گونه‌ای است که در مساله هسته‌ای هم طرف مقابل بر ضرورت حل مساله از طریق راه‌حل دیپلماتیک تاکید کرده و هم طرف ایرانی آمادگی خود را برای مذاکره به شرط لحاظ شدن منافع جمهوری اسلامی ایران اظهار داشته است. روز چهارشنبه در همین راستا دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران متذکر شد یکی از اهداف اصلی ایران در مذاکرات این است که امریکایی‌ها تضمینی ارایه دهند و این مساله پیام جمهوری اسلامی ایران را می‌رساند که برای مذاکره آماده است و خواسته‌های خود را دارد. از سوی دیگر، اگر مذاکرات هسته‌ای میان ایران، کشورهای ۱+۴ و ایالات متحده آغاز شود، دور از ذهن به نظر می‌رسد که در طول مذاکرات تنش‌ها افزایش یافته و وضعیتی خطرناک ایجاد کند. برد تنش‌های گاه و بیگاه اینچنینی نیز که بارها اتفاق افتاده نیز به اندازه‌ای نیست که مسائل مهمی نظیر پرونده هسته‌ای را تحت‌تاثیر قرار دهد. همچنین ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که تا وقتی ایالات متحده قدرت منطقه‌ای ایران در خلیج‌فارس را نپذیرد و به آن احترام نگذارد وقوع چنین تنش‌هایی ادامه خواهد داشت. نشانه‌هایی وجود دارد که امریکایی‌ها می‌خواهند بهانه‌هایی برای تنش ایجاد کنند و از این تنش‌ها برای پیشبرد اهداف دیپلماتیک خود بهره بگیرند.
مانور هوایی امریکا و برخی متحدان منطقه‌ای این کشور نظیر مصر، بحرین و … در منطقه خلیج فارس و مانور مشترک دیگری با اسراییل که در دستور کار نیروهای امریکایی است از جمله نمونه‌های اقدامات تنش‌زای امریکا در هفته‌های اخیر است و نشان می‌دهد امریکا می‌خواهد قدرت منطقه‌ای ایران را به چالش بکشد. با افزایش اقدامات اینچنینی و تهدید حوزه منطقه‌ای ایران به ویژه خلیج‌فارس سطح تنش‌ها می‌تواند بالاتر برود و این برای هیچ‌کدام از طرف‌ها مناسب نیست.
باور من این است که به رغم تمام این اتفاقات اراده لازم برای کاهش تنش‌ها میان دو طرف وجود دارد اما بروز و ظهور این اراده در عرصه عمل مشروط به آن است که منافع هر دو طرف تامین شود. اگر چنان باشد که یکی از طرف‌ها منافع خود را تامین‌شده ببیند و دیگری احساس کند متضرر شده اوضاع به خوبی پیش نخواهد رفت و این اراده در عرصه عمل نمودی نخواهد داشت. ایران تا زمانی که قدرتش در منطقه خلیج‌فارس به چالش کشیده شود، مقابله به مثل می‌کند. تهران تمایل دارد آرامش در این منطقه حکمفرما باشد و برای نشان دادن اراده خود در این راستا با عربستان سعودی وارد گفت‌وگو شده است. هرچند این موضوع نتیجه‌ای در راستای رسیدن به توافق نداشته اما همین که دو طرف از رفتار دوستانه صحبت می‌کنند این رفتار دوستانه می‌تواند به سیاست و عملکرد دوستانه نیز ختم شود. بنابراین در مجموع باید تاکید داشت اگر امریکا می‌خواهد وضعیت تنش‌آلود کنونی به پایان برسد باید در مذاکرات امتیاز دهد و صرفا به دنبال امتیازگیری نباشد. یکی از این امتیازات که شاید مستقیما ربطی به مسائل هسته‌ای نداشته باشد، به رسمیت شناختن قدرت ایران در خلیج‌فارس است./اعتماد-عبدالرضا فرجی‌راد