بنابر اعلام کمیته نروژی نوبل از اسلو، امسال «آلس بیالیاتسکی»، وکیل حقوق بشری از بلاروس که در کشورش زندانی است، سازمان حقوق بشری مموریال از روسیه و سازمان حقوق بشری اوکراینی «مرکز آزادی‌های مدنی» به عنوان برندگان جایزه صلح نوبل اعلام شدند.

آلس بیالیاتسکی، موسس مرکز «ویاسنا» در بلاروس است که در سال ۲۰۲۰ نیز جایزه حقوق بشری Right Livelihood Award را در یک مراسم در سوئد دریافت کرده بود. بیالیاتسکی ۶۰ سال سن دارد و بنیانگذار مرکز حقوق بشر ویاسنا در بلاروس است که در سال ۱۹۹۶ در پاسخ به سرکوب اعتراضات خیابانی در بلاروس تأسیس شد.بیالیاتسکی اولین بار در سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ به اتهام فرار مالیاتی دستگیر و زندانی شد، اتهامی که او همیشه آن را رد کرده است.

او سپس در سال ۲۰۲۰ در پی اعتراضات گسترده به آنچه که مخالفان دولت بلاروس و ناظران مستقل تقلب در انتخابات می‌دانستند، مجددا بازداشت شد.

رئیس کمیته نوبل گفت که او «حتی یک ذره در مبارزه‌اش برای حقوق بشر» در بلاروس عقب نشینی نکرده است. مرکز آزادی‌های مدنی اوکراین یکی از برندگان مشترک جایزه صلح نوبل امسال است. مرکز آزادی‌های مدنی اوکراین در سال ۲۰۰۷ و زمانی که رهبران سازمان‌های حقوق بشر ۹ کشور عضو شوروی سابق پس از فروپاشی، تصمیم به ایجاد یک مرکز پشتیبانی فرامرزی در کی‌یف گرفتند، تأسیس شد.

این مرکز از زمان تأسیس خود، آزار و شکنجه‌های سیاسی در کریمه اشغال شده توسط روسیه را زیر نظر داشته است. همچنین «جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت» را در طول جنگ در دونباس مستند کرده و کمپین‌های بین‌المللی را برای آزادی زندانیان سیاسی کرملین سازماندهی کرده است.

پس از تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، مرکز آزادی‌های مدنی در تلاش برای شناسایی و مستندسازی جنایات جنگی روسیه علیه غیرنظامیان اوکراینی را سازماندهی کرده است. مموریال، یکی از گروه‌های فعال در زمینه جمع آوری مدرک درباره نقض حقوق بشر در روسیه در دوره شوروی و دوره پس از فروپاشی آن بوده است.

برای بیش از ۳۰ سال، مموریال برای بازیابی خاطرات میلیون‌ها انسان بی‌گناهی که در دوران شوروی اعدام، زندانی یا تحت تعقیب قرار گرفتند، تلاش کرد. فعالیت‌های این سازمان همیشه توسط دولت روسیه با چالش مواجه می‌شد و ابتدا در سال ۲۰۰۶ رسما دولت روسیه به آنها هشدار داد و در سال ۲۰۱۴ نیز به فهرست «عوامل خارجی» اضافه شد، فهرستی که حاکی از آن است که سازمان‌ها و افرادی که دولت ادعا می‌کند از خارج از روسیه بودجه دریافت می‌کنند. در نهایت در دسامبر ۲۰۲۱ دادگاه عالی روسیه دستور تعطیلی مموریال و شعبه‌های منطقه‌ای آن را صادر کرد، زیرا قانون عامل خارجی سال ۲۰۱۲ را نقض کرده بودند.