باب دیپلماسی با نهی رهبری بسته نمی‌شود/باید تا آبان ماه برای تحلیل شرایط صبور بود/جنگ؛ آیت منافع آمریکا در منطقه را به خطر می اندازد

آرمان شرق- شایان مظاهری:چهل سال از انقلاب می گذرد و ایران پس از پهلوی که ژاندارم و هم‌پیمان تمام قامت ایالات متحده بود، در طول تمامی این سال ها در نزاعی همواره برقرار با دولت مردان ایالات متحده قرار داشته و دو طرف در خصومت با یکدیگر از هیچ کوششی فروگذاری نکرده اند، هر چند تنها و تنها یکبار و بعد از ۳۷ سال مذاکراتی نه البته دو جانبه اما چند ماهه، میان عالی ترین دیپلمات های دو کشور شکل گرفت و بارقه هایی از تغییر را ایجاد کرد اما روی کارآمدن ترامپ و تکرار گزافه گویی های همیشگی و سیاست های خصمانه نه فقط آن امید به تغییر را تغییر داد! که بر دامنه خصومت میان دو طرف نیز افزوده شد، حالا و در پاسخ به پیشنهاد مذاکره ترامپ که مشخص نیست چه سر و تهی دارد و هیچ نشانه ای از تغییر رفتار در آن مشاهده نمی شود، رهبر ایران هرگونه مذاکره با آمریکا را ممنوع اعلام کرده اند، و حال سئوال اینجاست که در این ممنوعیت دیپلماسی و دیپلمات ها چه بر عهده دارند و سرنوشت این نزاع به کجا خواهد انجامید. دکتر عباس لقمانی کارشناس روابط بین الملل در گفت و گویی با آرمان شرق به بررسی شرایط تنازع و تعامل بین ایران و آمریکا پرداخته که در پی می آید.

با توجه به اظهارات رهبری در بازه زمانی کوتاه مدت و دراز مدت تنازع و تعامل ایران و آمریکا چه خواهد بود،دو طرف به کدام سمت و سو خواهند رفت؟

موضعی که آمریکایی ها گرفتند یک موضع مبهمی بود،آنها گفتند با توجه به حرف هایی که قبلا زده ایم روی همان حرف ها هستیم و آن خواسته ها را داریم و اینها را سخنگو ی کاخ سفید اعلام کرد.لذا آمریکایی ها روی موضع شان هستند،ایران هم موضع اش را اعلام کرده،دولت هم اعلام کرده و طبیعتا با توجه به اینکه این موضوع رسما اعلام شده بعید به نظر می رسد که تبلیغاتی در آینده نزدیک در زمینه گفت و گو بین ایران و آمریکا صورت گیرد مگر اینکه ما ببینیم آمریکایی ها یک عقب نشینی هایی داشته باشند که این عقب نشینی ها، برای طرف ایرانی تا حدودی قابل توجه باشد و بتوانند مذاکراتی را به صورت مقدماتی شروع کنند و تست کنند که آمریکایی ها چکاره اند اما در شرایط فعلی من بعید می دانم مذاکره ای صورت بگیرد.امیدوار هستیم به اینکه روند این تحریم ها چگونه پیش می رود، از یک سو آمریکایی ها دارند تلاش خود را می کنند که بقیه کشور ها را تحت فشار قرار دهند و از طرفی ایران دارد تلاش می کند که بتواند این کمربندی که آمریکا می خواهد دورش ببندد را شل کند و تا حدودی هم اگر می تواند پاره کند،لذا یک کش و قوسی هست که ما باید صبر کنیم تا ببینیم در آینده چه می شود و چه شرایطی به وجود می‌آید چرا که از ۱۳ آبان هم تحریم های نفت و بیمه و اینها شروع می شود.

پس از ۱۳ سال تحریم مذاکره کردیم و برجام را به دست آوردیم و در نهایت ترامپ از آن خارج شد،الان هم آمریکا تحریم را پاشنه آشیل فشار بر ایران در جهت مذاکره قرار داده، حکومت ایران چه منطقی دارد که تحریم را تحمل کند و آیا این رویکرد آمریکا قابل ادامه و نتیجه گیری خواهد بود؟

واقعیت این است که الان نمی توانم جواب قطعی به این سوال بدهم، آنچه که مسلم است مقامات ارشد ایران تا زمانی که آمریکا این موضع خود را داشته باشد و پروژه ایران تحت فشار را در پیش گیرد و  پیگیری کند ایرانی ها آمادگی ندارند که با آمریکایی ها مذاکره کنند.حالا احتمال دارد در آینده واسطه هایی پیدا شوند و این واسطه ها بصورت محرمانه و پنهانی پیام هایی را رد و بدل کنند که آمریکایی ها یک اطمینان هایی بدهند(البته هیچ شواهدی الان وجود ندارد) که حالا نخوانده این اطمینان ها را به صورت بیانیه و علنی اعلام کنند و دنیا بفهمد که آنها از موضع خودشان عقب نشینی کردند،احتمال دارد این مذاکرات به صورت واسطه ای برای مدتی انجام گیرد تا ببینند می توانند یک اعتماد مقدماتی را برای یک سری مذاکرات آماده کنند اما آنچه که مسلم است الان این اعتماد به هیچ وجه وجود ندارد.

به نظر شما با این سخنان رهبری در مورد عدم مذاکره باب دیپلماسی بسته شد و دیپلمات ها از فعالیت ساقط شدند و یا گزینه هایی دارند که در این فضا تاثیر گذار باشند؟

باب دیپلماسی بسته نمی شود، فعلا مذاکره بین ایران و آمریکا انجام نمی شود.دیپلماسی یعنی اینکه بیایند و با کشور های دیگر مذاکره کنند،ممکن است کشور های دیگر به صورت غیر مستقیم پیام ها و نظرات ایران را اعلام کنند، آمریکایی ها ممکن است با کشور های دیگر و اروپایی ها صحبت کنند و نظرات آنها به ایران اعلام شود،نه به صورتی که هر دو پیام بفرستند؛ پیام بگیرند.لذا این ممکن است اتفاق بیافتد و چیز خاصی نیست،تا حالا هم اتفاق افتاده اما اینکه حالا ما بیابیم مستقیما مثل برجام با آمریکایی ها وارد مذاکره شویم و همچون آقای جان کری گفت و گو کنیم فعلا عملی نیست، چون آمریکایی ها دارند فشار می آورند و اهدافی را از این فشار دنبال می کنند و طرف ایرانی هم به هیچ وجه به این مسئله اعتماد ندارد.

حالا اگر قرار باشد این فضا ادامه پیدا کند و آمریکا تحریم های سختی اعمال کند و ایران هم تحمل کند،این دو نقطه به کجا ختم خواهد شد؟

همه بستگی دارد به اینکه تا یکی دو ماه آینده و ۱۳ آبان چقدر ایران می تواند این کمربند تحریم های سخت را شل کند،لذا اگر ایران بتواند تحریم ها بشکند و اروپا هم ایستادگی کند و سوئیفت یورویی ایجاد شود،چینی ها خرید نفت را ادامه دهند و روس ها همکاری کنند و هندی ها به نحوی حالا اگر خرید نفت را هم کم می کنند باز خریداری کنند و بتوانند پول آن را برگردانند،همه دارند تلاش می کنند.از طرف ایرانی دارد تلاش می شود که این اتفاق بیافتد و طرف آمریکایی تلاش می کند که این اتفاق نیافته،لذا باید تا آبان صبر کنیم.طبیعتا اگر آنها موفق شوند شرایط اقتصادی در ایران سخت تر میشود،بعد همسایه ها هم هستند و باید دید ایران چه مدلی را می تواند با همسایه ها کار بکند.ترکیه،عراق، کردستان عراق و افغانستان به صورت خاصی ( بیشتر مردمی) حالا در پاکستان هم دولت عوض شده و شاید با توجه به سفری که عمران خان به تهران دارد و روابط نا مطلوبی که می توان گفت بین آمریکا و پاکستان وجود دارد، شاید بشود با پاکستان هم یک کار هایی بکنیم و پاکستانی ها هم بخواهند با ایران فعالیت اقتصادی گسترده بکنند که بتوانند از این وضعیت سود ببرند.

رهبری فرمودند جنگ نمی شود، وقتی جنگی در کار نیست چه اتفاقی خواهد افتاد، اساسا هر دو طرف به دنبال چه چیزی هستند؟

هیچ کدام از طرف ها دنبال جنگ نیستند، ایران دنبال جنگ نیست چون جنگ بزرگی داشته و می داند که جنگ چه خساراتی دارد،طرف آمریکایی هم می داند که جنگ با ایران شرایط خاص خود را دارد و حدود به مرز های ایران نمی ماند.آمریکا منافعی در خلیج فارس، در حوزه پیرامونی ایران دارد و آیت منافع آنان مورد خطر قرار می گیرد.